Ông Huỳnh Tấn Thanh, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xích Đạo (TP HCM) phản ánh, công ty chuyên kinh doanh mặt hàng dầu nhờn hàng hải cung cấp cho tàu biển và nhập dầu nhờn từ một doanh nghiệp của Singapore về Việt Nam. Trong suốt quá trình hoạt động 10 năm nay công ty luôn chấp hành tốt pháp luật về thuế hải quan, khai báo hải quan,… nhưng gần đây nhập hàng về luôn bị phân luồng đỏ, kiểm tra 100%, phải rút ruột container để kiểm tra. Doanh nghiệp thắc mắc luôn chấp hành tốt pháp luật mà sao luôn bị kiểm tra 100% lô hàng. Trong khi đó, mỗi lần kiểm tra, kiểm định đều bị khui hàng, số hàng bị khui này không bán được. Một thùng dầu nhờn của công ty trị giá là 25 triệu đồng, đến nay công ty đã bị khui hàng chục thùng để kiểm tra, thiệt hại hàng trăm triệu đồng.

Hay việc của Công ty TNHH Domex Việt Nam phản ánh lên Cục Hải quan TP HCM là từ năm 2011 – 2013 công ty có bị mất một số chứng từ, hàng hóa, sau đó phát hiện một bảo vệ của công ty là đối tượng đánh cắp, người bảo vệ này cũng đã bị pháp luật xử tù giam. Đến năm 2014, Cục thuế TP HCM có tiến hành thanh tra thuế định kỳ và hướng dẫn công ty lập bảng kê tờ khai hàng bị mất cắp gửi cho Hải quan KCX Linh Trung xác nhận. Công ty đã gửi bảng kê kèm đơn theo hướng dẫn vào tháng 8/2014, nhưng không hề nhận được phản hồi. Sau đó Cục thuế có quyết định xử phạt, truy thu thuế VAT của công ty tổng số tiền là hơn 46 tỷ đồng vì công ty không có bảng xác nhận của hải quan. Công ty có làm văn bản khiếu nại và gửi đơn lần hai lên Chi cục Hải quan KCX Linh Trung, nhưng đến nay đã gần 7 tháng mà không có phản hồi mặc dù công ty đã phải đi lại nhiều lần để hỏi. Trong khi đó Cục thuế lại ra quyết định cưỡng chế, đẩy công ty vào tình trạng khó khăn. Công ty không biết gặp đơn vị nào để có thể giải quyết trường hợp của mình.

Mãi đến khi Công ty TNHH Domex Việt Nam phản ánh vụ việc trên lên Cục Hải quan TP HCM, Chi cục Hải quan KCX Linh Trung mới trả lời là sẽ báo cáo với Cục hải quan thành phố để có hướng giải quyết cụ thể; đồng thời sẽ tiến hành điều tra, đối chứng và sớm mời doanh nghiệp lên giải quyết vụ việc.

Trường hợp khác là Công ty Songwol Vina bị treo nợ thuế quá hạn của tờ khai nhập khẩu ngày 14/7/2015. Công ty mở tờ khai tại Chi cục Hải quan Quản lý hàng Đầu tư thì chi cục xác nhận đã nhận được đủ số tiền nhưng thông tin của tờ khai nhập khẩu của công ty là số 100475411520 trên hệ thống chỉ có 11 chữ số là 10047541152. Vì vậy, công ty đã nộp thuế sai số tờ khai (dư số 0 cuối cùng) và nhất định không chịu xóa nợ thuế cho công ty.

Sau khi phản ánh, vấn đề này được lãnh đạo Chi cục Hải quan Quản lý hàng Đầu tư khẳng định, Công ty Songwol Vina nộp tiền ghi số tờ khai hải quan như trên là vẫn được chấp nhận bình thường, cơ quan hải quan sẽ nhập máy để thanh khoản nợ cho công ty. Trường hợp trong quá trình giao dịch, các bộ phận nghiệp vụ của chi cục giải quyết công việc chưa thoả đáng, tắc trách, vòi vĩnh, sách nhiễu... thì đề nghị công ty phản ánh lên lãnh đạo chi cục hoặc qua đường dây nóng để được xử lý.

Đó là một vài trong số rất nhiều trường hợp phản ánh về những vướng mắc trong làm thủ tục hải quan. Theo ông Nguyễn Văn Bé, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp Khu công nghiệp TP HCM (HBA), việc thực hiện những cải cách thủ tục ở trên cấp lãnh đạo làm rất tốt, rất quyết liệt nhưng càng xuống dưới thì “càng nguội”, đặc biệt là ở bộ phận công chức tiếp xúc trực tiếp với doanh nghiệp. Trong khi đó, doanh nghiệp bị “phiền hà” thường liên quan đến bộ phận này, nên rất cần cải cách từ bên dưới, như vậy mới giúp ích cho doanh nghiệp.

Theo khảo sát của HBA với 62 doanh nghiệp xuất nhập khẩu trong KCX - KCN TP HCM về thực trạng thông quan hàng hoá và mức độ hài lòng của doanh nghiệp thì có đến hơn 40 doanh nghiệp cho biết khi khai báo và giao nhận hàng vẫn thường có hiện tượng nhân viên hải quan có yêu cầu không được ghi rõ trong luật hay quy định, gây khó khăn cho doanh nghiệp; một số hải quan hay “bắt bẽ”, suy diễn, gây phiền hà, không cập nhật các quy định mới để hướng dẫn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp do không biết “bôi trơn”, chi riêng nên thường hay bị công chức hải quan làm khó.

Cục Hải quan TP HCM cho biết, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan đã tạo ra nhiều bước chuyển mạnh mẽ cùng với việc thực hiện các giải pháp rút ngắn thời gian, giảm chi phí thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, do Cục Hải quan TP HCM là đơn vị lớn nhất trong ngành hải quan cả về số kim ngạch xuất nhập khẩu, biên chế, số thu ngân sách cũng như số lượng doanh nghiệp làm thủ tục nên nơi đây phát sinh nhiều vấn đề đa dạng, phức tạp.

Để ngăn chặn tình trạng nhũng nhiễu doanh nghiệp, Cục Hải quan TP HCM thường xuyên kiểm tra nội vụ, kiểm tra nghiệp vụ để kịp thời chấn chỉnh tác phong, văn hoá giao tiếp và thái độ của cán bộ công chức. Lắp đặt Hệ thống camera giám sát việc làm thủ tục hải quan để kịp thời phát hiện hành vi vi phạm, sách nhiễu, gây phiền hà tiêu cực của cán bộ công chức; chuyển đổi vị trí công tác công chức có biểu hiện tiêu cực và đã xử lý kỷ luật cán bộ công chức, xem xét trách nhiệm của người đầu đơn vị có vi phạm.

Mai Phương