Thông tin từ Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, thời điểm cận Tết Nguyên đán năm 2024, diễn biến tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép đường cát ngày một gia tăng, đặc biệt tại các tỉnh miền Trung. Cuộc chiến với "đường tặc" có chiều hướng gia tăng trên các tuyến biên giới đất liền, giáp biển.

Lực lượng QLTT tỉnh Quảng Trị mỗi năm bắt giữ, tịch thu hàng trăm tấn đường nhập lậu.

Nhắc đến cuộc chiến đường lậu, thì phải kể đến ngày 01/1/2020, ngành đường trong nước tuân thủ hiệp định ATIGA không giới hạn lượng đường nhập khẩu từ ASEAN và giảm thuế nhập khẩu xuống 5% giúp giảm đáng kể đường lậu. Tuy nhiên, cũng chính thời điểm này đường mía Thái Lan nhập ồ ạt vào trong nước nhờ chính sách trợ giá gây ảnh hưởng tiêu cực đến ngành sản xuất đường trong nước.

Đến tháng 6/2021, Bộ Công Thương áp dụng thuế phòng vệ thương mại lên đến 47,64% với sản phẩm mía đường xuất xứ từ Thái Lan giúp tăng lượng tiêu thụ đường nội địa và giá đường sản xuất trong nước cũng nhờ đó được tăng lên. Mặc dù vậy, đường Thái Lan bán với giá rất rẻ do phá giá và nhận được trợ cấp từ Chính phủ đã dẫn đến tình trạng dòng đường Thái Lan qua Lào, Campuchia buôn lậu vào nước ta vẫn ngày càng tăng.

Việc có thể thu được lợi nhuận cao khiến các đối tượng buôn lậu hay còn gọi là "đường tặc" bất chấp mọi thủ đoạn, rủi ro để buôn lậu đường từ Thái Lan qua Campuchia và Lào vào Việt Nam.

Được biết, Sông Sê-pôn qua đoạn huyện Hướng Hoá của tỉnh Quảng Trị là tuyến biên giới giữa hai nước Việt Nam và Lào. Nơi đây là điểm nóng của buôn lậu đường cát với diễn biến rất phức tạp hằng đêm. Các cơ quan chức năng đã nỗ lực triệt phá nhiều đường dây buôn lậu tại Quảng Trị trong những năm qua. Tuy nhiên, việc buôn lậu đường ngày càng nhiều và tinh vi hơn khiến công tác chống buôn lậu gặp nhiều khó khăn.

Có thể điểm ra một số vụ việc nổi bật gần đây như vào tháng 10/2023, Công an huyện Đakrông (Quảng Trị) cùng với Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh bắt đoàn xe ô tô 14 chiếc chở 50 tấn đường lậu; Ngày 19/12/2023, lực lượng quản lý thị trường Tây Ninh phát hiện và thu giữ 6.400kg đường nhập lậu Thái Lan.

Nhiều cơ quan chức năng trong nước triệt phá đã nhiều vụ buôn lậu đường lậu mang nhãn mác Thái Lan và không có hoá đơn, chứng từ qua biên giới Lào và Campuchia. Trong đó, xác định buôn lậu là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho xã hội và ảnh hưởng đến chế độ quản lý ngoại thương của Nhà nước.

Theo quy định tại điều 189 Bộ Luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi và bổ sung năm 2017), mức xử phạt với tội phạm cá nhân buôn lậu qua biên giới mới mức phạt tiền đến 3 tỉ đồng và phạt xử lý hình sự phạt tới 20 năm tù. Đối với doanh nghiệp còn áp mức hình phạt là đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Những hoạt động buôn bán qua đường biên giới không có giấy tờ và chứng từ hợp lệ, không khai báo hải quan, trốn tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng đều bị xử phạt nghiêm khắc và có chế tài rất nặng. Mặt khác, những thương lái nhập đường lậu hoặc đường giả gắn bao bì nhãn mác Thái Lan phân phối ra thị trường tiêu thụ trong nước cũng chịu những hình phạt rất nặng. Theo điều 15 của Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hành vi kinh doanh hàng hoá nhập lậu bị xử phạt tiền lên tới 100.000.000 đồng và tịch thu số lợi, hàng hoá bất hợp pháp.

Đơn cử vào tháng 11/2023, TAND tỉnh Long An tuyên án đối tượng cầm đầu và đồng bọn trong vụ án buôn lậu hơn 200 tấn đường cát qua đường biên giới giữa Việt Nam với Campuchia với mức án đến 8 năm tù giam. Tuy nhiên, những vụ triệt phá đường lậu như vậy chỉ là phần nổi của tảng băng chìm khi đường lậu tràn lan khắp thị trường tiêu dùng Việt Nam.

TP Hồ Chí Minh là điểm tập kết, tiêu thụ đường lậu Thái Lan lớn nhất nước ta.

Mặt khác, đường mía thẩm lậu từ Thái Lan qua đường các biên giới giữa Việt Nam và Lào, Campuchia ngày càng tinh vi, trên diện rộng có nguy cơ nhiễm khuẩn, mất vệ sinh an toàn thực phẩm rất lớn do không bảo quản, vận chuyển đúng cách. Đó là chưa kể, những bao đường không rõ nguồn gốc, xuất xứ tuồn vào đường biên giới được sang, chiết và thay đổi bao bì thành đường Thái Lan do lợi dụng tâm lý “chuộng hàng Thái” của một bộ phận người tiêu dùng Việt Nam.

Ngược lại, đường nhập lậu với mẫu mã kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ được các thương lái “hô biến” thành đường nội địa và bán với giá thành cao. Chính vì vậy Người tiêu dùng trong nước nên cảnh giác với hình thức đường giả rất tinh vi này. Để tránh trở thành “nạn nhân” của đường lậu, người tiêu dùng cần đọc kĩ các thông tin trên bao bì với thành phần, nguồn gốc xuất xứ được thể hiện rõ ràng. Sản phẩm từ các thương hiệu nội địa uy tín sẽ luôn đi kèm với các bảo chứng hàng đầu như logo của chứng nhận Hàng Việt Nam chất lượng cao, chứng nhận Thương hiệu quốc gia…

Có thể thấy rằng, các cơ quan chức năng nên tiếp tục chi viện cho cuộc chiến chống "đường tặc", quyết tâm cao hơn nữa trong cuộc chiến này không chỉ giúp nhà nước không thất thu thuế, giúp những người nông dân trồng mía cũng như các nhà máy mía đường trong nước bán được sản phẩm phục vụ nhân dân trong nước. Hơn thế nữa, người Việt Nam cần nâng cao hiểu biết để quyết không tiêu thụ đường lậu, chung tay vào sự phát triển và bảo vệ ngành sản xuất mía đường trong nước.

P.V

TP HCM ngăn chặn nhập lậu đường

Mở cao điểm kiểm tra kinh doanh đường cát tại miền Trung – Tây Nguyên

Đường mía lậu tràn lan, ai mừng ai lo?