> Điên vì… thế giới ảo (Bài 2)

> Điên vì… thế giới ảo (Bài 1)

Bài cuối: Khúc xạ ánh sáng gây... điên?

Facebook cũng gây… điên

Có thể nói, tính đến thời điểm này, facebook là mạng xã hội lớn nhất hiện nay với nhiều thành viên trên toàn cầu tham gia. Mặc dù là thế giới ảo nhưng sự ra đời của facebook thực sự đã rất hữu ích cho con người không chỉ về mặt giải trí mà còn về thông tin. Có một thực tế, nhiều mặt của đời sống được chia sẻ, phản ánh trên facebook trước khi được đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng và tốc độ lan truyền trên mạng xã hội này phải nói là “chóng mặt”. Thế nhưng bên cạnh đó, facebook cũng là “chất” dễ gây nghiện như… ma túy, tất nhiên tùy theo từng đối tượng sử dụng.

Lần đầu tiên Bệnh viện Tâm thần Ban Ngày tiếp nhận và điều trị một bệnh nhân điên… vì facebook. Đó là trường hợp Trần Quang Dũng, 22 tuổi, ở Hà Nội. Dũng vốn là một sinh viên và như nhiều thanh thiếu niên khác, Dũng thích facebook. Dũng đã tham gia vào mạng xã hội có đông thành viên nhất này bằng cách giao lưu, chia sẻ thông tin, hình ảnh qua facebook của mình, đặc biệt là vào những tối không phải học bài. Nếu với mỗi con người, sự sống không thể thiếu cơm ăn, áo mặc… thì với Dũng, facebook cũng vậy. Quan trọng hơn Dũng còn coi nó như “lẽ” sống bởi ở đó Dũng tha hồ nói những điều mà có thể người khác không dám nói, có thể “chém bão” mà chẳng ai cần quan tâm đến đúng hay sai, tha hồ “like” và nhận được “like” từ những quan điểm của mình… Nói tóm lại, Dũng thích thế giới ảo với những điều lắm khi lại là… sự thật.

Một bệnh nhân phải nhập viện tâm thần vì thế giới ảo

Nhưng cũng bắt đầu từ chữ “thích” đó mà từ chỗ chỉ vào facebook những tối không phải học bài, Dũng đã tăng thời gian tham gia của mình lên gấp bội lần khi gần như trọn ngày, kể cả lúc trên giảng đường, giờ ăn cơm… lúc nào Dũng cũng vùi đầu vào thế giới ảo bằng chiếc điện thoại smartphone mà mẹ mua cho. Dũng như tự cô lập mình trong thế giới thực. Sau này, khi đưa Dũng vào Bệnh viện Tâm thần Ban Ngày, mẹ Dũng kể lại, vào nhà vệ sinh rồi mang theo điện thoại, ngồi hàng giờ trong đó để truy nhập, chìm đắm trong facebook đã là… chuyện nhỏ của Dũng.

Thậm chí, có lần ngồi trong đó lâu quá, mẹ Dũng tưởng xảy ra chuyện gì, hốt hoảng gọi thì Dũng trả lời: “May quá mẹ gọi con, nếu không con quên mất là đang ngồi ở đâu”. Hay khi bình minh lên, Dũng nằm co ro ngủ thiếp đi với chiếc điện thoại vẫn sáng màn hình trong tay cũng đã là hình ảnh quá đỗi quen thuộc mà mẹ Dũng nhìn thấy ở con trai mình.

Nhưng có một điều mà cả bà và Dũng không nhận ra ấy là: “Dũng đã nghiện facebook”. “Nghiện” đến nỗi Dũng chẳng giao tiếp với ai, quan tâm tới những gì đang diễn ra trong đời sống thực. Dũng chỉ chấp nhận hình thức liên hệ duy nhất với bên ngoài như thế giới ảo của Dũng đang sử dụng là… gõ bàn phím. Dũng câm lặng ngay cả với bố mẹ, bạn bè… dù bằng đủ mọi cách, họ cố gắng tách Dũng ra khỏi cái thế giới khu biệt này. Nhưng vô vọng! Đến lúc này, không còn cách nào khác, mẹ Dũng phải đưa Dũng vào Bệnh viện Tâm thần Ban Ngày để tìm cho ra nguyên nhân nào dẫn đến con bà bị như vậy. Tại đây, các bác sĩ cho bà biết Dũng bị trầm cảm vì nghiện facebook. Mà trầm cảm cũng là một dạng tâm thần.

Từ ám ảnh đến rối loạn tâm thần

Phải nói ngay rằng, gameonline, facebook… không như ma túy để rồi là nguyên nhân gây hủy hoại con người. Mà chính là do con người sử dụng như thế nào để dẫn đến điên loạn. Bởi hằng ngày, vẫn có những “game thủ”, thành viên của mạng xã hội facebook tham gia vào thế giới ảo nhưng vẫn giữ được phong độ, thể trạng…

Bác sĩ Bế Thị Hiển, Trưởng khoa Lâm sàng, Bệnh viện Tâm thần Ban Ngày cho biết: “Tùy vào thể trạng của từng người mà dẫn đến rối loạn tâm thần từ việc nghiện game. Có người chỉ chơi 2 tiếng/ngày đã bất ổn. Có người thì phải chơi đến 24 tiếng/ ngày mới bị tâm thần. Tất nhiên thời gian chơi này phải liên tục chứ không ngắt quãng. Từ đó mới dẫn đến mất ngủ, xuống sức, thần kinh yếu và dẫn đến rối loạn hành vi, tư duy, cảm xúc. Đó chính là bị tâm thần. Mà tâm thần này ban đầu xuất phát từ ám ảnh, ám thị… những nội dung có trong game hoặc trong thế giới ảo”.

Còn bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng phòng Điều trị Tâm thần phân liệt, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai nhận định: Cơ chế gây nên tâm thần vì nghiện thế giới ảo chính là do một sự rối loạn cơ bản được gọi là sự chuyển hóa cơ thể do tác nhân ánh sáng gây nên, nghĩa là khi tốc độ ánh sáng quá lớn thì sẽ tác động, kích thích đến các võng mạc, bắt buộc các võng mạc phải hoạt động vượt công suất. Các võng mạc cùng với cơ thể khi đã quen với tình trạng lúc nào cũng phải hoạt động vượt công suất như vậy thì sẽ dẫn đến lệ thuộc vào việc ánh sáng kích thích. Ánh sáng kích thích sẽ làm cho ham muốn của người chơi tăng hơn - đã chơi muốn chơi tiếp, chơi liên tục không ngưng nghỉ. Và chính lúc đó, trong cơ thể của người chơi sinh ra rối loạn không chỉ về trao đổi chất mà về cả tâm thần.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Dũng có 4 cấp độ rối loạn chủ yếu: cấp độ thứ nhất dừng ở mức người sử dụng Internet, chơi game đơn giản chỉ với tính chất vui. Đây là mức nhẹ nhất và không ảnh hưởng nhiều. Cấp độ thứ hai: xảy ra ở người ham mê theo từng đợt. Ví dụ chơi vài tuần sau đó lại bỏ vài tuần rồi chơi. Cứ như vậy thì cũng không tổn thương nhiều đến thể trạng, đặc biệt là tinh thần. Cấp độ thứ ba là chơi liên miên nhưng vẫn có thể dứt ra được khi cần. Cấp độ thứ 4 nặng nhất và nguy hiểm nhất không chỉ cho bản thân người chơi mà còn cho xã hội đó là: người chơi luôn tỏ ra quan tâm quá mức tới gameonline hoặc mạng xã hội, liên tục nói về nó. Khi phải xa thế giới này, họ cảm thấy thấy bứt rứt, khó chịu, bồn chồn, mất tập trung, hay cáu gắt và mất các hứng thú khác… Thậm chí bằng mọi cách, kể cả hành động tiêu cực họ phải tham vào thế giới này. Và đây chính là động cơ khiến cho nhiều “game thủ” mất nhân cách thể hiện qua việc tấn công người khác một cách vô cớ, giết người, xâm hại cơ thể phụ nữ… Đó cũng là hậu quả nghiêm trọng của việc nghiện thế giới ảo.

Để nhận biết, thế nào là nghiện game online, mạng xã hội… thì bác sĩ Dũng cho rằng, chơi 7 tiếng/ngày coi như là nghiện. Và “nghiện” ở đây được xếp vào loại nghiện không chất (còn nghiện ma túy gọi là nghiện chất). Không phân biệt già trẻ, gái trai… người nào cũng có thể nghiện thế giới ảo. Tuy nhiên, trong giới nghiện thế giới ảo, những người bị tâm thần thường rơi vào độ tuổi 14-30, xác suất có trường hợp lên lão như bài trước đã nói và được phân thành 2 loại: nổi loạn và không nổi loạn. Tâm thần nổi loạn thì thường diễn ra ở người nghiện game bạo lực, game sex; Tâm thần không nổi loạn chỉ diễn ra ở người nghiện facebook (trầm cảm) nhưng lại ẩn chứa nguy cơ vô cùng nguy hiểm khác là bệnh nhân rất thích kết cục… tự tử để giải thoát bản thân khỏi cuộc sống thực tại.

Để điều trị loại bệnh tâm thần vì thế giới ảo, thường phác đồ điều trị của các bệnh viện bao giờ cũng gồm: ngừng hoàn toàn việc tham gia vào thế giới ảo, dù dưới bất cứ hình thức nào, cắt “cơn nghiện” bằng thuốc an thần, chống trầm cảm, điều trị củng cố chống tái phát có thể bằng cách duy trì sử dụng thuốc. Bởi có một thực tế, với những bệnh nhân này đã phát bệnh một lần thì nguy cơ tái phát rất lớn do thần kinh không còn ổn định như thời kỳ chưa phát bệnh.

Nhằm phòng bệnh tâm thần vì thế giới ảo, bác sĩ Dũng khuyến cáo: các bậc phụ huynh nên kiểm soát chặt chẽ nội dung cũng như thời gian tham gia thế giới ảo của con. Khi thấy con có biểu hiện: ngây ngô, đần độn, phản xạ một cách chậm chạp với cuộc sống xung quanh nhưng lại phẫn nộ, phản ứng một cách tiêu cực với việc hạn chế tham gia vào thế giới ảo thì lập tức đưa con đi bệnh viện tâm thần ngay. Nếu không sẽ rất khó khăn trong điều trị và phục hồi sức khỏe tinh thần.

Anh Tú - Mạnh Kiên