Tại thủ đô Hà Nội, ngay từ đêm giao thừa, hàng vạn lượt người đã đến các đền chùa nổi tiếng làm lễ. Tuy lượng người đông hơn mọi năm nhưng an ninh, trật tự được bảo đảm; không xảy ra cảnh chen lấn, tranh cãi, trộm cắp. Lực lượng thanh niên tình nguyện đã luân phiên trực trong những ngày tết đảm nhiệm việc trông giữ xe miễn phí ở Phủ Tây Hồ, chùa Trấn Quốc. Ở nhiều ngôi chùa và đền khác, hoạt động lễ bái đều diễn ra an toàn, thể hiện được nét văn minh, thanh lịch.

Khai hội chùa Ba Vàng

Chùa Ba Vàng ở thành phố Uông Bí (Quảng Ninh) là ngôi chùa mới được xây dựng mấy năm nay nhưng cũng thu hút lượng khách rất đông từ các tỉnh thành về vãn cảnh và chiêm bái. Ban tổ chức đã xây dựng 6 bãi đỗ xe miễn phí, có lực lượng bảo vệ và hướng dẫn chu đáo. Đặc biệt là nhà gửi xe máy, xe đạp được xây dựng kiên cố, có mái che mưa nắng. Ngày cao điểm khai hội, xe ca từ 24 chỗ trở lên phải dừng trả khách cách chùa gần 1 km. Trong ngày khai hội (mồng 8 tháng Giêng), nhà chùa chuẩn bị hàng ngàn xuất cơm trưa cấp miễn phí cho khách thập phương về dự lễ. Suốt dọc đường vào chùa và các khu vực trong chùa đều không có hàng quán, lều bạt, ô che của các loại dịch vụ tư nhân nên lối đi thông thoáng, khách không bị gây phiền hà bởi sự chèo kéo, ép mua bán. Đó là diểm mới mà tất cả các đền chùa, di tích trong cả nước cần phải học tập để giữ cho môi trường lễ hội được văn minh, tôn nghiêm và sạch đẹp.

Từ ngày đất nước đổi mới, việc đi lễ đầu xuân phát triển mạnh nhưng người đi lễ thường rất khó chịu với cảnh chùa chiền bị thương mại hóa. Khắp đường đi, lối lại trong khu vực đền chùa, di tích đều bị hàng quán chiếm dụng với các loại ô dù, lều lán bủa vây. Cảnh đeo bám, ép khách mua vàng mã, lễ vật và đi xe ôm diễn ra lộn xộn. Nạn chặt chém vô tội vạ khiến khách hành hương bị tra tấn đến khốn khổ. Rồi cảnh tranh giành khách, cãi lộn, đánh nhau liên tục xảy ra. Ban tổ chức xây dựng thêm chùa, đặt thêm nhiều hòm tiền công đức để tăng thu cho địa phương cũng diễn ra phổ biến. Vì vậy, tổ chức dịch vụ gửi xe miễn phí và cấm hàng quán, dịch vụ của một số địa phương như nêu trên là việc đáng làm và cần làm ngay.

Bên cạnh những nhân tố mới mang lại sự bình yên và hài lòng cho du khách thì hiện nay vẫn tồn tại một số lễ hội gây phản cảm.

Trong 6 ngày đầu năm mới Bính Thân 2016, lượng khách thập phương về trẩy hội Chùa Hương (Khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, TP.Hà Nội) đạt trên 20 vạn người, cao nhất từ trước tới nay. Nhưng cảnh hàng trăm du khách và phật tử chen lấn để giành lộc đã làm hỗn loạn một góc chùa Thiên Trù sáng mồng 6 tháng Giêng. Màn cướp hoa tre tuy được cho là tục lệ nhưng đã bị đẩy lên một cách thái quá khiến cho cảnh tượng được chờ đợi ở lễ hội Đền Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội) xấu xí, lộn xộn.

Vàng mã ở đền Kiếp Bạc (Hải Dương)

Hội chém lợn ở giữa sân đình làng Ném Thượng (Phường Khắc Niệm, TP Bắc Ninh) tạo cảm giác rùng rợn cho nhiều người mà đã có chỉ đạo của cấp trên nhưng bàn đi, tính lại nhiều lần, làng Ném Thượng vẫn “trảm” hai con lợn như thường lệ. Lý do là nhiều người dân trong làng đều muốn giữ lại truyền thống lễ hội của làng. Tuy nhiên, thay vì chém lợn ở sân đình như mọi năm thì năm nay cử hành bên trong che bạt kín. Chưa biết đến khi nào Ném Thượng mới xóa bỏ được chất bạo lực của lễ hội này?

Có ý kiến đã nêu: lễ hội mà có dính đến "Cướp", "Giật", "Giành", "Chọi", "Đâm" ở là thế nào cũng đông thanh niên trai tráng xả thân lao vào cả. Ngày xưa người ta chơi cho vui, ai giành được thì may, ai không giành được thì mừng cho người giành được. Đó là phong tục, là nét văn hóa đẹp. Còn bây giờ lao vào, giẫm đạp lên nhau, đổ máu mới chịu. Nó tạo nên thứ văn hóa hung hăng và cướp giật. Tâm lý đám đông thể hiện ở thái độ cầu xin thật nhiều quan lộc, may mắn cho bản thân gia chủ, nhưng lại bất chấp việc có hại cho người khác, sẵn sàng chen lấn, dẫm đạp, lạng lách.

Đền Bảo Lộc (thôn Bảo Lộc, xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định) thu hút hàng vạn du khách thập phương đi lễ đầu năm cầu an lành. Tuy nhiên, điều bức xúc đối với không ít du khách đến đây là nạn “chặt chém” giá trông giữ xe. Bảng giá trông giữ xe của UBND xã quy định 4.000 đ/xe máy nhưng ban tổ chức vẫn thu 10.000đ và đối với các loại xe khác cũng thu cao hơn gấp đôi như thế.

Đốt vàng mã quá nhiều vẫn diễn ra ở nhiều đền chùa do quan niệm sai lầm “trần sao âm vậy”, mong sẽ có nhiều tài lộc quanh năm, tạo nên sự lãng phí quá lớn.

Những tín hiệu đáng mừng từ lễ hội của một số địa phương cần được nhân rộng ra khắp cả nước. Điều đó phụ thuộc vào quyết tâm và sự tự giác của chính quyền các địa phương. Chớ vì tư tưởng thực dụng, tăng thu mà làm mất đi ý nghĩa trong sáng và an lành của lễ hội.