Đề thi như sau:

Gợi ý giải đề thi do các thầy cô của hệ thống giáo dục Học Mãi thực hiện như sau:

TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên tại Hệ thống giáo dục HOCMAI, nhận xét cấu trúc đề thi về cơ bản đã cập nhập được mô hình đề minh họa cho kì thi THPT quốc gia 2019 của Bộ GD&ĐT.

Cụ thể, ngữ liệu đọc hiểu là một trích đoạn trong nhật ký Đặng Thùy Trâm, có giá trị biểu cảm, đưa đến cho học sinh những xúc cảm về một thời quá khứ chiến tranh đã khá xa với các em.

Tuy nhiên, đoạn trích là một lời tự sự, giãi bày bộc bạch, tựa như bức tranh tất cả đều ngoại hiện, cho nên không có nhiều vấn đề cho đọc hiểu. Chính sự ngoại hiện các tầng ý nghĩa của ngữ liệu đã khiến các câu hỏi đọc hiểu, dù có ý thức phân loại thành các mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao, tất cả đều ở mức độ thấp, chưa hoàn toàn tương xứng sự tập dượt cho kỳ thi THPT quốc gia.

Ví dụ, câu 2 thuộc mức độ thông hiểu, nhưng với khả năng của học trò thì chỉ dừng lại ở mức độ nhận biết, khi đề bài hỏi: “Trong đoạn trích, nỗi nhớ thương của người viết hướng đến ai: Tình cảm đó cho thấy tác giả bài viết hướng đến ai?”.

Ngoài ra, có thể thấy nội dung câu hỏi 1 và 3 trùng lặp, dù được hỏi ở những mức độ khác nhau.

Với yêu cầu vận dụng cao, nhưng câu hỏi 4 chưa đạt tới mức độ khó, bởi yêu cầu khá mơ hồ, chung chung: “Suy nghĩ của anh chị về dòng tâm sự của nữ liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm…”.

Câu nghị luận xã hội đảm bảo đúng yêu cầu về dung lượng đoạn văn. Tuy nhiên, phần giới hạn vấn đề cần có định hướng cụ thể hơn. Yêu cầu trong câu lệnh “suy nghĩ của bản thân về thế hệ thanh niên trong những năm tháng “bom rơi đạn nổ” rất có thể sẽ khiến học sinh biến đoạn văn thành bài văn thu nhỏ khi bàn luận về cả một thế hệ người Việt trong chiến tranh với rất nhiều bình diện nội dung có thể triển khai: hoàn cảnh chiến tranh/cách sống và chiến đấu/nguyên nhân/vai trò/bài học…

Vì thế, cần xác định cụ thể yêu cầu nghị luận phù hợp đoạn văn, ví dụ: Từ nội dung được gợi ra từ phần đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của bản thân về vai trò (hoặc nguyên nhân cách sống) của thế hệ thanh niên trong những năm tháng “bom rơi đạn nổ.

Về câu nghị luận văn học, đề bám sát cấu trúc đề tham khảo của bộ cho kỳ thi THPT quốc gia 2019, cụ thể là yêu cầu phân tích 2 khổ thơ trong hai đoạn khác nhau của bài "Sóng" để làm sáng tỏ một nhận định trong đề.

Tuy nhiên, cách diễn đạt câu lệnh của đề còn bị rối và nặng nề khi đề cập “ý kiến nhận xét” trong câu đầu, lại yêu cầu “làm sáng tỏ nhận định" trong câu sau.

Nên chăng diễn đạt lại câu lệnh cho sáng rõ, ví dụ: Anh chị hãy phân tích hai khổ thơ trong bài "Sóng" của Xuân Quỳnh để làm sáng tỏ nhận xét: "Đó là những vần thơ thể hiện một tình yêu vừa rộng mở, lớn lao lại vừa thân thương, gần gũi”.

Huy An