Với chủ đề "Xây dựng một nước Mỹ an toàn, mạnh mẽ và tự hào", thông điệp liên bang của ông Trump, với giọng điệu và ngôn từ có chừng mực hơn rất nhiều trước đây, kêu gọi người dân Mỹ đoàn kết trong bối cảnh một nước Mỹ đang bị chia rẽ sâu sắc về mọi mặt.

Thông điệp Liên bang của ông Trump được chia làm hai phần, đối nội và đối ngoại. Phần đối ngoại chỉ chiếm 1/3 thời lượng của thông điệp. Riêng vấn đề nhập cư chiếm tới một nửa thời lượng trong phần đối nội. Sở dĩ ông Trump tập trung nhiều công sức vào đây là vì chủ đề này đang được chính quyền của ông đề xuất với Quốc hội để thông qua một chính sách nhập cư mới. Cho nên những gì ông nói về vấn đề nhập cư trong Thông điệp Liên bang không khác gì so với các đề xuất cải tổ luật di trú hiện nay của Nhà Trắng.

Đối với ông Trump, thành công của chính sách cải cách nhập cư phụ thuộc vào 4 trụ cột: tăng cường biên giới với Mexico bằng bức tường ngăn cách hai nước, hợp thức hóa giấy tờ cho những người nhập cư bất hợp pháp đến Mỹ từ nhỏ, hạn chế đoàn tụ gia đình và ngừng cấp thẻ thường trú thông qua hệ thống rút thăm ưu tiên đa dạng văn hóa.

Tổng thống Donald Trump đọc Thông điệp Liên bang trước Quốc hội Mỹ ngày 30-1-2018

Trong những tuần tới, Hạ viện và Thượng viện Mỹ sẽ tiến hành bỏ phiếu đối với gói cải cách nhập cư, sau khi chính quyền của ông Trump trong nhiều tháng qua đã có các cuộc tiếp xúc với các nghị sĩ hai đảng để có thể thống nhất về một cách tiếp cận cân bằng đối với vấn đề này. Đây là vấn đề đang gây chia rẽ mạnh trong quốc hội Mỹ.

Ngoài vấn đề di trú, Tổng thống Trump còn nói rằng đã chấm dứt trận chiến năng lượng của Mỹ, chấm dứt cuộc chiến chống than đá, và bây giờ là quốc gia xuất khẩu năng lượng. Lập luận này không xác đáng lắm, và mọi người đều hiểu Mỹ xuất khẩu rất nhiều loại năng lượng nhưng đồng thời cũng nhập khẩu rất nhiều.

Về chính sách đối ngoại, Tổng thống Trump nêu rõ: “Chúng ta đang tái thiết sức mạnh và lòng tin ở trong nước. Song song với đó, chúng ta cũng đang khôi phục sức mạnh và vị thế ở bên ngoài”. Ông mô tả những đối thủ như Trung Quốc và Nga đang thách thức các lợi ích, thách thức nền kinh tế và các giá trị của nước Mỹ; kêu gọi sửa đổi thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức).

Đối với viện trợ nước ngoài, vị chủ nhân Nhà Trắng kêu gọi Quốc hội thông qua dự luật giúp đảm bảo các khoản viện trợ nước ngoài của Mỹ chỉ phục vụ người dân Mỹ và dành cho "những người bạn của Mỹ", ám chỉ việc Mỹ viện trợ cho những nước từng bỏ phiếu phản đối Washington công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel trong cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc mới đây là một "sai lầm".

Stephen Miller, cố vấn chính trị cao cấp của tổng thống, phụ trách soạn thảo bản Thông điệp Liên bang. Ông Miller là người đã viết những bài nói chuyện với lời lẽ cứng rắn trong thời kỳ tranh cử của ứng cử viên Donald Trump. Một giới chức Nhà Trắng cho biết, quá trình soạn thảo bản Thông điệp Liên bang khởi đầu từ tháng 12-2017, sau đó được tổng thống xét duyệt, sửa chữa và bổ túc nhiều lần rồi cuối cùng đã được hoàn chỉnh đáng kể trên chuyến bay đi dự hội nghị Davos ở Thụy Sĩ hồi tuần trước.

Bài diễn văn năm nay của ông Trump dài 1 giờ 23 phút, gần như là một kỷ lục, chỉ thua có bài nói chuyện về tình hình đất nước của Tổng thống Bill Clinton trước đây.

Với việc tập trung nêu bật những thành tựu nổi bật mà chính quyền của ông đạt được trong năm cầm quyền đầu tiên, đồng thời nhấn mạnh tới sự đoàn kết, rõ ràng, bên cạnh mục tiêu dài hạn "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại", trong Thông điệp Liên bang này, Tổng thống Trump muốn hướng tới mục tiêu ngắn hạn hơn với hy vọng có thể có tác động tới tâm lý của cử tri, qua đó thay đổi phần nào cục diện cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ năm 2018.