Dự án năng lượng tái tạo vướng bất cập về cơ chế vay vốn

13:23 | 04/05/2020

1,773 lượt xem

Theo dõi PetroTimes trên

(PetroTimes) - Dù được đánh giá có vai trò quan trọng trong cơ cấu ngành năng lượng cũng như có nhiều tiềm năng nhưng việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo tại Việt Nam trong thời gian qua vẫn phải đối mặt với nhiều bất cập và thách thức, đặc biệt là về cơ chế vay vốn.

Báo cáo khảo sát Triển vọng đầu tư tư nhân 2019 tại thị trường Việt Nam của Grant Thornton nêu rõ, năm 2019 năng lượng tái tạo Việt Nam vươn lên đứng vị trí thứ ba chỉ sau fintech và giáo dục, dẫn trước chăm sóc sức khỏe, thương mại điện tử và logistics. Trong khi năm 2018, lĩnh vực năng lượng tái tạo chỉ đứng vị trí thứ 10 trong xếp hạng các lĩnh vực đầu tư hấp dẫn nhất cả nước.

du an nang luong tai tao vuong bat cap ve co che vay von

Phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam hiện nay bị hạn chế bởi nhiều rào cản

Tuy nhiên, dù được đánh giá có vai trò quan trọng trong cơ cấu ngành năng lượng cũng như có nhiều tiềm năng nhưng việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo tại Việt Nam trong thời gian qua vẫn phải đối mặt với nhiều bất cập và thách thức, như chi phí đầu tư còn cao, số giờ vận hành nguồn điện thấp, cơ sở hạ tầng lưới điện một số khu vực nhiều tiềm năng về năng lượng tái tạo chưa sẵn sàng để giải phóng công suất…

Cùng với đó, thách thức lớn nhất đối với phát triển năng lượng tái tạo nằm ở vốn đầu tư và khả năng thu xếp vốn của chủ đầu tư. Rào cản tài chính cản trở việc thực hiện một dự án kinh tế do thiếu tiếp cận với nguồn tài chính phù hợp, hoặc thiếu cơ chế bền vững cung cấp tài trợ. Phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam hiện nay bị hạn chế bởi cả hai rào cản này.

Thiếu tiếp cận với nguồn tài chính phù hợp là vấn đề thời hạn vay. Cường độ vốn đầu tư của năng lượng tái tạo cao nên tài khoản vốn đầu tư cho tổng chi phí phải lớn hơn nhiều so với nguồn nhiệt điện, có nghĩa là dòng vốn của các nhà phát triển phụ thuộc nhiều vào thời hạn vay. Hiện nay thời hạn đặc trưng là 5-8 năm trong hệ thống ngân hàng thương mại thì dòng tiền đến các nhà đầu tư trong những năm đầu là nhỏ nhất làm kéo dài thời gian hoàn vốn và do đó không khuyến khích các nhà đầu tư góp cổ phần.

Trong Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia cũng đã chỉ ra sự thiếu tiếp cận tài chính cho năng lượng tái tạo, vì thế một trong những biện pháp cho các giải pháp tài chính, huy động vốn được đề cập là ưu tiên phân bổ vốn tín dụng ưu đãi từ nguồn vốn ODA và vốn vay theo hiệp định song phương cho đầu tư vào các dự án như thăm dò, phát triển năng lượng tái tạo.

Mặc dù là nước có tiềm năng khá đa dạng các nguồn năng lượng tái tạo, nhưng để khai thác được các nguồn năng lượng này tại Việt Nam thì rất cần một sự đầu tư bài bản, cụ thể, đủ mạnh ở cấp quốc gia và phải đặt nó vào vị trí quan trọng nhằm tạo ra những tiền đề cho việc hoạch định các chiến lược, chính sách, kế hoạch, lộ trình phát triển cụ thể.

Theo ước tính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, hệ thống điện của Việt Nam sẽ cần đầu tư khoảng 10 tỷ USD mỗi năm cho đến năm 2030 để hoàn thành các mục tiêu quốc gia. Vì vậy, thách thức lớn là tìm được những đối tác phù hợp có thể cam kết số vốn khổng lồ này.

Hiện nay, các nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng xanh của Việt Nam bao gồm cả các quỹ đầu tư nhà nước lẫn các nhóm chiến lược tiến hành mua lại hoặc thành lập các liên doanh như Power ASEAN Đức, B.Grimm Power, Trina Solar, Tập đoàn Schletter, Sunseap International, Phát triển năng lượng vùng Vịnh, Phát triển châu Á InfraCo, Năng lượng tái tạo GE và Doosan Heavy...

Trong khi đó, một số giao dịch đầu tư vốn tư nhân đã ký kết trong lĩnh vực này, bao gồm quỹ của Dragon Capital trong Tập đoàn Năng lượng Pacifico, được đăng tải rộng rãi gần đây, nhà máy năng lượng mặt trời BCG-CME Long An 1 trị giá 48 triệu USD do Quỹ Đầu tư chủ quyền Việt Nam - Oman tài trợ và đầu tư của IFC tại Phong Điền, trang trại điện mặt trời tư nhân nối lưới đầu tiên của Việt Nam.

Các công ty đầu tư tư nhân cũng đã bắt đầu xem xét các cơ hội trong ngành này. VinaCapital, công ty quản lý tài sản trong nước trị giá 1,8 tỷ USD, cho biết đang xem xét các cơ hội trong lĩnh vực này ngay cả khi cho đến nay họ chưa ký kết bất kỳ thỏa thuận năng lượng tái tạo nào.

IFC và Quỹ năng lượng sạch Armstrong S.E. đầu tư vào Phong Điền, được phát triển bởi Công ty CP Điện Gia Lai, với 18% cổ phần năm 2016. Nhà máy có công suất 35 megawatt đang phát điện với sản lượng khoảng 60 triệu kWh/giờ, đủ để cấp điện cho khoảng 35.000 gia đình mỗi năm.

Bộ phận đầu tư của Ngân hàng Thế giới cũng đã đầu tư 75 triệu USD vào trái phiếu Công ty điện AC Energy của Philippines. Công ty này sẽ phát triển các dự án năng lượng mặt trời và gió tại Việt Nam, với tổng công suất lên tới 360 MW. Đầu tư tư nhân vào năng lượng tái tạo dự kiến sẽ sớm tăng lên khi Macquarie Capital, tập đoàn Australia có lịch sử đầu tư vào lĩnh vực này, đang thành lập văn phòng tại Việt Nam. Văn phòng sẽ “chịu trách nhiệm nghiên cứu các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn, đặc biệt là các dự án năng lượng mặt trời, gió ngoài khơi và gió duyên hải cũng như các dự án năng lượng đốt rác thải”.

Mặc dù đã có nhiều dự án năng lượng tái tạo được phê duyệt đầu tư nhưng nhìn chung lĩnh vực này vẫn đang ở giai đoạn đầu tăng trưởng và lối ra cho năng lượng tái tạo như chính sách giá điện hỗ trợ cũng đang là vấn đề lớn, khiến các nhà đầu tư tài chính vẫn chưa đẩy mạnh hoạt động.

M.T