Nơi giữ hồn cốt gốm mộc

Tỉnh Quảng Ngãi đón nhận bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Văn hóa Sa Huỳnh. (Ảnh: quangngaitv)

Văn hóa Sa Huỳnh (thị xã Đức Phổ) là một trong ba trung tâm văn minh ở thời đại kim khí Việt Nam. Quảng Ngãi là nơi đầu tiên phát hiện, lưu giữ nhiều di tích khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh, với 26 di tích được khai quật, trong số hơn 80 địa điểm được phát hiện và nghiên cứu.

Các di tích khảo cổ này hội tụ đầy đủ tính nguyên vẹn, tính xác thực và tính nổi bật về lịch sử văn hóa. Đây là bằng chứng cho một giai đoạn lịch sử cư trú, khai phá vùng đồng bằng ven biển của cư dân từ tiền Sa Huỳnh sang Văn hóa Sa Huỳnh, đại diện tiêu biểu nền Văn hóa Sa Huỳnh ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Di tích gồm 6 địa điểm được khoanh vùng bảo vệ gồm: Địa điểm Long Thạnh hay còn gọi là Gò Ma Vương, thuộc thôn Long Thạnh 2 (phường Phổ Thạnh); địa điểm Phú Khương thuộc thôn Phú Long, (xã Phổ Khánh); địa điểm Thạnh Đức thuộc thôn Thạnh Đức 2 (phường Phổ Thạnh).

Quần thể di tích Chăm pa gồm có: Tháp Núi Một, tháp Gò Đá, cầu Đá, miếu Champa, bia ký Vũng Bàng, hệ thống giếng Champa gồm 12 giếng, con đường xếp đá cổ, hệ thống mương dẫn nước cổ; địa điểm Đầm An Khê và lạch An Khê - sông Cửa Lỗ thuộc xã Phổ Khánh.

Một số hiện vật văn hóa Sa Huỳnh tại nhà trưng bày Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) - Ảnh: ST

Quảng Ngãi luôn tự hào là nơi đầu tiên phát hiện ra Văn hóa Sa Huỳnh, là nơi có địa danh mà nền văn hóa mang tên, cũng là trung tâm của Văn hóa Sa Huỳnh - một trong 3 nền văn hóa cổ phát triển rực rỡ trên đất nước Việt Nam trong thế giao thoa, tương tác với Văn hóa Đông Sơn ở vùng đồng bằng Bắc bộ và Văn hóa Óc Eo ở vùng Đông Nam Bộ.

Quảng Ngãi là “cái nôi” của Văn hóa Sa Huỳnh với hàng loạt di tích tiền Sa Huỳnh và Sa Huỳnh đã được nghiên cứu như: Long Thạch, Bình Châu, Gò Văng, Núi Sứa, Gò Quách, Gò Quê, Tịnh Thọ, Xuân Phổ, Gò Kim, Xóm Ốc, Suối Chình…

Nói đến Văn hóa Sa Huỳnh là người ta nghĩ đến những khu mộ chum rộng lớn với các chum gốm to, nhỏ, cao được dùng để lưu giữ phần xác của con người khi về thế giới bên kia, là nói đến những đồ trang sức bằng thủy tinh, bằng mã não rất độc đáo… những đồ gốm này đều được trang trí hoa văn đẹp và tinh xảo.

Văn hóa Sa Huỳnh nằm trong vùng duyên hải ven biển và hải đảo - là những vùng du lịch nổi tiếng của Việt Nam, do đó có điều kiện để phát huy giá trị trong du lịch, quảng bá văn hóa. Đáng chú ý, những di vật của văn hóa Sa Huỳnh rất độc đáo, mang tính thẩm mỹ cao. Vì vậy cần được đầu tư, khai thác và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên vô giá này, đưa di tích Văn hóa Sa Huỳnh thành điểm đến của du lịch mang tầm khu vực và quốc tế.

G.Minh