“Cần, kiệm, liêm, chính” để xây dựng đất nước

Mở đầu cuộc trò chuyện, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan chia sẻ sau khi về hưu, ông chỉ tham gia Hội đồng bảo trợ các tài năng trẻ của Trung ương Đoàn, bởi theo ông, đất nước ta quá khứ cũng là thanh niên, hiện tại và tương lai cũng là thanh niên, vì thế nên tôi còn sức tàn nào đó thì dành cho việc đào tạo, tuyên dương các tài năng trẻ cũng là điều đáng làm.

Về tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nguyên Phó Thủ tướng khẳng định: “Trong suốt quãng đời hoạt động cách mạng của mình, Bác luôn căn dặn mọi người phải luôn “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, và đó cũng là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Người”.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đã chia sẻ nhiều câu chuyện về tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh thiết thực và đơn giản cho đoàn viên thanh niên ngành Dầu khí. Về tính “cần – chịu khó”, thanh niên cần phải chú tâm vào việc học và việc làm. Với việc học, Bác Hồ là người rất giỏi ngoại ngữ, biết 9 thứ tiếng, ngoài ra còn biết tiếng của nhiều dân tộc nước ta.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhớ lại: “Thời đó làm phiên dịch cho Bác, chúng tôi ai cũng cảm thấy rất khó, bởi Bác giỏi ngoại ngữ nên nếu có sơ suất, dịch sai thì rất không tốt. Năm 1955, Chủ tịch Chu Ân Lai sang thăm Việt Nam, phiên dịch nghe thấy Bác nói tiếng Trung tốt quá nên… té xỉu, phải đi cấp cứu”.

Một kỷ niệm nữa với Bác, Bác đã có thời gian nghiên cứu và làm việc tại nước Nga nên tiếng Nga của Người rất tốt, nhưng bởi lâu không sử dụng nên nhiều từ Bác đã quên. Vào khoảng năm 1960, có một dịp Bác tiếp phóng viên báo Thời mới của Liên Xô. Trong khi đang ngồi chờ khách, Bác rút hộp thuốc lá ra hút và rút một mẩu giấy có viết những từ tiếng Nga ra lẩm nhẩm.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan trao đổi với đoàn viên thanh niên ngành Dầu khí.

Ông hỏi “Bác vẫn học tiếng Nga à” thì Người cho biết, mỗi ngày Người đều viết 20 từ tiếng Nga mới ra 20 mẩu giấy, quấn chặt vào thuốc lá, mỗi ngày hút 20 điếu sẽ học thêm được từ mới, có rơi rụng thì cũng còn 10 từ. Lúc này, ông mới giật mình, bởi Bác là người đã thành thạo 9 thứ tiếng, là một nhà lãnh đạo bận bịu nhiều công việc, tuổi tác cũng đã cao mà vẫn không ngừng học tập, mình còn trẻ, còn có điều kiện sức khỏe mà không học thì quá phí phạm thời gian.

Với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, nguyên Phó Thủ tướng đặt câu hỏi cho các đoàn viên thanh niên dầu khí: “Trong Hội trường này, ai đã học ngoại ngữ theo cách giống như Bác Hồ, xin giơ tay”, Từ đó, bác Vũ Khoan chia sẻ với các đoàn viên: “Các bạn thanh niên đừng chỉ nói là học tập theo tấm gương đạo đức Bác Hồ, hãy làm những việc thiết thực. Việc cần làm bây giờ là hãy học ngoại ngữ đi, chúng ta đang trong quá trình hội nhập mà không biết ngoại ngữ thì hội nhập được với ai? Không cần học quá cao xa, chỉ cần các bạn bắt chước cách học của Bác Hồ, không cần hoa mỹ, văn phạm mà chỉ cần học để nói được thôi”.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho biết, là người được ở gần Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông cũng may mắn được học hỏi nhiều đức tính tốt từ Người. Năm 1954, ông là lứa sinh viên được cử sang Liên Xô học làm phiên dịch cho các chuyên gia Liên Xô sang Việt Nam sau Hiệp định Geneva trong khoảng 9 tháng. Tiếng Nga học rất khó, 9 tháng thì chưa được gì nhiều, nên mọi người đều phải tự học, tự tìm tòi, nghiên cứu để nâng cao vốn ngoại ngữ cho mình.

Cho đến năm 1991, sau khi Liên Xô tan rã, ông được chuyển sang phụ trách khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, sử dụng ngôn ngữ hoàn toàn bằng tiếng Anh. Lúc này, ông nhớ lại cách học ngoại ngữ của Bác Hồ và bắt chước theo để tiếp cận với ngoại ngữ mới.

Về tính “kiệm”, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đã thốt lên: “Trời ơi, Cụ là ông già kiệm kinh khủng, khẩu hiệu của Người là “cần kiệm để xây dựng đất nước”. Trong những lần đi công tác không chính thức, không có lần nào bác sử dụng chuyên cơ mà chỉ đi máy bay thường; và đoàn đi cũng chỉ 4-5 người bao gồm Bác Hồ, 1 đồng chí Bộ Chính trị, bác sĩ Nguyễn Thế Bảo và đồng chí Vũ Kỳ (vừa làm cần vụ, bảo vệ và thư ký) và một người phiên dịch) để tiết kiệm chi phí ăn ở, đi lại.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan chia sẻ câu chuyện chính mình trải qua, đó là khi sang công tác Liên Xô, nước bạn bố trí cho đoàn Việt Nam ở tại biệt thự của Stalin, trong đoàn đi có đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh và Nguyễn Chí Thanh. Bác yêu cầu cần vụ trong biệt thự không cần phục vụ đồ ăn mà để cho các đồng chí tự phục vụ, lúc đó ông còn trẻ, lấy quá nhiều đồ ăn nhưng không ăn hết, Bác Hồ đã nhắc nhở: “Cháu ăn đĩa nào thì phải sạch đĩa ấy, đừng tham lấy nhiều, ăn không hết lại phí hoài đồ ăn”. Đây là bài học mà ông nhớ mãi không quên trong cuộc đời của mình về tính tiết kiệm từ những thứ nhỏ nhất, không phung phí để xây dựng đất nước.

Hãy học trở thành người tử tế

Căn dặn đoàn viên thanh niên ngành Dầu khí, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho rằng, để học tập tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người với nhau hãy nên đối xử với nhau như những “con người” trước đã. Cứ nói là học tập tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ra hãy học tập từ những việc đời thường, cụ thể chứ đừng hình thức.

Nguyên Phó Thủ tướng cho rằng: “Thứ nhất, chúng ta hãy học làm người cái đã, từ những việc đơn giản trước. Thanh niên rất cần có hoài bão, nhưng trước tiên, các bạn thanh niên hãy làm được 3 việc này: “Nói chứ đừng chửi thề, Trồng cây chứ đừng chặt cây; Nhặt rác chứ đừng xả rác”. Nếu chúng ta không thể trở thành người tử tế, thì không thể làm được cái gì khác.

Thứ hai, thanh niên hãy đam mê và có nhiệt huyết với công việc. Phải làm được, biết làm từ việc nhỏ trở đi, hãy làm đến nơi đến chốn việc được giao và trở thành nhân viên mẫn cán cái đã, chứ đừng chỉ biết nói chuyện to tát, chiến lược cao xa”.

Các đoàn viên thanh niên trong buổi trao đổi với nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan.

Với việc tuyên dương gương sáng trong phong trào học tập và theo tấm gương đạo đức Bác Hồ, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đặt câu hỏi: “Trong bản báo cáo của Đoàn Thanh niên có đoạn “Số lượng tập thể, cá nhân tiêu biểu trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được tuyên dương chưa nhiều”, vì lý do gì? Do chúng ta không theo dõi, không tổng kết, không tuyên dương hay do không có? Tôi sợ rằng không chỉ ở tập đoàn Dầu khí mà ở nhiều nơi khác, phong trào này còn quá hình thức, chưa thực chất, chưa tìm được những tấm gương thật”.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cũng chia sẻ kỉ niệm thời còn học Thiếu sinh quân, đó là phong trào thi đua người tốt việc tốt, chọn chiến sĩ thi đua toàn trường xuất phát từ “cơ cấu” và lựa chọn một bạn người dân tộc. Trong khi đó, trong nhà trường, tiêu chuẩn thành tích học tập nhẽ ra phải đặt lên hàng đầu, nhưng trường tôi lại lấy tiêu chuẩn… vá được nhiều nón nhất. Để bạn người dân tộc đó được đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua, chúng tôi phải dồn hết số nón của trường cho bạn đó. Tấm gương chiến sĩ thi đua như vậy thì ai theo?

Từ đây, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhấn mạnh: “Vì thế, nếu ở đây chúng ta chưa có tấm gương nào thực sự tiêu biểu để tuyên dương thì tôi hoan nghênh. Chúng ta hãy chỉ nên tuyên dương những người có thành tích thật, những tấm gương thật, chứ đừng vinh danh những “gương vỡ””.

Khánh An