Dịch Covid-19 đã và đang tác động toàn diện đến mọi mặt kinh tế. Thấy rõ nhất trong 8 tháng qua là sự sụt giảm cả về tốc độ tăng trưởng lẫn chất lượng trong nhiều lĩnh vực như điện thoại, điện tử, máy tính, dệt may, da giày, ô tô… Khó khăn chính được xác định là do chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, nhưng mặt khác những vấn đề nội tại như chủ động hơn về nguyên phụ liệu, phát triển công nghiệp phụ trợ hay tăng cường chuỗi liên kết doanh nghiệp... cũng phải được coi như vấn đề cấp bách cần xử lý ngay.

Tổng công ty Cơ khí Giao thông vận tải Sài Gòn-Samco (TP Hồ Chí Minh).

Trước tiên, do dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn thế giới nên hoạt động ngoại thương bị đình trệ. Mặt khác, nhu cầu tiêu thụ của người dân cũng liên tục bị cắt giảm vì chưa một quốc gia nào dám khẳng định sẽ kiểm soát hoàn toàn dịch bệnh cũng như hoàn toàn mở cửa thông thương trở lại. Chính vì vậy, các thị trường chính của Việt Nam sẽ còn tiếp tục bị thu hẹp, nhiều đơn hàng sẽ bị kéo giãn thời gian, hủy đơn. Đặc biệt nghiêm trọng là khó có đơn hàng mới trong tương lai.

Bởi vậy, trong 8 tháng qua chỉ số sản xuất công nghiệp chỉ tăng 2,2% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn nhiều so với mức tăng 9,5% của cùng kỳ năm 2019 và là mức tăng thấp nhất trong nhiều năm qua. Trong đó, đáng chú ý ngành chế biến, chế tạo chỉ tăng 3,7% (cùng kỳ năm 2019 tăng 10,6%), đóng góp 3 điểm phần trăm vào mức tăng chung; ngành sản xuất và phân phối điện tăng 2%, đóng góp 0,2 điểm phần trăm.

Những khó khăn nêu trên chính là cú đòn nặng nề đối với các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp và thương mại của Việt Nam. Nhưng nhìn ở một góc độ khác, khoảng cách giữa doanh nghiệp và các bộ ngành đang được kéo lại gần hơn, hiểu nhau hơn. Nhiều hoạt động thực tế vừa chống dịch vừa nỗ lực gỡ bỏ các rào cản pháp lý nhằm tạo thuận lợi hơn trong thúc đẩy sản xuất, lưu thông hàng hóa…, đã phần nào tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo đảm an sinh xã hội.

Vấn đề cơ bản của công nghiệp Việt Nam hàng chục năm qua là chưa phát triển công nghiệp phụ trợ và khả năng khai thác nguyên phụ liệu, vật tư trong nước tương xứng. Đặc biệt là một số ngành chủ lực có giá trị xuất khẩu cao (dệt may, da giày, điện tử điện lạnh, xe có động cơ… ) tính chất gia công còn cao nên vẫn phải sử dụng nhiều nguyên phụ liệu nhập khẩu từ Trung Quốc và một số quốc gia khác như Hàn Quốc, Nhật Bản.

Thời gian qua, với những giải pháp quyết liệt từ Bộ Công Thương, nguồn nguyên phụ liệu trong nước đã dần đáp ứng được nhiều hơn cho nhu cầu sản xuất, xuất khẩu. Chẳng hạn như ngành dệt may đáp ứng được khoảng 50%, lâm nghiệp cũng đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng nguồn gỗ cho chế biến xuất khẩu. Riêng mặt hàng điện thoại di động, Bộ Công Thương đã làm việc với Tập đoàn Samsung để đẩy mạnh phát triển các nhà cung cấp nguyên liệu trong nước.

Cần hình thành chuỗi liên kết giữa doanh nghiệp và các vùng nguyên liệu nông lâm sản.

Về trung và dài hạn, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục cùng với các bộ ngành, địa phương phối hợp tổ chức thực hiện các giải pháp và có tham mưu chính sách một cách đồng bộ với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để thúc đẩy nguồn cung nguyên liệu phụ liệu trong nước sản xuất.

Hiện nay, Việt Nam có khoảng trên 700.000 doanh nghiệp hoạt động ở mọi lĩnh vực, ngành nghề nên vấn đề liên kết doanh nghiệp đang được các bộ ngành rất quan tâm. Tuy vậy, nhận thức của các doanh nghiệp về tầm quan trọng của việc liên kết vẫn còn hạn hẹp, đặc biệt là với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Xác định vai trò quan trọng của liên kết doanh nghiệp, Bộ Công Thương đã và đang phối hợp rất chặt chẽ với một số doanh nghiệp FDI đa quốc gia như Samsung, Toyota... tăng cường tìm kiếm, kết nối các doanh nghiệp sản xuất nguyên vật liệu, linh phụ kiện trong nước đủ khả năng sản xuất để thay thế nguồn nhập khẩu trong ngắn hạn cũng như trong dài hạn.

Mặt khác, Bộ Công Thương cũng làm việc với các địa phương nhằm thúc đẩy liên kết nội vùng, liên vùng cũng như hình thành các cụm ngành, chuỗi giá trị sản xuất và cung ứng liên thông; tạo không gian phát triển mới, chuỗi cung ứng mới.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng đề nghị các tập đoàn, doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài phát huy vai trò tiên phong, dẫn dắt trong đầu tư, lựa chọn công nghệ mới, mô hình kinh doanh nhằm tạo ra thị trường, cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sản xuất, cung ứng các sản phẩm trung gian, dịch vụ phụ trợ, tạo liên kết chặt chẽ để hướng tới phát triển doanh nghiệp bền vững.

Doanh nghiệp Việt cần vượt qua chính mình để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, thời gian qua, Bộ Công Thương đã và đang tập trung thúc đẩy tái cơ cấu trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Bởi vậy, Bộ xác định trọng tâm là phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao tính tự chủ về nguồn nguyên vật liệu, linh phụ kiện trong nước phục vụ sản xuất công nghiệp, nhất là một số ngành công nghiệp chế biến, chế tạo lớn theo hướng bền vững.

Bộ cũng sẽ thực hiện tái cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, thị trường xuất nhập khẩu, khai thác tốt và đa dạng hóa thị trường ngoài nước, đặc biệt là các thị trường mà Việt Nam đã có Hiệp định thương mại tự do để tránh phụ thuộc vào một thị trường nhất định. Đáng lưu ý, Bộ Công Thương cũng làm việc với từng hiệp hội ngành hàng cụ thể để xác định rõ các mặt hàng có lợi thế nhằm phục hồi chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị bị đứt gãy để xác lập vị thế mới của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Có thể thấy rằng, việc các doanh nghiệp trong nước đang thích ứng nhanh với những ảnh hưởng do dịch Covid-19 là sự thật, điều đó một lần nữa thể hiện được tính linh hoạt nền kinh tế Việt Nam đối với những biến động trong nước cũng như quốc tế. Đó không chỉ là cơ sở mà còn là hy vọng vào sự bứt phá trong tương lai của kinh tế nước ta, nhưng cũng cần lưu ý là thành công chỉ đến với những con người, doanh nghiệp hay quốc gia có sự chuẩn bị kỹ càng và luôn sẵn sàng bứt phá.

Tùng Dương

	Kinh tế Việt Nam không hề "chông chênh"!
	Nền công nghiệp dầu khí đang đánh cược tương lai với ngành nhựa?
	7 giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ
	10 năm tới sản phẩm công nghiệp hỗ trợ đáp ứng 70% nhu cầu nội địa