Xử phạt nhiều, hiệu quả ít

Theo Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong, trong 5 doanh nghiệp bị xử phạt, nặng nhất là Công ty CP Dược phẩm Quốc tế USA, ở Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội với số tiền phạt là 84 triệu đồng vì sản xuất và kinh doanh thực phẩm chức năng Arginin B.Complex Extra, sản phẩm thực phẩm Anphavit calci nano, Pediasure, không đúng như tiêu chuẩn công bố.

Tiếp theo là Công ty TNHH Dược phẩm VINASANCO, trụ sở chính tại phường Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội bị phạt trên 60 triệu đồng do hành vi bán lô sản phẩm thực phẩm PHYPERUS chất lượng không phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng; không duy trì việc kiểm nghiệm sản phẩm định kỳ theo quy định cho sản phẩm thực phẩm này. Sau đó là Công ty CP Dược Viko 8 - Pháp, ở khu đô thị Văn Khê, La Khê, Hà Đông, Hà Nội bị phạt trên 35 triệu đồng do sản xuất thực phẩm chức năng Trinh nữ hoàng cung Pháp Âu giả, không có giá trị sử dụng, công dụng; kết quả kiểm nghiệm âm tính với trinh nữ hoàng cung… Theo ông Phong, tổng cộng số tiền mà Cục An toàn thực phẩm phạt 5 doanh nghiệp là hơn 191 triệu đồng.

Cơ quan chức năng bắt thực phẩm chức năng giả

Không chỉ vậy, trong 2 năm qua, một con số thống kê cũng đã đưa ra để cảnh báo tình trạng hàng giả bảo vệ sức khỏe khi có tới 12.665 vụ việc vi phạm liên quan đến dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng được các cơ quan chức năng phát hiện và xử lý, với tổng trị giá hàng hóa vi phạm lên tới 99,233 tỉ đồng; nộp ngân sách 75,530 tỉ đồng; khởi tố 17 vụ án hình sự với 29 đối tượng.

Lập lờ đánh lận con đen

Những sản phẩm thực phẩm chức năng, dược phẩm làm giả như vậy vì sao lại có thể lưu thông ngoài thị trường? Theo Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, do sử dụng nhiều thủ đoạn mới, tinh vi trong sản xuất, kinh doanh nên dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả mới “có đất” và có “cơ hội” để ngày càng trở nên phức tạp hơn. Cụ thể, các công ty thông qua nhập khẩu các sản phẩm của mình đã được công bố, rồi thành lập nhiều công ty vệ tinh để sản xuất hàng giả đưa ra thị trường. Thủ đoạn của các đối tượng là “lập lờ đánh lận con đen” bán sản phẩm giả lẫn các sản phẩm nhập khẩu để đối phó với cơ quan chức năng và qua mắt người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, lợi dụng xu hướng thương mại điện tử, các doanh nghiệp chỉ bán qua mạng, bán cho người đặt hàng, không bán công khai để “lọt lưới”. Tinh vi hơn, một số người nước ngoài đưa hàng hóa nhập lậu, hàng giả vào Việt Nam tiêu thụ nhưng do người Việt Nam đứng tên pháp lý kinh doanh với hình thức thành lập công ty, đăng ký kinh doanh có tên doanh nghiệp trùng với nhãn hiệu đã được bảo hộ…

Đối với hàng kém chất lượng, thủ đoạn các đối tượng hay sử dụng là quảng cáo phóng đại hoặc mua các sản phẩm rời mang về Việt Nam đóng hộp, đóng lọ không qua kiểm tra chất lượng rồi mang ra bán; kinh doanh hàng tẩy xóa hạn sử dụng...

Mặc dù là hàng giả, kém chất lượng lại liên quan trực tiếp đến sức khỏe nhưng khi bị phát hiện hầu hết đều xử lý theo hình thức xử phạt hành chính, không đủ sức để răn đe, phòng ngừa. Như xử phạt Công ty CP Dược phẩm Quốc tế USA nói phần đầu bài chỉ 84 triệu đồng trong khi sản xuất thực phẩm chức năng Arginin B Complex Extra và cả sản phẩm rất tên tuổi là Pediasure giả. Số tiền này, nếu so với tội ác mà họ gây ra (có thể chết người nếu dùng sản phẩm bảo vệ sức khỏe giả) chẳng là gì và đối với một doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm chức năng, dược phẩm cũng chỉ như “móng tay”. Bởi đây là mặt hàng kinh doanh “một vốn bốn lời”, chưa kể nếu trót lọt thì các sản phẩm kém chất lượng, hàng giả mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần. Cho nên, nếu cứ duy trì hình thức xử lý này là chính thì “vụ sau lớn hơn vụ trước” là chuyện dễ hiểu.

Chưa theo kịp thực tế

Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cũng cho biết, hiện nay chưa có quy định cụ thể về quản lý, kinh doanh, quảng cáo, buôn bán mỹ phẩm, thực phẩm chức năng trên mạng xã hội làm cho việc kiểm tra, xử lý vi phạm trong kinh doanh qua mạng rất khó khăn. Rồi cả hệ thống thông tin của Cục Quản lý Dược Bộ Y tế cũng chưa công khai danh mục và đơn vị được cấp số lưu hành cho các loại mỹ phẩm; không có quy định phải ghi số đăng ký lên sản phẩm vì vậy việc phát hiện hàng có phép hay không được phép lưu hành trên thị trường là một nan giải đối với các cơ quan quản lý.