Bảo vệ khớp ngay khi còn trẻ

Khi cơ thể có biểu hiện đau khớp xương hoặc tự nhiên xuất hiện vùng sưng, biến dạng tại các khớp thì đó là các triệu chứng biểu hiện của chứng thoái hóa khớp (THK). Việc chẩn đoán bệnh này không khó, song biện pháp khắc phục triệt để vẫn chỉ là một mơ ước đối với những người bệnh.

Giới trẻ văn phòng có nguy cơ mắc thoái hóa khớp rất cao

Liệu pháp điều trị thường được áp dụng hiện nay là dùng thuốc kháng viêm, giảm đau chỉ tác dụng nhất thời, không thể làm hồi phục sụn hư. Mặt khác các phương pháp như tiêm tế bào gốc hay tiêm huyết tương giàu tiểu cầu lấy từ chính cơ thể bệnh nhân đang chỉ trong quá trình thử nghiệm lâm sàng với hy vọng làm sụn khớp mọc trở lại và hồi phục mặt sụn, thay khớp... Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy, ngoài nguyên nhân lão hóa tự nhiên do tuổi già, lối sống buông thả do rượu bia, lười vận động là nguyên nhân dẫn đến bệnh thoái hóa khớp.

Cách tốt nhất để phòng ngừa THK là xây dựng một chế độ sinh hoạt điều độ, thường xuyên tập thể thao, chế độ ăn cân bằng đầy đủ các chất… ngay từ khi chưa xuất hiện các dấu hiệu đau khớp. Đối với người phải ngồi nhiều như giới văn phòng, cần nghỉ giải lao, thay đổi tư thế thường xuyên sau 1-2 giờ. Cần thay đổi tư thế sau mỗi 20 phút để tránh cho cơ và khớp bị mỏi. Đặc biệt, tránh dùng bia rượu và các chất kích thích thần kinh vì các chất này thường gây co cứng cơ, giảm tác dụng của thuốc điều trị bệnh khớp.

Theo các chuyên gia, bệnh xương, khớp đang bị “trẻ hóa”. Trước đây, người già trên 70 tuổi mới mắc bệnh THK nhưng đến nay, độ tuổi trung bình của người bị thoái hóa khớp là 45-50 tuổi, nhưng nhiều chị em văn phòng khi mới bước vào tuổi 35 đã gặp những triệu chứng của căn bệnh này.

Những cơn đau khớp sẽ kéo dài và tái phát liên tục ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống người bệnh

Cơ thể chúng ta luôn tồn tại hai quá trình song song: xây dựng và phân hủy. Khi còn trẻ, quá trình xây dựng diễn ra mạnh mẽ nên cơ thể có sức đề kháng tốt, dễ dàng chống chọi với bệnh tật và xương khớp cũng vậy. Ngược lại, khi bước vào ngưỡng cửa lão hóa, quá trình xây dựng bắt đầu chậm lại so với quá trình phân hủy dẫn đến khoáng xương dần mất đi, chức năng các khớp xương cũng bắt đầu suy giảm. Điều tất yếu là xương dễ giòn gãy, các khớp đau nhức, khó co duỗi vì thiếu chất nhờn ở các đầu sụn. Tuy nhiên, hiện nay các triệu chứng loãng xương, đau khớp ngày càng xuất hiện nhiều ở người trẻ tuổi hơn, ngay từ tuổi 30. Đó là do yếu tố chủ quan: lối sống thiếu vận động và bữa ăn thiếu hụt dinh dưỡng cần thiết cho xương.

Nói về lối sống ít vận động thì dân làm việc văn phòng xếp hàng thứ nhất. Một nghiên cứu cho thấy mỗi ngày đối tượng này dành đến 5 giờ 41 phút ngồi một chỗ tại bàn làm việc. Điều đó ngăn cản sự trao đổi chất và thúc đẩy quá trình lão hóa cơ thể diễn ra nhanh hơn, bao gồm cả xương khớp. Dân văn phòng “biện minh” cho lối sống lười vận động và không có thời gian tập luyện thể thao vì áp lực công việc. Đây cũng là lý do vì sao họ thường không có thời gian thưởng thức một bữa ăn hoàn chỉnh dẫn đến khiếm khuyết các dưỡng chất cần thiết cho sự khỏe mạnh của xương khớp.

Để khớp xương luôn khỏe

Nhiều người quan niệm "ăn gì bổ nấy", do vậy, để phòng ngừa thoái hóa khớp, họ thường ăn những món ăn nấu từ xương ống hoặc sườn. Trong trường hợp bệnh thoái hóa khớp, quan niệm trên hoàn toàn đúng. Về mặt khoa học, nước hầm từ xương ống hay sụn sườn bò và bê có chứa nhiều glucosamin và chondroitin là những hợp chất tự nhiên trong sụn, có tác dụng giúp sụn chắc khỏe. Ngoài ra, các món ăn nấu từ xương ống hoặc sườn còn có thể bổ sung nguồn canxi quí báu cho cơ thể. Việc ăn các món ăn từ tôm, cá hầm cả xương cũng giúp bổ sung canxi. Những người cao tuổi nếu có điều kiện thì nên sử dụng những "dược liệu" tự nhiên này. Ngoài ra, người bị THK vẫn có thể ăn thịt lợn, thịt gia cầm (gà, vịt), tôm, cua, đặc biệt là nên ăn cá nước lạnh như cá hồi, cá ngừ vì chúng chứa nhiều acid béo omega-3.

Những thức ăn giàu chất kích thích sụn sinh trưởng collagen giảm nhẹ cơn đau từ khớp bị thoái hóa.

Người THK nên ăn đầy đủ các loại ngũ cốc. Ngoài ra, đậu nành, rau xanh, hạt mầm có đặc tính chống bệnh tật, tăng cường hệ miễn dịch, kháng ôxy hóa. Tăng cường ăn đu đủ, dứa, chanh, bưởi vì các loại trái này là nguồn cung ứng men kháng viêm và sinh tố C, hai hoạt chất có tác dụng kháng viêm. Đặc biệt hiện nay, người ta đã phát hiện được tác dụng chữa THK của quả bơ kết hợp với đậu nành.

Nghiên cứu cho thấy các chất trong trái bơ hay đậu nành có thể kích thích tế bào sụn sinh trưởng collagen, một thành phần protein chủ yếu của gân, sụn và xương. Trong một nghiên cứu, những người bị THK gối hay khớp háng được cho uống trái bơ hay đậu nành trong vòng 6 tháng thấy giảm các triệu chứng của THK và không phát hiện thấy tác dụng phụ gì cả. Một số gia vị như ớt, hạt tiêu, gừng, lá lốt đều có tác dụng chống viêm, giảm đau đối với bệnh THK. Thậm chí, người ta còn phân tách được từ ớt hoạt chất capsain có thể bôi chữa sưng đau khớp thoái hóa.

Y học hiện đại coi nấm hương như một nguồn bổ sung đáng kể lượng vitamin D₂ để phòng và chống bệnh còi xương, trị chứng thiếu máu. Đó là do chất ergosterol có trong nấm hương, dưới tác dụng của tia cực tím trong ánh nắng mặt trời sẽ chuyển thành vitamin này. Nấm hương, mộc nhĩ kết hợp với súp lơ xanh, cà rốt, ớt đỏ để tạo thành món nấm hương xào thập cẩm, không chỉ ngon mà còn có khả năng phòng bệnh THK. Cà rốt và ớt rất giàu vitamin A và E, hai nhân tố cần thiết để bảo vệ bao khớp và đầu xương. Súp lơ xanh là thực phẩm giàu vitamin K và C, giúp cho xương khớp chắc khỏe.

Có quan điểm cho rằng khi chế biến cà chua phải bỏ hạt vì ăn phải thì dễ bị viêm xương khớp. Trên thực tế không đúng như vậy. Ăn cà chua rất có lợi vì có thể làm bớt đau khớp. Hạt cà chua không những không có hại mà còn có thể thay thế aspirin, có tác dụng giảm đau, chống viêm khớp. Về đồ uống, các nghiên cứu của các nhà khoa học Thụy Điển đã chứng tỏ uống rượu vang có điều độ có thể làm giảm một nửa nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp mạn tính.

Tùng Dương