Chị Thúy, chị Hoa (nhân vật chúng tôi nhắc ở bài 1) đều vui sướng được vài ba tháng đầu, khi homestay còn mới và được một số khách là người quen bạn bè ủng hộ. Khi mà đại dịch COVID-19 được khống chế, xã hội gần như trở lại bình thường như trước dịch thì cũng là lúc chị Thuý cảm thấy khó khăn ngày một đè nặng. Công việc cơ quan của hai vợ chồng lúc này không thể chểnh mảng, các con cũng phải đến trường. Mỗi ngày phải di chuyển cả trăm cây số không phải là điều đơn giản.

Nhiều homestay phải rao bán cắt lỗ.

Hơn nữa, lượng khách thuê phòng cũng ngày một teo tóp. Chi phí vận hành, lương người làm cũng không được bớt một xu nên dù đã chi li hết mức thì mỗi tháng homestay của chị Thúy cũng chỉ đạt mức hòa vốn. Lúc này ai đến hỏi kinh nghiệm làm homestay là chị... chán chả buồn tiếp. Mấy lần định bàn với chồng hay là bán quách đi cho rảnh nợ, nhưng chị vẫn dùng dằng chưa quyết, vì nghĩ lao tâm khổ tứ suốt mấy năm ròng cuối cùng “hoá ra là mình sai à?".

Vợ chồng anh Đức, chị Lan cũng sau những khoảnh khắc lâng lâng về "chốn bồng lai" nơi hạ giới, thì cũng phải đối mặt với hàng loạt khó khăn. Bao nhiêu tiền của mình lẫn đi vay mượn đã đổ hết sạch vào việc xây cất, decor... đến khi phải thuê người làm để vận hành thì mới toát mồ hôi. Farmstay quá xa các thành phố lớn, phong cảnh gần như không có gì để "chill"; nguồn thực phẩm lại đắt đỏ... khiến cho lâm vào tình cảnh "vắng như chùa bà Đanh". Thu chả đủ bù chi, hai anh chị phải nai lưng ra làm thay cho người phục vụ. Từ bé chưa bao giờ động đến cái cuốc, cái xẻng nay mới làm được vài buổi chị Lan đã thấy bất lực. Sau ít tháng cây chết đằng cây, chim chết đằng chim hai anh chị đành cuốn gói về Hà Nội, thuê một căn chung cư ở tạm. Bỏ lại farmstay rộng mênh mông cho... chuột.

Nếu như chị Thúy, chị Lan... còn có kha khá vốn để xây dựng, vận hành homestay nên vẫn còn tạm cầm cự được, thì trường hợp chị Minh (kế toán tại một doanh nghiệp về xuất nhập khẩu) lâm vào cảnh bi đát hơn nhiều. Được một số người bạn khuyên phải “chớp" thời cơ dịch bệnh xây homestay kinh doanh chị vay tiền bạn bè, cắm sổ đỏ… để mua lại một farmstay đã hoàn thiện với giá gần 20 tỷ đồng. Song mua thì dễ, vận hành mới khó. Chỉ hoạt động được khoảng 6 tháng, chị Minh đã phải rao bán cắt lỗ nhiều tỷ đồng.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, thời gian qua làn sóng nhà đầu tư ồ ạt rao bán homestay, khu nghỉ tại Ba Vì, Sóc Sơn, Hòa Bình... Đơn cử khu homestay S.M có diện tích hơn 2 ha, trong đó có 400 m2 thổ cư ở huyện Cao Phong (Hòa Bình) đang được rao bán "cắt lỗ" với giá gần 10 tỷ đồng. Chủ nhân của khu homestay này cho biết họ đầu tư khoảng 13 tỷ đồng, gồm cả tiền đất, xây dựng với hai căn nhà sàn, hơn chục lều cắm trại cùng với một số cảnh quan xung quanh.

Kinh doanh gần hai năm chủ homestay này thừa nhận, vẫn chưa thu hồi được vốn, hàng tháng vẫn phải gồng lãi ngân hàng, khoản nợ công ty xây dựng cũng chưa trả hết. Trong khi đó doanh thu từ khu homestay chỉ vừa đủ trả các khoản chi, lương nhân viên. Vì muốn thu hồi vốn nhanh nên chị gửi môi giới giá bán 10 tỷ đồng, chịu lỗ vì không thể chịu nổi tiền gốc và lãi hàng tháng vay ngân hàng.

Một khu homestay gần 7.000 m2 (với 200 m2 đất thổ cư) ở xã Minh Quang (huyện Ba Vì) cũng đang được chào bán giảm giá. Chủ nhà đã xây sẵn nhà sàn, đầu tư khuôn viên, vườn cây, trang thiết bị. Môi giới cho hay chủ gặp áp lực tài chính nên chấp nhận hạ giá từ 14 tỷ đồng còn 9 tỷ đồng.

"5 tỷ đồng chi phí xây nhà và đầu tư trang thiết bị coi như tặng khách, chủ giờ chỉ cần hồi vốn lô đất, song cũng khó bán", môi giới cho hay.

Ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch CLB BĐS Hà Nội: "Bên cạnh các homestay, farmstay được đầu tư, vận hành chuyên nghiệp ra thì có một số dân "tay ngang" lao vào làm chỉ vì những ý thích nhất thời nên đã lâm vào tình cảnh "bỏ thì thương vương thì tội".

Theo một nhà đầu tư giàu kinh nghiệm, chuyên "đánh" thị trường BĐS vùng ven cho biết. Làn sóng rao bán ồ ạt homestay, khu nghỉ dưỡng chủ yếu đến từ nhóm tay ngang, chạy theo trào lưu khi thị trường tăng "nóng" vài năm trước. Thậm chí, nhiều người có kinh nghiệm đầu tư cũng thua lỗ liểng xiểng khi thị trường đi xuống, lãi suất ngân hàng tăng cao. Anh này chia sẻ thời điểm mới đầu tư, nhiều người dự kiến lãi suất vay chỉ khoảng 7-8%; song thực tế phải trả đến 12-14% - đẩy hàng loạt nhà đầu tư dùng đòn bẩy tài chính rơi vào áp lực không gồng nổi. Trong khi đầu tư homestay phải chấp nhận ít nhất 5 năm mới có thể thu hồi vốn, trong điều kiện kinh tế khó khăn thì thời gian sẽ kéo dài hơn.

Còn theo ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản (BĐS) Hà Nội việc "nở rộ" các homestay, farmstay quanh các đô thị lớn thời gian qua có thể nói là một điều tất yếu. Nhìn rộng ra có thể thấy nhiều homestay vẫn rất đắt khách, đã đáp ứng được nhu cầu của một bộ phận người dân trung lưu, muốn được nghỉ "xả hơi" tại một nơi xa phố thị khói bụi chật chội.

Tuy nhiên bên cạnh các homestay, farmstay được đầu tư, vận hành chuyên nghiệp ra thì có một số dân "tay ngang" lao vào làm chỉ vì những ý thích nhất thời. Họ vừa thiếu kinh nghiệm, thiếu vốn, thiếu kỹ năng quản trị dòng tiền... nên chỉ sau một thời gian ngắn cảm thấy sung sướng, thoả mãn thì homestay đã khiến họ vào tình cảnh "bỏ thì thương vương thì tội".

Chung nhận định ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới BĐS Việt Nam, cho rằng BĐS gắn với du lịch, nghỉ dưỡng là phân khúc có nhu cầu. Song việc đầu tư tràn lan, thiếu tính toán đã gây ra "vỡ trận", nhà đầu tư tháo chạy khỏi thị trường. Tình trạng này đã được dự báo từ hai năm trước khi làn sóng nhà đầu tư F0 đổ đi rót tiền vào khu vực vùng ven, đẩy thị trường "nóng sốt".

Theo chuyên gia, đầu tư nghỉ dưỡng cần tính chuyên nghiệp cao, đòi hỏi kiến thức về quản lý dòng tiền, hiệu suất đầu tư, vận hành, dịch vụ chăm sóc khách hàng. Thực tế, không ít người có tâm lý "chỉ mua mảnh đất rồi xây căn nhà cho thuê là xong", bỏ qua việc nghiên cứu kỹ thị trường. Điều này dẫn đến tình trạng ở nhiều khu vực vùng ven, hơn một nửa thôn, xã làm homestay, khu nghỉ dưỡng, trong khi lượng khách du lịch nhỏ giọt. "Nhiều nhà đầu tư dùng đòn bẩy tài chính rơi vào cảnh mất phần lớn tài sản. Nhưng đây là bài học về sự cẩn trọng với những trào lưu, sóng đầu tư" - ông Đính khuyến cáo.

Bài 1: "Từng hẹn mùa xưa cùng xây nhà bên suối…"

Minh Khang