Nhà thầu cũng như các công nhân đang tích cực, khẩn trương xây dựng nhà cho người dân thôn Kho Vàng. Ảnh: Phong Sơn.

“Vượt nắng, thắng mưa" để công trình về đích đúng tiến độ

Hôm nay đã là hơn một tháng cơn bão Yagi đi qua, để lại những hậu quả vô cùng nặng nề với nhiều địa phương miền Bắc nói chung và xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai nói riêng. Tại một số địa phương khác, cuộc sống dường như đã trở lại bình thường. Nhưng tại thôn Kho Vàng người dân vẫn còn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn; thậm chí nỗi lo về những cơn lũ ống lũ quét vẫn có thể ập về bất cứ lúc nào, lấy đi tính mạng, tài sản của người dân.

Cũng vì thế mà không chỉ cánh phóng viên mà chính quyền, người dân ở đây cũng rất quan tâm, mong ngóng công trình tái thiết thôn mới sớm được hoàn thành. Có mặt tại khu vực công trường xây dựng vào buổi sáng sớm, dù mưa to, chúng tôi có thể cảm nhận được không khí tích cực, khẩn trương của nhà thầu cũng như các công nhân. Tất cả vì một mục tiêu người dân Kho Vàng sẽ được đón nhà mới, chậm nhất vào ngày 31/12/2024.

Khác với ngày khởi công, hôm nay mặt bằng cho gần 40 căn nhà đã được chính quyền địa phương bàn giao cho nhà thầu. Cũng đã có thêm một con đường mới mở để thuận lợi cho việc chở nguyên vật liệu lên khu vực thi công. Và mừng hơn cả là nhiều căn nhà được các công nhân đào móng, chuẩn bị đổ bê tông; có căn đã “lên tường"… Hình hài một khu dân cư mới đã dần dần hiện ra…

Anh Luân, cán bộ phụ trách lĩnh vực Lao động, Thương binh và Xã hội xã Cốc Lầu chia sẻ với chúng tôi. Ngay sau ngày khởi công, lãnh đạo UBND tỉnh, UBND huyện và UBND xã đều có những chỉ đạo rất quyết liệt, sát sao về việc bàn giao mặt bằng và đốc thúc nhà thầu khẩn trương bắt tay vào việc vận chuyển nguyên vật liệu, đào móng, đổ bê tông…

Một công trình đã thành hình. Ảnh Phong Sơn

Chỉ lên khu vực quả đồi trước mặt đã được san gạt hiện rõ lớp đất màu nâu vàng, anh Luân cho biết khác với thiết kế ban đầu, các căn nhà cho người dân sẽ được xây trên diện tích khoảng 60m2, có hai phòng ngủ, một phòng khách, một nhà bếp và công trình phụ. Ngoài ra còn có một mảnh vườn nhỏ. Nhìn về phía xa xa, một nhà văn hoá rộng rãi cũng sắp được hình thành.

Qua quan sát, chúng tôi cũng có thể cảm nhận được việc xây dựng công trình ở đây thật không đơn giản. Thời tiết tại Cốc Lầu rất khắc nghiệt, những cơn mưa rừng đã khiến cho con đường chở nguyên vật liệu ngập trong bùn nhão, nếu không phải là một tài xế chuyên nghiệp, quen đường thì rất dễ “sa lầy". Mưa dứt, lại đến cái nắng chói chang, nắng rát da cháy thịt ập xuống khiến cho anh em công nhân rất dễ mệt mỏi, xuống sức.

Anh Bùi Văn Thắng, quản lý một trong nhiều đội thi công tại công trình cho chúng tôi biết, khi nhận được đề nghị xây dựng gần chục căn nhà mới tại đây, với ý nghĩa xã hội rất lớn, toàn thể công nhân trong nhóm anh đều quán triệt tinh thần quyết tâm “vượt nắng thắng mưa" để thực hiện các công việc từ đào móng, đổ bê tông và hoàn thiện trong một thời gian ngắn nhất, chất lượng tốt nhất.

Trước việc mưa lớn có thể ảnh hưởng đến công tác vận chuyển nguyên vật liệu, anh Thắng đã bàn với nhà thầu huy động xe hai cầu và máy xúc. Đoạn đường nào khó đi quá thì sẽ dùng máy xúc san gạt, hoặc kéo xe tải cố gắng tập kết đủ vật liệu. Cũng theo anh Thắng, để đảm bảo tiến độ các công nhân sẵn sàng tăng ca, làm thêm ca đêm. Dự kiến khoảng 10 ngày dựng xong phần thô một căn nhà, còn việc hoàn thiện sẽ được xong trong cuối tháng 12.

Đường vào bản Kho Vàng cũ hết sức hiểm trở.

Những ngọn đồi có thể sụp xuống bất cứ lúc nào.

Nỗi đau còn đó

Rời công trình thi công, chúng tôi trở lại khu lán ở tạm cho gần 20 hộ dân “chạy lũ", nằm ven con sông Chảy. Khác với một tháng trước, đã không còn cảnh “tấp nập" trao tặng, thu nhận những gói quà cứu trợ của đồng bào, nhà hảo tâm… Người dân giờ đây đang cố hoà nhập với cuộc sống bình thường. Trao đổi với chúng tôi, có thể thấy mặc dù đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, song người dân đều cảm thấy phấn khởi, mong chờ sẽ được chuyển về những căn nhà mới, mà Petrovietnam phối hợp với tỉnh Lào Cai đang khẩn trương xây dựng.

Để có thể hiểu hơn những băn khoăn lo lắng của người dân, chúng tôi - được sự giúp đỡ của lãnh đạo xã Cốc Lầu - đã mượn được mấy chiếc xe máy để vào thăm thôn Kho Vàng cũ. Xuất phát từ địa điểm xây khu định cư mới, chúng tôi men theo con sông Chảy, tiến sâu hơn, cao hơn vào trong khu đồi núi trập trùng.

Người Mông, người Dao có thói quen sống trên những vùng đất cao, cao nhất khu vực - cho nên để có thể đến được thôn Kho Vàng cũ, chúng tôi phải vượt qua hàng chục dốc cao dựng đứng. Theo anh Ma Seo Chứ, trưởng thôn Kho Vàng thì mới một năm trước, con đường bê tông rộng 3,5m, dài khoảng 7-8km dẫn vào Kho Vàng đã được Nhà nước làm hoàn thiện.

Tuy nhiên, trước mắt tôi con đường này đã hoàn toàn… biến mất. Nhìn xuống vực sâu hun hút, chúng tôi chỉ nhìn thấy một số mảng bê tông vỡ tan nát. Bên ta luy âm, cứ khoảng vài trăm mét tôi lại bắt gặp một chiếc cột điện - dù đã được đổ bê tông chắc chắn ở chân - thì vẫn đổ kềnh đổ càng, nằm rạp như thân chuối bị phạt ngang.

Con đường bê tông gần như đã hoàn toàn biến mất. Ảnh Phong Sơn

Nơi đây đã từng là "tổ ấm" của nhiều người dân thôn Kho Vàng.

Nhưng tang thương nhất là khi chúng tôi chạm bước đến những căn nhà đã bị dòng lũ cuốn mất. Quả thật phải đến khi anh Chứ chỉ, thì tôi mới biết được rằng đã từng có những căn nhà ở đó. Giờ đây, dấu tích hàng chục ngôi nhà chỉ còn là những mảnh vỡ của nền nhà bằng bê tông, mà phải tinh mắt lắm thì mới nhận ra được.

Chia sẻ với chúng tôi, chị Lý Thị Toòng vẫn còn bàng hoàng khi nhớ lại cái trận lũ lịch sử đêm ngày 9/9. Trời mưa to liền hai ba ngày, nước sông Chảy ban đầu chỉ ngấp nghé đường bê tông, thì sau đó cứ cuồn cuộn đổ về. Đêm đó, chỉ nghe tiếng nước gầm gào như tiếng máy bay, rồi hàng tấn nước bất ngờ đổ ụp, cuốn bay ngôi nhà mà hai vợ chồng tích cóp bao nhiêu năm mơi xây lên được. Chị Toòng và mấy đứa con trai đã may mắn thoát nạn, song cùng người chồng và bố chồng đã bị dòng nước lớn cuốn đi. Nhiều ngày sau, người ta mới tìm thấy xác anh ở tận Yên Bái, cách nhà đến 150km.

Mẹ con chị Lý Thị Toòng bên căn nhà nay chỉ còn là những mảnh vụn bê tông.

Cũng sau trận lũ, gia đình chị và nhiều gia đình bị mất nhà khác đã được chính quyền địa phương và đồng bào cả nước quan tâm, thăm hỏi và hỗ trợ. Các con của chị cũng được một số tổ chức nhận chăm sóc, tặng học bổng.

Đặc biệt, gia đình chị cũng nằm trong danh sách được nhận một căn nhà tại bản mới. Chị Toòng nghẹn ngào nói: “Chồng mất, cha mất, chúng tôi không còn biết bấu víu ở đâu nữa. Nhưng thật may mắn tôi và các cháu đã được chính quyền, được doanh nghiệp quan tâm, ủng hộ; và còn cho nơi ở mới. Ơn này tôi sẽ không bao giờ quên!"

“Nắng ấm” về trên quê hương

Chia tay chị Toòng, chúng tôi tiếp tục lên đường về bản Kho Vàng cũ, nơi có 17 hộ dân đã đi chạy lũ cùng trưởng bản Ma Seo Chứ. Sau vài km đầu “vừa đi vừa đẩy" xe máy, thì chúng tôi gặp một vách đá dựng đứng chắn ngang, thoạt nhìn ai cũng lắc đầu ngao ngán. Con đường trước kia nay đã nằm sâu dưới thung lũng, chỉ còn lại những vũng bùn nhão nhoét, và khe đá hẹp vừa đúng một bàn chân mà người dân đã khoét để đi. Để xe máy nằm lại, với công phu vừa đi vừa… bò, chúng tôi đánh liều mò sang.

Để lên khu vực 17 hộ dân người Mông, phải đi qua cung đường rất trắc trở. Ảnh Phong Sơn

Tiếp tục di chuyển bằng "xe của bộ", vượt qua nhiều vách đá cheo leo, những dốc cao mà chỉ muốn đứt hơi, sau hơn 1 giờ đồng hồ chúng tôi đã có thể tiếp cận được bản Kho Vàng cũ. Cư dân nơi đây dường như vẫn bị cô lập với cộng đồng, vì phương tiện giao thông duy nhất vẫn là đi bộ. Mà đường chưa thông thì những thứ nhu yếu phẩm thiết yếu như gạo, muối cũng chưa thể vào bản.

Trưởng bản Ma Seo Chứ dẫn tôi đến khu vực sạt lở, và chỉ cho tôi những vết nứt trên sườn đồi. “Chỉ thêm vài cơn mưa lớn là khối đất đá trên kia có thể ụp xuống bất cứ lúc nào, gây nguy hiểm cho người dân ở đây. Chính vì thế mà tôi đã phải kêu gọi 17 hộ dân đi chạy lụt. Hiện tại chỉ còn một vài hộ ở đây để thu hoạch nốt chút lúa nương, và chăm con gà con chó".

Ngọn đồi có thể sụp xuống bất cứ lúc nào

Anh Ma Seo Thái là một trong những người dân hiện vẫn đang ở bản cũ, vì phải chăm mẹ già ốm, con thơ. Vợ anh thì tranh thủ đi gặt để chuẩn bị lương thực cho mùa đông sắp tới. Khi được biết tin gia đình mình được nhà nước cấp cho một căn hộ ở khu tái thiết mới, hai vợ chồng anh ôm nhau mừng đến chảy nước mắt.

Anh Thái chia sẻ, tuần trước có dịp được đi qua khu vực công trường dựng thôn mới, lòng anh chộn rộn nhiều cảm xúc. Đầu tiên là nỗi mừng vui, vì sắp tới đây anh và những người thân yêu nhất sẽ được về định cư tại bản mới; mà rất gần đường giao thông. Đặc biệt đây là vị trí rất vững chãi, không lo bị lũ ống lũ quét nữa. Nhưng anh Thái cũng còn nhiều lưu luyến với ngôi làng cũ, mà theo anh là rất xinh đẹp và mát mẻ.

Anh Ma Seo Thái vẫn rất lưu luyến bản cũ.

Chị Hạng Thị Say chia sẻ với chúng tôi, chị rất biết ơn các cấp lãnh đạo đã thực sự lo lắng cho những người dân bé nhỏ như chị, như những người dân ở trong thôn. “Ơn này chúng tôi, các con, các cháu sẽ không bao giờ quên".

Trưởng thôn Ma Seo Chứ khẳng định, người dân thôn Kho Vàng ai ai cũng biết ơn đồng bào cả nước đã chung tay giúp đỡ các hộ dân trong cơn hoạn nạn. Họ cũng rất xúc động khi biết Petrovietnam phối hợp với các cấp lãnh đạo trong tỉnh để tái thiết một khu dân cư mới, có nhà văn hoá, có trường tiểu học… Rồi anh bắt tay chúng tôi mãi, không rời.

Buổi sáng khi chúng tôi đến Cốc Lầu thì trời còn mưa to, mà giờ đây khi chia tay Chứ, chia tay đồng bào thì trời bỗng hửng nắng.

Những vạt nắng mới báo hiệu cho một tương lai tốt đẹp sẽ đến với người dân Kho Vàng.

Chắc chắn là như thế!

Nắng ấm đã về với thôn Kho Vàng. Theo ông Trần Quang Dũng, Phó Bí thư thường trực Đảng ủy Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam hưởng ứng kêu gọi của Đảng, Nhà nước và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, với truyền thống tương thân tương ái, nghĩa tình và trách nhiệm xã hội, Petrovietnam chủ động đề nghị phối hợp với tỉnh Lào Cai đảm nhận tái thiết khu dân cư thôn Kho Vàng, bảo đảm cuộc sống ổn định, an toàn, lâu dài cho người dân. Dự kiến khu tái định cư thôn Kho Vàng rộng 2,5ha và đáp ứng chỗ ở cho khoảng 40 hộ dân. Cũng theo ông Trần Quang Dũng, khu dân cư mới sẽ bảo đảm đầy đủ các nhu cầu sinh hoạt hằng ngày của người dân theo quy chuẩn nông thôn mới. Đặc biệt, việc thiết kế và xây dựng khu dân cư mới sẽ được thực hiện dựa trên đặc điểm văn hóa, phong tục và tập quán của đồng bào dân tộc Dao và Mông - hai nhóm dân cư chính tại thôn Kho Vàng.