Chuyện chưa kể về đại công trình ở Tây Nguyên - Kỳ 1

Kỳ cuối: "Bản tình ca" Tây Nguyên mới

Chuyện chưa kể về đại công trình ở Tây Nguyên - Kỳ cuối

Tại thị trấn Ialy hiện có hơn 3.000 cán bộ, ctông nhân xây dựng Nhà máy Thủy điện Ialy ở lại lập nghiệp. Ngoài khu vực phố thị của thị trấn, còn các buôn làng đều có những rẫy cà phê, tiêu, điều, cao su, vườn cây ăn trái của những công nhân thủy điện.

Vùng đất Ialy bây giờ đã trở nên trù phú, đường sá thông thoáng, hệ thống điện chiếu sáng khắp nơi. Người dân nơi đây không chỉ thoát nghèo mà còn làm giàu ngay trên chính quê hương mình.

Ông Rơ Châm Vân - Chủ tịch UBND thị trấn Ialy - phấn khởi: “Thị trấn hiện có gần 1.850 hộ với hơn 6.600 người thuộc 14 dân tộc anh em, trong đó đồng bào người Jrai chiếm 45% dân số. Khi xây dựng Thủy điện Ialy, người dân đã chấp hành chủ trương chung, dời nhà để nhường đất xây dựng lòng hồ thủy điện. Những năm gần đây, địa phương được Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ, người dân có điều kiện ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững”.

Ông Đinh Viết Thiện, Phó giám đốc Công ty Thủy điện Ialy trao quà cho bà con xã Sa Bình, Sa Thầy, Kon Tum

Những người ở lại với Thủy điện Ialy bây giờ đều đã già, đã nghỉ hưu. Họ cùng người dân các buôn làng ở đây xây dựng nên một thị trấn với sức vóc mới, dáng hình mới. Những “người Sông Đà” ở Ialy bây giờ con cháu đều đã lớn khôn, có người lập nghiệp ở phương xa, có người sinh con đẻ cái tại mảnh đất này và tiếp tục xây dựng cuộc sống trên vùng cao nguyên đầy nắng gió.

Ông Nguyễn Văn Bình, Chủ tịch Công đoàn Công ty trao quà cho bà con xã Iamơnông, Chư Păh, Gia Lai

Bà Trần Thị Thêu, cựu công nhân xây dựng thủy điện, chia sẻ: “Sau khi kết thúc công trình, nhiều người ở lại lập nghiệp, con cái sinh ra và lớn lên ở mảnh đất này đều coi đây là quê hương”.

Ông Rơ Châm Mruych - Chủ tịch HĐND thị trấn Ialy - cho biết: Ngày 24-5-2021, UBND tỉnh Gia Lai có Quyết định số 320/QĐ-UBND phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Ialy đến năm 2030. Thị trấn Ialy có sự kết hợp giữa nền văn hóa bản địa, truyền thống của người Jrai, người Kinh, các dân tộc anh em khác, cùng những yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa sẽ phát triển lên mức độ cao hơn. Dự kiến dân số thường trú đến năm 2025 của thị trấn Ialy là 7.800 người và khách du lịch, vãng lai là 80.000 lượt/năm; dân số thường trú đến năm 2030 là 8.600 người và khách du lịch, vãng lai là 180.000 lượt/năm. Chính quyền coi đây là mô hình để phát triển du lịch gắn với các điểm du lịch trên địa bàn như Thủy điện Ialy, thác Công Chúa, khu du lịch nhà mồ của làng Phung, suối đá đĩa làng Vân, núi lửa Chư Đăng Ya...

Ông Đặng Văn Giỡ và những người xây dựng thủy điện năm xưa tiếp tục ở lại xây dựng thị trấn Ialy

Để xây dựng Ialy thành thị trấn du lịch vào năm 2030, hiện Ialy đã kêu gọi và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp đầu tư vào du lịch; kết hợp với những điểm du lịch trên địa bàn huyện hình thành những tour, tuyến du lịch hấp dẫn du khách, đưa du lịch thành lĩnh vực “kinh tế mũi nhọn” thúc đẩy kinh tế - xã hội trên địa bàn ngày càng phát triển. Theo hướng quy hoạch mới, huyện Chư Păh, thị trấn Ialy đã có kế hoạch phát huy nội lực, phát triển thương hiệu đặc sản địa phương như cá thác lác, cá lăng; các sản phẩm OCOP như đông trùng hạ thảo Trung Phúc, cà phê Xuân Dương... Hiện tại, một doanh nhân từ TP Hồ Chí Minh đã đầu tư xây dựng một khu trồng cây ăn trái, khu du lịch, thu hút rất nhiều du khách.

Bà Bùi Thị Thanh Hương - Phó chủ tịch UBND thị trấn Ialy, một người con của công nhân xây dựng thủy điện ở lại sinh cơ lập nghiệp - chia sẻ: “Sự đổi thay thực sự của thị trấn Ialy có sự giúp đỡ thiết thực của Công ty Thủy điện Ialy, tăng cường sự đoàn kết, gắn bó giữa doanh nghiệp với địa phương, giữa đồng bào các dân tộc với CBCNV công ty, tạo điều kiện hỗ trợ các hộ nghèo của địa phương về vật chất, tinh thần để vươn lên xóa đói, giảm nghèo”.

Công ty Thủy điện Ialy đã góp phần tích cực vào lĩnh vực an sinh xã hội tại địa phương. Từ năm 2000 đến nay, với nguồn đóng góp của CBCNV và quỹ phúc lợi, công ty đã ủng hộ hàng tỉ đồng cho các tổ chức xã hội, giúp đỡ người nghèo và vùng bị thiên tai, xây mới, sửa chữa 19 căn nhà cho các gia đình nghèo ở địa phương. Riêng năm 2015 có hơn 750 triệu đồng được CBCNV công ty đóng góp đã được chi để xây dựng, trao tặng 1 căn nhà cho hộ nghèo xã Iakreng (Chư Păh), hỗ trợ chi phí mổ tim cho 1 cháu tại huyện Krôngpa, ủng hộ Quỹ Bảo trợ trẻ em tỉnh Gia Lai, hội nạn nhân chất độc da cam, quỹ đền ơn đáp nghĩa, đóng góp quỹ xóa đói, giảm nghèo...

Không chỉ tại thị trấn Ialy, đồng bào người Ba Na, Rơ Ngao, J’rai và một số người Kinh tại 21 làng tái định cư sinh sống quanh hồ Thủy điện Ialy thuộc huyện Chư Păh (tỉnh Gia Lai), huyện Sa Thầy và một phần TP Kon Tum (tỉnh Kon Tum) cũng đã được bảo đảm về nhà cửa, đất vườn, điện sinh hoạt, nước sạch, đường giao thông và các công trình phúc lợi công cộng như trường học, trạm xá, nhà rông, trụ sở... với tổng vốn đầu tư trên 390 tỉ đồng. Đây là mô hình đền bù - di dân - tái định cư được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) áp dụng tại các công trình thủy điện ở Tây Nguyên và miền Trung.

Thị trấn Ialy trên cao nguyên vùng nắng gió đang phát triển mạnh, tạo nên một “bản tình ca” Tây Nguyên mới, hòa chung với sự phát triển của đất nước.

Tiêu Dao