Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Thương, UB An toàn giao thông quốc gia về việc đề xuất ban hành phí được quyền mua ôtô, xe máy.

Theo hiệp hội này, với các sắc thuế hiện hành như thuế giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, nếu áp dụng hết khung cũng không thể ngăn chặn được tình trạng nhập khẩu ngày càng gia tăng, nhất là đối với các loại ôtô, xe máy đắt tiền, xa xỉ vì nó chưa thấm vào đâu đối với những người có thu nhập khá và giàu.

Do đó, sử dụng công cụ “Phí được quyền mua ôtô, xe máy” ở mức rất cao so với giá trị thị trường của ôtô, xe máy như nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng, Chính phủ hoàn toàn kiểm soát được số lượng, cơ cấu phương tiện, giá trị nhập khẩu theo từng thời kỳ. Ngoài ra, sử dụng các loại phí được quyền mua ôtô, xe máy sẽ phân loại được đối tượng chưa phải thu, đối tượng phải thu, đối tượng thu nhiều… và sẽ thu được 1 khoản tiền lớn dành cho phát triển giao thông, đồng thời cũng có tác dụng điều tiết thu nhập.

Trên cơ sở đó, theo VAFI, việc thiết kế chính sách phí đối với việc mua xe máy mới nên theo hướng: Xe bình dân (giá trị thấp nhất) tương ứng với người có thu nhập thấp không thu phí ở khu vực nông thôn, các thành phố nhỏ; Xe bình dân với đối tượng sử dụng ở các thành phố lớn thu phí ở mức độ thấp hoặc mức độ vừa phải để từng bước khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Trong giai đoạn đầu có lẽ nên thiết kế ở mức thấp hoặc chưa thu để không gây phản ứng nhiều và chính sách dễ ra đời hơn.

Với các loại xe đắt tiền (giá trị gấp từ 3 lần trở lên so với xe bình dân), thu phí bằng từ 2 lần giá trị xe trở lên, xe đắt tiền gấp 5 lần xe bình dân thì phí thu bằng 4 lần giá trị xe… Bằng phương pháp này, chúng ta có thể gần như hoàn toàn ngăn chặn được việc sử dụng xe xa xỉ đắt tiền, có thể giảm 1/2 tổng giá trị nhập khẩu phụ tùng, linh kiện, xe nguyên chiếc .

Với thiết kế chính sách phí đối với việc mua ôtô con, VAFI nhấn mạnh: Sử dụng ôtô con hiện nay là quá nhiều nếu so với năng lực đáp ứng của giao thông công cộng, làm trầm trọng tình trạng ùn tắc ở các thành phố lớn và các trục giao thông quan trọng. Đồng thời việc sử dụng ôtô con cũng làm trầm trọng tình trạng nhập siêu. Tồn tại này cần phải nhanh chóng được giải quyết bằng những giải pháp hợp tình hợp lý để tất cả người dân đều đồng thuận.

Phí được quyền mua ôtô con cần áp dụng cho mọi đối tượng, trừ các loại xe bus, xe du lịch, xe tải, xe taxi phục vụ giao thông công cộng nhưng phải có biện pháp quản lý với đối tượng này để tránh lạm dụng chính sách; cũng như phân chia mức phí theo giá trị thị trường của xe và bắt đầu tính từ loại xe bình dân. Mức phí khởi đầu sẽ bằng 100% giá trị thị trường của xe bình dân và được nâng lên mức lũy tiến theo nguyên tắc phí thu sẽ vượt từ 3 – 10 lần giá trị thị trường của các dòng xe xa xỉ.

Với phương pháp này, VAFI tin rằng tình trạng nhập siêu phụ tùng, linh kiện, xe nguyên chiếc sẽ giảm đáng kể, hạn chế được phần nào tình trạng ùn tắc giao thông.

Ngoài ra, VAFI cũng kiến nghị Chính phủ không cấp phép thành lập các nhà máy sản xuất ôtô, xe máy phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng trong nước. Bởi hiện đã có quá nhiều nhà máy sản xuất, lắp ráp ôtô xe máy, năng lực sản xuất quá dư thừa dẫn tới giá thành sản xuất cao; Tất cả các cơ sở sản xuất này đều không có khả năng nội địa hóa (tỷ lệ nội địa hóa không vượt quá 50% nếu nói về mặt giá trị). Việc ra đời và hoạt động của tất cả các cơ sở sản xuất ô tô xe máy từ trước tới nay đều vận dụng nguyên tắc “thuế thấp cho khu vực sản xuất trong nước” nhưng họ không thể có khả năng phát triển theo chiếu sâu (tăng tỷ lệ nội địa hóa đáng kể)…