Hai cái tên được nhắc đến nhiều nhất khi nói đến Sơn Đoòng là Hồ Khanh và Howard Limbert. Nhưng ít ai biết rằng trong hành trình đưa Sơn Đoòng ra thế giới còn có sự góp sức thầm lặng và bền bỉ của một người đàn ông nặng nợ với quê hương Quảng Bình, doanh nhân Nguyễn Châu Á - Giám đốc Công ty Oxalis (Chua me đất).

Ông Á cũng sáng lập và đang là Chủ tịch HĐQT của Công ty TNHH Một Bước Việt (OneStep Việt), một công ty hoạt động trong ngành đánh giá tuân thủ trách nhiệm xã hội (CSR).

Ông có hơn 15 năm kinh nghiệm làm việc về CSR, trực tiếp đánh giá cho các nhãn hiệu lớn của Mỹ và Châu Âu. Trước OneStep, ông đã từng làm chuyên viên kiểm toán cao cấp cho PwC và Nike Inc., Vietnam.

Người con Quảng Bình trở về

Sinh ra và lớn lên ở làng Phong Nha, một ngôi làng nghèo bên dòng sông Son, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình), ông Châu Á cho biết: “Nửa đầu những năm 1980 và nhiều năm sau, làng nhỏ Phong Nha luôn đối phó với nạn đói, lũ lụt và bệnh sốt rét. Rồi cả bom đạn sau chiến tranh sót lại gây thương tật…

Đến những năm đầu 1990, giao thông kết nối giữa TP. Đồng Hới bây giờ và Phong Nha tuy chỉ dài 50 cây số nhưng phải mất gần cả ngày để đi vì đường sá quá khó khăn. Không những thế, mỗi tuần duy nhất có vài chuyến xe đò, trường cấp 3 gần Phong Nha nhất cũng phải đi bộ đến 15 cây số. Tôi quyết định vào TP Hồ Chí Minh học tập và quay lại Phong Nha vào năm 1995”, ông Châu Á nhớ lại.

CEO Oxalis Nguyễn Châu Á. Ảnh: Oxalis.

Cũng thời gian này, động Phong Nha mở cửa cho khách tham quan và ông chính là một trong những người đầu tiên tham gia đưa khách vào Phong Nha.

"Tháng 10/2010, Phong Nha hứng chịu cơn đại hồng thủy lịch sử. Người dân gần như mất sạch hết của cải, tiền bạc vì không nghĩ lũ lớn đến vậy. Tôi cũng về ứng cứu và khi ngồi trên nóc nhà nhìn cảnh tượng quê hương chìm trong lũ dữ, mất mát đau thương chất chồng, tôi đau đáu một câu hỏi:

Vì sao Phong Nha – Kẻ Bàng là di sản thiên nhiên thế giới với hệ thống hang động tuyệt đẹp mà cái nghèo cứ bám riết lấy người dân? Quyết tâm phải làm gì đó cho quê lại thôi thúc tôi hơn bao giờ hết…” – Châu Á tâm niệm".

Lúc này, ông đang là Giám đốc điều hành OneStep Vietnam – công ty chuyên về kiểm toán xã hội và phát triển bền vững ở Việt Nam và Đông Nam Á. Ông quyết định tạm bàn giao công việc ở Sài Gòn cho đồng sự để trở về Phong Nha với mong muốn người dân quê hương sớm chia tay với nghèo khó, có công ăn việc làm bền vững. Chỉ 1 tháng sau chuyến khảo sát đầu tiên vào hang Én thì Oxalis ra đời chỉ với 3 nhân sự (bao gồm cả giám đốc) vào tháng 7/2011.

Oxalis có nghĩa là “chua me đất” – một loại rau mọc tự nhiên ở Phong Nha được người dân dùng để nấu canh chua. Kể ra để biết, ông Châu Á nặng lòng với quê hương xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn đến thế nào.

Năm 2011, Sơn Đoòng vẫn là một cái tên lạ lẫm với người dân Việt Nam và thế giới. Ý tưởng khai thác tour khám phá hang Sơn Đoòng của ông Châu Á lúc bấy giờ bị nhiều người cho là "khùng". Khách quyết định mua tour còn "khùng" hơn nữa khi "đi nghỉ dưỡng, phơi nắng, tắm biển sung sướng không chịu, lại chọn lặn lội sông suối, leo trèo băng rừng, người từ đầu đến chân dính bùn, phờ phạc".

Nhiều người thắc mắc: "Sao khách Tây lại chịu bỏ ra một số tiền lớn như vậy (64,5 triệu đồng/người cho 7 ngày 6 đêm) chỉ để vào hang? Sao không xuống mấy cái resort cho sướng?". Nhưng chỉ những ai đã vào Sơn Đoòng và tận mắt chứng kiến thiên nhiên được bảo tồn ra sao sẽ tự trả lời được câu hỏi này.

Để đánh giá một loại hình du lịch có thành công hay không, người ta quan tâm mỗi năm bao nhiêu khách quốc tế đến. Con số đó được coi là thước đo hiệu quả. Nhưng từ khi quyết định khai thác Sơn Đoòng, mỗi năm công ty chỉ đón 6.000 khách. Đối với Nguyễn Châu Á, việc thu hút trên 500.000 khách "nằm trong tầm tay", nhưng ông chọn con số khiêm tốn này vì tin đó là cách phát triển du lịch bền vững.

Hai năm thuyết phục Hiệp hội Hang động Anh

Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh (BCA) đến Phong Nha - Kẻ Bàng được 25 năm. Mối quan hệ giữa Nguyễn Châu Á và BCA đã có sẵn, nhưng để họ giúp khai thác Sơn Đoòng, biến nó thành tour chủ chốt lại là việc hoàn toàn khác. "Phải mất hai năm để chứng minh cho BCA rằng tôi muốn tạo việc làm cho dân địa phương và nỗ lực bảo tồn hang động ở trạng thái tốt nhất", ông Châu Á cho biết.

Thậm chí công ty của ông phải cung cấp cho BCA phiếu chi tiền cho porter (người khuân vác) để họ kiểm tra đó có phải người dân địa phương không. Sự chân thành của ông đã thuyết phục được Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh. Họ đồng ý hỗ trợ với đồng sự là ông Howard Limbert. "Nếu công ty khai thác mô hình khác, chắc chắn Hiệp hội sẽ không giúp đỡ. Cái gì cũng cần sự chân thành, thiếu cái này sẽ không có gì cả", Châu Á bộc bạch.

Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đồng ý hợp tác khai thác Sơn Đoòng vì họ nhìn thấy được cách làm thực tế của công ty ông ở Tú Làn và hang Én. Ông Châu Á lúc bấy giờ nói với họ rằng chỉ có Sơn Đoòng mới gây được tiếng vang giúp Quảng Bình phát triển và những thành viên trong Hiệp hội cũng mong Quảng Bình đi lên, dân đi rừng có việc làm ổn định.

Ngoài hang Sơn Đoòng, giấy phép của công ty còn cho phép họ khai thác hang Én, hang Va thuộc vườn quốc gia và cấp phép hàng năm. Tú Làn và hang Tiên được cấp phép hoạt động lâu dài. Ông nói: "Nếu xét về khía cạnh kinh doanh thì rủi ro cao, nhưng tôi vẫn làm vì nếu công ty không được thì Quảng Bình cũng sẽ được. Đây là quê hương của tôi".

Trước khi hợp tác với Howard Limbert, công ty đã xác định đầu tư nghiêm túc và chuẩn bị nguồn vốn tốt, nhưng ông vẫn gặp khó khăn không biết mua cái gì, ở đâu và quẩn quanh với những thiết bị kém chất lượng. Cho đến khi hai bên bắt đầu làm việc cùng nhau, ông được ông Howard tư vấn. Công sức lẫn tiền bạc đều tốn kém hơn nhiều lần, nhưng "tiêu chí của BCA là an toàn và bảo tồn, mình đáp ứng được điều đó nên đã trao cho họ niềm tin", vị giám đốc Oxalis nói.

Ảnh đẹp tráng lệ trong lòng hang Tiên – tuyến khai thác khám phá mạo hiểm mới của Oxalis. Ảnh: Oxalis

Tham vọng để Sơn Đoòng vang danh thế giới

Rẽ ngang sang hướng khác trong sự nghiệp và làm du lịch theo cách “không đụng hàng”, người sáng lập và điều hành Oxalis chia sẻ: Công ty tập trung vào khai thác du lịch khám phá hang động kết hợp với kỹ thuật chuyên môn sâu về thám hiểm hang động. Du khách được trải nghiệm những chuyến đi vào hang động mà không có sự can thiệp của con người, những cánh rừng nguyên sinh tạo ra cảm xúc và trải nghiệm đặc biệt.

Không chỉ đưa hang động Quảng Bình ra thế giới, Nguyễn Châu Á còn đưa những đoàn làm phim nổi tiếng của Hollywood về đây. Ngay sau thành công từ chiến dịch quảng bá Sơn Đoòng, ông đã gửi thư cho hãng phim Lagendary Pictures của kinh đô điện ảnh thế giới kèm hình ảnh về các hang động để xem xét. Kết quả ngoài mong đợi, hãng phim của Hollywood bắt đầu chú ý đến hang động của Việt Nam. Phim trường phim Kong: Skull Island đã chọn hàng loạt địa điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam như Quảng Bình, Ninh Bình, Hạ Long, Cao Bằng... để làm cảnh quay.

Dù vậy, những dự án truyền thông lớn của ông Nguyễn Châu Á vẫn chưa dừng lại, khi niềm khát khao rằng trong một ngày không xa, Quảng Bình sẽ trở thành “kinh đô du lịch hang động” của thế giới.

Vậy mà khi nói về thành công Sơn Đoòng, CEO của Oxalis chỉ từ tốn bảo rằng việc đưa Sơn Đoòng ra thế giới không phải chỉ mình ông mà là nỗ lực của hơn 300 cộng sự trong công ty cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình của bạn bè trong quá trình quảng bá hình ảnh Sơn Đoòng cũng như du lịch Quảng Bình ra thế giới.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc cùng nhau để Sơn Đoòng và du lịch Quảng Bình tiến xa hơn nữa. Sơn Đoòng và Oxalis được kiến tạo bởi nhiều thành viên, những người đam mê với núi rừng, với hang động, với loại hình du lịch mạo hiểm, tất cả cá nhân đó tạo nên giá trị cho công ty” - người điều hành Oxalis nhấn mạnh điều này và luôn nhắc đến hai từ “chúng tôi” trong câu chuyện của mình bởi theo ông, thành công của du lịch không thể chỉ là công sức cá nhân.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp

Câu chuyện của vị doanh nhân đứng sau sự thành công của đế chế UNIQLO

Doanh nhân Võ Quan Huy và hành trình đưa chuối Việt... xuất ngoại

Doanh nhân Đỗ Quang Hiển được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất