Tử vong nhiều gấp 10 lần tai nạn giao thông

Giáo sư Đỗ Doãn Lợi - nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia chia sẻ nhiều thông tin giật mình về bệnh tăng huyết áp bên lề Hội thảo khởi động Dự án đương đầu với căn bệnh này tại Việt Nam ngày 3/5.

Tăng huyết áp là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới, mỗi năm cướp đi sinh mạng trên 7 triệu người. Tại Việt Nam, hiện có gần 21 triệu người mắc tăng huyết áp. Số người tử vong vì tăng huyết áp mỗi năm cao hơn 10 lần số người tử vong vì tai nạn giao thông.

Giaos sư Đỗ Doãn Lợi cho biết, năm 2002, nhóm nghiên cứu của Viện Tim mạch Quốc gia khảo sát tại 8 tỉnh, gồm: Thái Nguyên, Tuyên Quang, Thái Bình, Nghệ An... cho thấy tỉ lệ tăng huyết áp ở người trưởng thành ở mức 16,3%, nhưng đến năm 2008 tăng lên 28,5% và lên tới 47,3% vào năm 2015.

Giáo sư Đỗ Doãn Lợi cảnh báo tình trạng gia tăng bệnh tăng huyết áp ở VN. Ảnh: T.Hạnh

“Con số khủng khiếp quá, đến bây giờ chúng tôi cũng chưa dám tin vào con số 47,3% đó, đây là nguy cơ cực kỳ lớn” - Giáo sư Đỗ Doãn Lợi nói.

Tăng huyết áp ngoài gây suy thận, nhồi máu cơ tim còn gây ra các biến chứng tai biến mạch máu não, xuất huyết não, vỡ mạch máu não. Đó chính lí do, nhiều người tử vong đột ngột trong vòng 1-2 phút mà không biết nguyên nhân.

Giáo sư Đỗ Doãn Lợi dẫn chứng, câu chuyện về sự ra đi đột ngột của 2 cha con cố Giáo sư Tôn Thất Tùng và Tôn Thất Bách do biến chứng của tăng huyết áp. Cả 2 cố giáo sư đều có tiền sử bệnh tăng huyết áp và mất đột ngột vì nhồi máu cơ tim.

“Các thầy có biết tăng huyết áp nhưng kiểm soát chưa tốt. Ngày xưa nhiều người quan niệm bao nhiêu tuổi thì huyết áp bấy nhiêu nhưng giờ khoa học đã khẳng định, ở độ tuổi nào, huyết áp cũng phải ở mức bình thường” - Giáo sư Đỗ Doãn Lợi nhấn mạnh.

Theo nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia, động mạch chủ có kích thước khoảng 3,5cm nhưng hàng ngày Viện tim mạch tiếp nhận nhiều bệnh nhân giãn to như xăm với kích thước 4-5cm, thậm chí 7cm do tăng huyết áp không được điều trị.

Chỉ 1/10 người bệnh điều trị

Dù là căn bệnh có tỉ lệ mắc rất lớn nhưng Giáo sư Đỗ Doãn Lợi cho biết, trên 90% bệnh nhân tăng huyết áp không tìm được nguyên nhân, 5-8% do các bệnh nội tiết, mạch máu... Do đó để kiểm soát tăng huyết áp, cách đơn giản nhất là tác động vào các yếu tố nguy cơ: Lười vận động, stress, béo phì, ăn uống thiếu kiểm soát, ăn mặn...

Tuy nhiên, nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia đánh giá, tỉ lệ người dân Việt Nam biết mình bị tăng huyết áp và tuân thủ điều trị chỉ chiếm 1/3, tức 10 người bị tăng huyết áp chỉ có 3 người biết, trong 3 người biết bị bệnh chỉ có 1 người điều trị.

Người Việt chưa quan tâm điều trị tăng huyết áp.

“Nhiều cơ sở y tế tuyến dưới nói thiếu thuốc. Đúng là có thiếu nhưng nếu điều trị tăng huyết áp khéo, mỗi tháng không hết 100 ngàn đồng. Đó là dùng 3 loại thuốc phối hợp, còn nếu dùng 1-2 loại thì chi phí mỗi tháng chỉ bằng tiền 1 bát phở” - Giáo sư Đỗ Doãn Lợi chia sẻ.

Nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia cho biết, trong khoảng 40 năm trở lại đây, các quốc gia phát triển đã có nhiều chương trình kiểm soát tăng huyết áp, khiến tỉ lệ mắc bệnh này ngày càng giảm, trong khi Việt Nam và các nước Đông Nam Á có xu hướng tăng lên.

Giáo sư Nguyễn Quang Tuấn - Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội cho biết thêm, Việt Nam đã có nhiều chương trình phòng chống tăng huyết áp nhưng tỉ lệ mắc vẫn tăng chứng tỏ cách tiếp cận chưa hợp lý.

“Người dân mong muốn học hỏi qua các ca lâm sàng, qua người thật việc thật chứ không phải các khẩu hiệu sáo rỗng như ‘bác phải ăn nhạt đi’. Quan trọng phải chỉ cho người dân cách giảm muối thế nào, ăn nhạt ra sao” - Giáo sư Tuấn nêu quan điểm.

Theo đó, dự án “Đương đầu với bệnh tăng huyết áp ở Việt Nam: Giải pháp từ y tế cơ sở” do Viện Chiến lược và Chính sách Y tế triển khai sẽ dành 5 năm (2018-2022) để thử nghiệm, đánh giá tác động can thiệp tại cộng đồng, giúp người dân thay đổi lối sống, tuân thủ dùng thuốc và tự kiểm tra huyết áp tại nhà.

Tiến sĩ Hà Anh Đức - đồng Giám đốc dự án cho biết, dự án được thực hiện tại 16 xã của Hưng Yên, trong đó tập trung triển khai các biện pháp can thiệp trong 2 năm 2019-2020. Kết quả nghiên cứu sẽ được công bố và đề xuất với Bộ Y tế để thay đổi chính sách và chiến lược cho chương trình kiểm soát tăng huyết áp quốc gia.

Nhóm tham gia khảo sát sẽ được nhận máy đo huyết áp miễn phí, định kỳ ghi lại chỉ số huyết áp để theo dõi đồng thời nhận được 4 đĩa DVD với những lời khuyên ngắn gọn của bác sĩ để kiểm soát tăng huyết áp, các câu chuyện của những bệnh nhân kiểm soát huyết áp thành công...