Nếu như người dân và giới doanh nghiệp Mỹ đánh giá cao chuyến đi Cuba của ông Obama ngày 21/3 thì giới chính trị nước này, đặc biệt là phe Cộng hòa, lại sử dụng đó như là một thủ đoạn chính trị.

Tổng thống Barack Obama chào đón các thành viên đoàn đại biểu Mỹ tại Quảng trường Cách mạng ở La Habana, ngày 21/3

Người dân và doanh nhân Mỹ hồ hởi

Một cuộc khảo sát mới ở Mỹ cho thấy đa số người dân Mỹ có quan điểm tích cực về việc khôi phục quan hệ với Cuba sau năm thập niên thù địch giữa hai nước.

Cuộc khảo sát của The New York Times/CBS News công bố hôm 21/3 cho thấy 62% người dân Mỹ tin rằng việc mở lại kinh doanh và những mối quan hệ văn hóa giữa hai nước chủ yếu có lợi cho Mỹ.

Nhìn chung, gần 6/10 người Mỹ ủng hộ việc nối lại quan hệ ngoại giao giữa hai nước được loan báo vào cuối năm 2014 và hầu hết ủng hộ chấm dứt lệnh cấm vận thương mại của Mỹ đối với Cuba.

Cuộc thăm dò, được thực hiện hồi đầu tháng này trước khi Tổng thống Mỹ Barack Obama lên đường đến Cuba cho chuyến công du ba ngày, cho thấy 52% ủng hộ cách ông xử lý mối quan hệ với Cuba. Con số này tăng từ mức 44% được ghi nhận vào tháng 12/2014, ngay sau khi hai nước thông báo nối lại quan hệ ngoại giao.

Một không khí hồ hởi được ghi nhận từ phía các doanh nghiệp Mỹ. Ngày 21/3, Western Union và Marriott International gia nhập danh sách ngày càng dài những tập đoàn của Mỹ thiết lập hoặc mở rộng hoạt động ở Cuba, sau thông báo của chính quyền Obama hồi tuần trước giảm bớt những hạn chế về thương mại đối với La Habana và cho phép du lịch cá nhân tới đó.

Western Union, hệ thống thanh toán toàn cầu, cho biết sẽ bắt đầu nhận chuyển tiền từ bất cứ nơi nào trên thế giới tới Cuba vào cuối tháng 6/2016. Suốt 16 năm qua, công ty đặt ở Mỹ này chỉ được phép xử lý tiền gửi trực tiếp từ Mỹ đến người dân Cuba. Trong một thông cáo báo chí loan báo sự thay đổi, công ty cho biết giờ họ sẽ phục vụ người tiêu dùng trên toàn thế giới bằng việc thực hiện những giao dịch nhanh chóng để giúp đỡ người dân Cuba.

"Như chúng tôi đã nhận thấy ở nhiều nơi khác của thế giới, kiều hối mở rộng sẽ cung cấp một cơ hội thiết yếu để nâng cao mức sống cho người dân Cuba, góp phần vào những khoản tiết kiệm và cuối cùng là đầu tư" hướng tới những doanh nghiệp nhỏ, Odilon Almeida, chủ tịch phân vùng châu Mỹ và Liên minh châu Âu, cho biết trong thông cáo.

Ước tính có khoảng 1,4 triệu người Cuba sống tản mác ở 72 nước, dù hầu hết trong số họ sống ở Mỹ, Tây Ban Nha, Ý, Mexico và Canada, thông cáo báo chí cho biết. Ước tính khoảng 90% những khoản kiều hối xuất phát từ Mỹ. Trong năm 2013, người dân Cuba nhận được khoảng 2,8 tỉ USD kiều hối tiền mặt.

Cũng trong ngày đầu tiên ông Obama đặt chân xuống La Habana, Marriott mua lại Starwood Hotels and Resorts với giá 13,6 tỉ USD, trở thành chuỗi khách sạn lớn nhất thế giới. Chuỗi khách sạn sáp nhập này sẽ quản lý 1,1 triệu phòng khách sạn khắp toàn thế giới.

Theo thỏa thuận, Marriott có phần chắc sẽ tiếp quản việc trùng tu ba khách sạn nhà nước sở hữu đang xuống cấp ở Cuba.

Ngay cả khi thỏa thuận tài chính đang diễn ra, Starwood, với những thương hiệu khách sạn cao cấp hơn của họ, đã đàm phán một thỏa thuận với chính phủ Cuba để tân trang khách sạn Quinta Avenida, Santa Isabel và Inglaterra và mở cửa cả ba vào cuối năm 2016.

Khi thỏa thuận Marriott với Starwood được chung quyết, Marriott sẽ trở thành công ty khách sạn Mỹ đầu tiên hoạt động tại Cuba kể từ khi chủ tịch Fidel Castro tịch thu tài sản trong cuộc cách mạng năm 1959.

Với mối quan hệ ngoại giao giữa Cuba và Mỹ được khôi phục, lưu lượng khách du lịch đến đảo quốc ngoài khơi cách bờ biển đông nam của Mỹ 145km này đang gia tăng nhanh chóng.Những chuyến bay của Mỹ tới Cuba có thể bắt đầu vào cuối năm nay.

Priceline Group, một công ty du lịch trực tuyến của Mỹ, hôm 21/3 cho biết đã đồng ý liệt kê phòng khách sạn ở Cuba cho khách hàng ở Mỹ.

Du lịch đến Cuba trên lý thuyết vẫn là bất hợp pháp theo những điều khoản của lệnh cấm vận thương mại của Mỹ, nhưng Washington vài ngày trước thông báo rằng họ sẽ cho phép những chuyến đi có tính giáo dục từ "người dân tới người dân".

Ba ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa (Donald Trump, Ted Cruz, John Kasich) phản đối chuyến thăm Cuba của ông Obama

Điểm mặt những chính khách Mỹ phản đối Cuba

Trong khi đó, giới chính khách Mỹ, nhất là các ứng cử viên đang tham gia cuộc chay đua vào Nhà Trắng, lại có phản ứng khác. Ngay khi chiếc Air Force One của Tổng thống Obama đáp xuống La Habana, ứng viên dẫn đầu bên đảng Cộng hòa, Donald Trump, đã viết trên Twitter rằng: “Ồ, Tổng thống Obama vừa hạ cánh xuống Cuba, chuyện lớn, và ông Raul Castro thậm chí đã không ra đón ông Obama trong khi đã từng ra đón Đức Giáo Hoàng và những người khác. Không hề có sự tôn trọng”.

Trước đó ông Trump từng tuyên bố việc Mỹ theo đuổi cách tiếp cận mới trong chính sách đối với Cuba là không có vấn đề.

Ứng cử viên Tổng thống bên đảng Cộng hòa người Mỹ gốc Cuba, Ted Cruz, trong bài xã luận cho ấn phẩm chính trị Politico của Mỹ  nói rằng tự do không thể đến với Cuba ‘bằng cách làm giàu và nâng cao vị thế cho nước này”.

Ông Cruz là ứng cử viên người Mỹ gốc Cuba còn lại trong cuộc đua Tổng thống lần này sau khi Thượng nghị sĩ bang Florida, Marco Rubio, bỏ cuộc đua vào tuần trước. Dù rời bỏ cuộc đua, nhưng ông Rubio vẫn mạnh mẽ lên tiếng phản đối chính sách của chính quyền Obama. Ông đăng một tin nhắn lên Facebook hôm 19/3 rằng chuyến đi của Tổng thống Cuba đánh dấu khởi điểm của “một trong những chuyến đi đáng xấu hổ nhất của một Tổng thống Mỹ tới bất cứ nơi nào trên thế giới”.

Ứng viên còn lại bên đảng Cộng hòa, thống đốc bang Ohio, John Kasich, nói với đài MSNBC rằng ông muốn nhìn thấy mối hệ giữa Mỹ với Cuba quân bình hơn. Hôm 18/3, ông Kasich phát biểu rằng: “Tôi cho rằng chúng ta cho quá nhiều còn họ nhận được quá nhiều, tôi muốn thấy họ cho trở lại”.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy các đảng viên Cộng hòa khác đang cởi mở hơn với ý tưởng cải thiện bang giao với Cuba, viện dẫn lý do cơ hội kinh doanh là một cách mở cửa những quyền tự do cho dân chúng Cuba. Ít nhất 15 đảng viên Cộng hòa ở Thượng viện đã công khai ủng hộ việc nới lỏng các hạn chế về du hành và thương mại với Cuba trong mấy tháng qua trong khi chính quyền Obama theo đuổi việc phục hồi quan hệ bang giao.

39 thành viên trong Quốc hội tháp tùng phái đoàn của Tổng thống Obama đến Cuba, trong đó có 5 đảng viên Cộng hòa. Thượng nghị sĩ Jeff Flake của bang Arizona – một thành viên trong phái đoàn – nói trước khi lên đường rằng: “Với tư cách đảng viên Cộng hòa, tôi luôn thắc mắc rằng vì sao chúng ta thường nói giao tiếp, qua lại, và thương mại sẽ thúc đẩy các nước hướng tới dân chủ nhưng với Cuba, chúng ta lại có khuynh hướng cho rằng ‘Không, không, sẽ không có tác dụng ở đó’. Thật ra, có tác dụng, đang có tác dụng đấy chứ”.

Lãnh đạo khối thiểu số tại Hạ viện bà Nancy Pelosi có mặt trong phái đoàn của Tổng thống Obama hồi âm lại trên Twitter một tin nhắn ủng hộ từ một đồng nghiệp bên đảng Dân chủ.

Dân biểu Gregory Meeks của đảng Dân chủ, người cũng có mặt trong phái đoàn của ông Obama tới Cuba, nói với đài MSNBC trong một cuộc phỏng vấn ở La Habana rằng chuyến đi “là một giấc mơ trở thành hiện thực, rằng chúng ta cuối cùng đã nói chuyện được với nhau và có sự giao tiếp giữa con người với con người”.

Các ứng cử viên Tổng thống của đảng Dân chủ, bà Hillary Clinton và ông Bernie Sanders đều cho biết ủng hộ việc Mỹ giao tiếp với Cuba. Thượng nghị sĩ bang Vermont nhắn tin qua Twitter ca ngợi Tổng thống đã “đưa quan hệ hai nước vào một kỷ nguyên mới”.

Phát biểu với người dân Cuba trước khi kết thúc chuyến thăm, ông Obama tuyên bố một cách tự tin: “Tôi đã đến đây để chôn vùi tàn dư cuối cùng của cuộc Chiến tranh Lạnh ở châu Mỹ. Tôi đã đến đây để giơ một bàn tay thân hữu ra với dân chúng Cuba”.

Ông Obama cũng hô hào chấm dứt mấy chục năm cấm vận kinh tế Cuba, mà ông gọi là một “gánh nặng lỗi thời” đối với dân chúng Cuba. Ông nói: “Đã đến lúc bãi bỏ lệnh cấm vận”.