Bỏ là cần thiết?

Tại hội thảo bàn về tác động của chính sách miễn học phí đối với chất lượng tuyển sinh và đào tạo giáo viên mới diễn ra tại TP HCM, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM cho rằng, phải bỏ ngay lập tức chính sách miễn giảm học phí cho sinh viên sư phạm, chỉ xét cấp học bổng cho những em nào cực kỳ khó khăn để bù lại phần học phí đã đóng thôi.

Bởi theo PGS Dũng, việc miễn học phí này là một sự bất công rất lớn. Tại ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM có 1 một ngành sư phạm truyền thống (sư phạm tiếng Anh) và 12 ngành sư phạm về kỹ thuật. Trong suốt 10 năm qua, trường miễn học phí hoàn toàn đối với sinh viên sư phạm nhưng có rất nhiều điều bất hợp lý.

Lễ trao Bằng cử nhân ĐH Sư phạm Hà Nội 2

Đó là mỗi năm trường nhận khoảng 5-8 tỉ đồng cấp bù kinh phí, nhưng cũng trong 10 năm qua, trường đã phải bù lỗ cho số sinh viên này khoảng 30 tỉ đồng. Cùng với đó, việc lấy tiền của sinh viên đóng học phí để “nuôi” sinh viên sư phạm là quá bất hợp lý.

Đối với ngành sư phạm kỹ thuật, sinh viên được cấp 2 bằng: Bằng kỹ sư và bằng sư phạm, nhưng 90% sinh viên sư phạm giỏi tốt nghiệp đều làm công ty, xí nghiệp hết mà không có chế tài ràng buộc nào để họ trở thành giáo viên.

Như vậy Nhà nước cấp một khoản bù học phí, nhà trường cũng cấp thêm một khoản tương tự nữa nhưng các em ra trường không làm giáo viên, không giảng dạy, đó là một sự lãng phí rất lớn.

Ông Dũng đề xuất: “Hiện tại, trường tôi đang đề nghị thu học phí tất cả sinh viên, kể cả học ngành sư phạm. Nếu em nào ra trường làm việc trong ngành sư phạm thì sẽ chuyển tiền thu học phí về trường hoặc Sở GD&ĐT nào mà em đó làm việc. Từ số tiền này, Sở sẽ chi trả thêm 3-4 triệu đồng/tháng cho các em. Cùng với lương họ nhận, số tiền "trả lại" này sẽ giúp các em ổn định cuộc sống trong những năm đầu đi làm và cống hiến với nghề tốt hơn”.

Sinh viên Trường ĐH Sư phạm tham gia phong trào thể thao của trường

Bà Nguyễn Thị Nhung, Trường ĐH Thủ Dầu Một nhận xét, chính sách miễn học phí cho sinh viên sư phạm trong quá trình thực hiện đã bộc lộ nhiều hạn chế. Bởi việc miễn học phí cho sinh viên sư phạm không đảm bảo tuyển được sinh viên giỏi vào sư phạm. Ngành sư phạm chỉ trở thành lựa chọn hàng đầu của những sinh viên học lực trung bình hoặc chỉ là nguyện vọng 2 của sinh viên khá, giỏi.

Quy định để được hưởng chính sách miễn học phí là sinh viên phải có cam kết sau khi tốt nghiệp sẽ phục vụ trong ngành giáo dục đào tạo, nhưng tới nay không có bất kỳ cơ quan nào kiểm tra xem sinh viên có thực hiện đúng hay không.

Bên cạnh đó, việc phải cấp bù kinh phí học phí sư phạm ảnh hưởng tới ngân sách Nhà nước khi mỗi năm chi phí này tăng nhưng chất lượng giáo viên không có chuyển biến đột phá. Hiệu quả ngân sách thấp.

Còn Th.S Huỳnh Cát Dung, Trường ĐH Sư phạm Thể dục - Thể thao TP HCM cho rằng, chính sách miễn giảm học phí cho sinh viên sư phạm đã từng là một giải pháp tối ưu vào 20 năm trước để thu hút sinh viên vào học cũng như giải quyết bài toán thiếu giáo viên.

Bỏ miễn giảm, sinh viên sẽ bỏ học?

Trong bối cảnh hiện nay, chính sách không thu học phí đối với sinh viên cần phải thay đổi bởi chính sách này làm giảm động cơ học tập của sinh viên sư phạm, có ảnh hưởng tiêu cực.

PGS.TS Lê Văn Tiến, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương TP HCM cũng đồng ý với việc bỏ chính sách miễn giảm học phí đối với sinh viên sư phạm nhưng phải đi kèm lộ trình và điều kiện.

Thí sinh đăng ký xét tuyển tại Trường ĐH Sư phạm TP HCM

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục cho rằng, nếu “bỏ ngay lập tức” chính sách miễn học phí là rất khó, bởi nếu làm ngay thì sẽ có rất nhiều sinh viên sư phạm thôi học.

Theo PGS.TS Nguyễn Thám, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Huế, việc bỏ chính sách miễn học phí cần có lộ trình, bởi nếu bỏ ngay thì các trường đào tạo sư phạm khó tuyển sinh. Ông Thám cho rằng, trước tình hình tuyển sinh khó khăn của các trường sư phạm những năm gần đây, nếu sang năm sau bỏ việc miễn học phí thì chắc các trường chỉ tuyển được 40-50% chỉ tiêu là cao.

Trong khi đó, TS Trần Lương và nhóm nghiên cứu về những yếu tố tác động đến việc chọn ngành sư phạm của sinh viên chỉ rõ, kết quả nghiên cứu cho thấy có hơn 50% sinh viên chọn ngành sư phạm do được miễn học phí.

TS Lương cho rằng, nếu học ngành sư phạm mà phải đóng học phí thì hơn một nửa số sinh viên sẽ bỏ học. Đồng thời, hơn 20% sinh viên cũng lưỡng lự có nên học nữa hay không và chỉ có khoảng 22% khẳng định tiếp tục học ngành sư phạm. Như vậy, nếu chính sách miễn học phí thay đổi sẽ làm giảm số lượng sinh viên theo học các ngành sư phạm.

PGS.TS Vũ Thị Lan Anh, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Luật Hà Nội, nhóm nghiên cứu Dự thảo Luật Giáo dục Đại học cho rằng, không miễn học phí ngành sư phạm sẽ tác động rất lớn đến người học. Bởi chính sách này sẽ thúc đẩy và thu hút sinh viên đến với trường sư phạm nhiều hơn.

Còn theo PGS.TS Nguyễn Kim Hồng, nguyên Hiệu trưởng ĐH Sư phạm TP HCM, 4 năm gần đây số lượng sinh viên ở khu vực nông thôn vào trường sư phạm giảm sút mạnh, đây là một thay đổi đột xuất và chưa lý giải được. Do đó, ông Hồng cho rằng, có lý do để nói rằng học phí không phải là vấn đề quyết định chuyện sinh viên có vào ngành sư phạm hay không mà còn do chưa có chính sách.

Thu hút người giỏi theo nghề sư phạm đòi hỏi các chính sách phải đồng bộ trong việc tuyển dụng, đãi ngộ, phân công công tác… cho ngành sư phạm.