Tuy nhiên tại các chợ dân sinh, việc sử dụng túi nilon đựng hàng hóa vẫn còn diễn ra phổ biến. Điều đó cho thấy, để hạn chế tình trạng này, cần có giải pháp từ gốc rễ.

Sử dụng túi nilon vẫn phổ biến

Ghi nhận của phóng viên thị tại hệ thống chợ truyền thống như chợ Hôm, chợ Mơ, chợ Nghĩa Tân, chợ Thái Hà... cho thấy, 100% chủ quầy hàng bán rau củ quả, thực phẩm tươi sống, hàng khô cho đến quần áo, giày dép… vẫn dùng túi nilon để đựng hàng hóa; số quầy sử dụng túi đựng sản phẩm thân thiện môi trường chỉ đếm trên đầu ngón tay. Chị Lê Thị Định, chủ quầy hải sản tại chợ Khương Thượng cho biết, hiện mỗi ngày chị dùng hết 1kg túi nilon (trung bình khoảng 50-70 túi).

Còn tại các chợ dân sinh ở khu vực ngoại thành, 100% tiểu thương đều thông tin vẫn sử dụng túi nilon để đựng hàng hóa cho khách. Phó Trưởng ban Quản lý chợ Vồi (huyện Thường Tín) Nguyễn Hữu Hân cho biết, thời gian qua, mặc dù các tiểu thương đã ký cam kết hạn chế sử dụng túi nilon và sản phẩm nhựa dùng một lần nhưng đến nay, hiệu quả thực hiện chưa được như mong đợi. Ngay tại hệ thống siêu thị trên địa bàn Hà Nội, nhiều siêu thị cũng đã tích cực triển khai giảm thiểu túi nilon khó phân hủy thay thế bằng 100% túi tự hủy sinh học và lá chuối, nhưng số lượng sản phẩm gói bằng lá chuối, túi tự hủy vẫn khiêm tốn so với lượng hàng hóa đang bày bán.

Người tiêu dùng mua rau bao bọc bằng túi ni lon tự hủy tại siêu thị Big C.

Nguyên nhân khiến người tiêu dùng ngại sử dụng những sản phẩm làm từ chất liệu tự nhiên bởi chúng có giá cao hơn sản phẩm nhựa. Tại siêu thị, 10 chiếc cốc giấy an toàn dùng 1 lần có giá 20.000 đồng, nhưng 10 chiếc cốc giấy có tráng màng PE dùng nhiều lần chỉ 9.000 đồng/chục. Lý giải nguyên nhân khiến người tiêu dùng và các tiểu thương không mặn mà sử dụng túi nilon sinh học tự hủy và các sản phẩm dùng một lần làm bằng bột giấy, sợi tre…, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam Vũ Thị Hậu nêu rõ, túi nilon và các sản phẩm nhựa có ưu điểm giá thành rẻ, tiện lợi, sử dụng trong nhiều lĩnh vực... nên người tiêu dùng vẫn giữ thói quen sử dụng khi mua sắm. “Hiện, giá túi nilon chỉ 30.000-45.000 đồng/kg, trong khi túi nilon tự hủy do DN Việt Nam sản xuất có giá lên đến 70.000-90.000 đồng/kg, sản phẩm nhập khẩu từ châu Âu 110.000 đồng/cuộn, cao gấp 2-3 lần so với túi nilon đang bán trên thị trường” - bà Hậu nêu ví dụ.

Cần cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp

Nói về những khó khăn trong việc khuyến khích DN đầu tư sản xuất, giảm giá thành túi nilon tự hủy, các chuyên gia kinh tế cho biết, hiện chưa có cơ chế chính sách cụ thể về thuế, vay vốn để khuyến khích DN đầu tư công nghệ chuyển đổi từ sản xuất sản phẩm nhựa sang các sản phẩm thân thiện môi trường, khuyến khích DN bán lẻ chuyển đổi từ sử dụng túi nilon khó phân hủy sang túi nilon dễ phân hủy.

TS Nguyễn Trung Đức (Viện Hóa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam) than phiền, túi nilon thân thiện với môi trường trước khi được Bộ TN&MT cấp Giấy chứng nhận thì DN phải có chứng nhận kiểm nghiệm về khả năng tự phân hủy, nhưng hiện Việt Nam chưa có đơn vị nào được cấp Giấy chứng nhận. Còn theo Trưởng phòng Kinh tế quận Hoàn Kiếm Nguyễn Tùng Lâm, để đạt mục tiêu hạn chế sử dụng túi nilon, đòi hỏi Nhà nước có biện pháp quản lý, tiến tới chấm dứt hoạt động của các DN sản xuất túi nilon khó phân hủy. Bên cạnh đó, cần có chương trình trợ giá nhằm khuyến khích tiểu thương sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Đồng tình với kiến nghị này, chuyên gia kinh tế - TS Vũ Đình Ánh đề xuất, Nhà nước cần nghiên cứu tăng thuế đối với các cơ sở sản xuất túi nilon, có lộ trình chấm dứt hoạt động sản xuất túi nilon và sản phẩm nhựa dùng một lần, xây dựng chính sách DN thu gom, tái chế túi nilon.

Trước những kiến nghị của chuyên gia và DN, UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 55/KH-UBND về thực hiện Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững năm 2021 trên địa bàn TP. Cụ thể, phấn đấu 100% các siêu thị không sử dụng túi nilon khó phân hủy, chuyển đổi sử dụng bao bì thân thiện với môi trường thay thế dần cho túi nilon khó phân hủy. Quyền Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Trần Thị Phương Lan khẳng định, thực hiện kế hoạch, Sở sẽ hỗ trợ các DN triển khai giải pháp chống rác thải nhựa, có chương trình khuyến khích tiểu thương và nhân dân sử dụng các sản phẩm thân thiện môi trường. Cụ thể, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất trình HĐND TP cơ chế hỗ trợ DN sản xuất túi nilon, sản phẩm nhựa chuyển đổi sang sản xuất các loại bao gói, túi xách thân thiện với môi trường cũng như khuyến khích các tổ chức, cá nhân sử dụng những sản phẩm này.