Một việc làm có vẻ như là “chấn động”, thách thức nền tư pháp Mỹ thuộc diện nghiêm khắc nhất thế giới, nhưng với Việt Nam, thì là… chuyện vặt.

Một ông giám đốc doanh nghiệp bệ vệ, lên xe xuống ngựa, ở biệt thự, đi siêu xe, điều hành công ty cả ngàn con người, khi vướng vòng lao lý, bỗng trưng ra một giấy chứng nhận bị tâm thần. Thế là thoát tội. Lúc này, cả ngàn con người sống quanh ông ta mới biết đại gia này bị… tâm thần.

Rồi nữ MC truyền hình của một kênh truyền hình lớn ở Việt Nam sang Nhật Bản công tác, vào siêu thị nổi máu ‘hai ngón”, “cầm nhầm” đồ và bị cảnh sát nước sở tại bắt giữ. Ở Việt Nam, người thân cũng chạy ngang, chạy dọc kiếm được một tấm giấy chứng nhận tâm thần để cho cô này thoát tội.

Bạn bè, đồng nghiệp và cả khán giả té ngửa: Ra là lâu nay mình làm việc với đứa tâm thần, cả triệu con người cũng há hốc mồm nghe một người tâm thần nói trên tivi.

Chưa hết, khi về nước, mang bệnh án tâm thần nhưng cô MC này vẫn tiếp tục công việc bình thường ở kênh truyền hình và khôi hài hơn lại còn được đề bạt chức vụ. 

Diễn viên hài, MC Minh béo.

Đúng là chưa bao giờ nhiều người tâm thần lại sống chung trong cộng đồng như bây giờ. Diễn viên, ca sỹ, dẫn chương trình truyền hình, những người sống quanh bạn, thậm chí ‘sếp’ của bạn cũng có thể bỗng nhiên… tâm thần luôn, chỉ sau một sự cố nào đó liên quan đến pháp luật.

Chả thế mà ông Nguyễn Hoàng Năng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM, đề xuất tại cuộc họp báo cáo tiến độ công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016-2021 diễn ra chiều 4/3/2016 cho rằng phải khám sức khỏe tâm thần cho cả dân biểu: “Tôi đề nghị nên quy định rõ phải khám sức khỏe và nộp giấy chứng nhận sức khỏe vào hồ sơ ứng cử. Việc khám sức khỏe chủ yếu phải khám về sức khỏe tâm thần”.  

Và theo ông: “Phải quy định cơ quan đủ chuyên môn, nghiệp vụ để khám chứ không thể làm qua loa, hình thức”

Tôi từng nghe một bác sỹ tâm thần nổi tiếng than phiền việc người ta chen nhau xin giấy chứng nhận tâm thần, thậm chí họ sẵn sàng giả điên, đập phá bệnh viện đến bao giờ cho giấy thì họ mới thôi. Hay có những người đang bình thường, chưa gây ra chuyện gì cũng xin giấy để “phòng thân”.

Quay trở lại vụ việc của diễn viên hài Minh béo. Dù tìm cách xoay xở nhưng theo nhiều người am hiểu luật pháp Mỹ, kể cả khi có “bảo bối theo kiểu Việt Nam” thì cũng khó có thể qua mặt được hệ thống luật pháp ở đây. Đơn giản vì luật pháp Mỹ không cảm tính và duy tình như Việt Nam. Giấy chứng nhận tâm thần của Việt Nam không có giá trị gì ở Mỹ.

Thì ra lâu nay chúng ta để cho một tên tâm thần lên sóng truyền hình quốc gia, múa may biểu diễn trước hàng chục triệu khán giả. Nếu Minh béo là tâm thần thật thì cần truy cứu trách nhiệm những người kiểm duyệt chương trình truyền hình, để cho một tên tâm thần lên sóng làm hình mẫu cho cả xã hội.

Một điều khá lạ nữa là: Vì sao cơ quan công an chưa vào cuộc điều tra khi dư luận ồn ào về nghi vấn “chạy” giấy tâm thần cho Minh béo? Hay việc “tâm thần hóa” đã trở nên quá bình thường?

Việc bình thường hóa giấy chứng nhận tâm thần đang khiến xã hội càng ngày càng giống bệnh viện tâm thần hơn.

Giấy chứng nhận tâm thần càng có giá trị trong xã hội thì càng chứng tỏ chúng ta đang sống trong một xã hội ngày càng “tâm thần”, nơi mà người thường - người  không bình thường, người tốt - người xấu ngày càng khó phân biệt.