Năng lượng Mới số 354

Suýt chết vì “mê tín” thuốc

Mặc dù được cấp giấy xác nhận công bố tiêu chuẩn sản phẩm ngày 8-7-2013, nhưng lô hàng An cung ngưu hoàng hoàn số 8-2, sản xuất tháng 2-2014, hạn dùng tháng 2-2017, xuất xứ Triều Tiên được nhập về Việt Nam tháng 6-2014, sau khi kiểm nghiệm đã phát hiện có hàm lượng chì trong sản phẩm lên tới 0,25mg/g, thủy ngân 33,2mg/g và asen 38,9mg/g. Nếu so với tiêu chuẩn của Việt Nam thì hàm lượng các độc tố này quá cao, bởi chỉ số cho phép đối với asen là 0,015mg/kg thể trọng, thủy ngân là 0,005mg/kg thể trọng và chì là 0,025mg/kg thể trọng. Do vậy, lô hàng này đã bị Bộ Y tế dừng lưu thông, thu hồi và tiêu hủy toàn bộ.

An cung ngưu hoàng hoàn được sử dụng khá dễ dãi, ngay cả khi trong đó có thành phần dược liệu độc tính cần phải kiểm soát khi sử dụng, nghĩa là cần phải có chỉ định của bác sĩ mới được dùng. Tuy nhiên, phần vì “tiếng lành đồn xa…” - đã hồi phục sức khỏe cho những người bị tai biến mạch máu não, xuất huyết não và phòng bệnh hiệu quả đối với những người có nguy cơ cao bị biến chứng này như bệnh nhân huyết áp (chỉ là nghe đồn mà chưa có cơ sở khoa học chứng minh), phần chỉ được xem là thực phẩm chức năng do đó rất nhiều người đã mua dược phẩm này về coi như là “thần dược”, là bí quyết để giữ gìn sức khỏe. Thậm chí có người còn mua sẵn để phòng khi có bệnh. Do được “chuộng” như vậy mà sở dĩ chỉ từ một sản phẩm cao cấp “xách tay”, có giá trị khoảng 1 triệu đồng/viên (1 liều gồm 3 viên), An cung ngưu hoàng hoàn đã trở thành sản phẩm được cấp giấy xác nhận công bố tiêu chuẩn và được chính thức bán rộng rãi trên thị trường như trên.

Ngay sau khi được lưu hành chính thức, An cung ngưu hoàng hoàn vốn đã “đắt khách” càng “đắt khách” hơn. Ngay cả những người có thu nhập thấp cũng cố gắng dự phòng An cung ngưu hoàng hoàn trong nhà mà không ý thức rằng việc sử dụng thuốc phải theo khuyến cáo của bác sĩ. Chả thế có rất nhiều bệnh nhân đã rước họa vào thân khi tự ý sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn.

Theo TS Phạm Duệ, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, trung tâm của ông đã phải cấp cứu cho không ít bệnh nhân bị biến chứng do sử dụng loại dược phẩm này. Cụ thể như bệnh nhân tên T, 60 tuổi bị xuất huyết não phải cấp cứu vào bệnh viện trong tình trạng hôn mê sâu. Sau khi được các bác sĩ điều trị tích cực trong 2 tuần, ông T đã có tiến triển tốt - tỉnh lại, nhận biết được mọi thứ xung quanh… Khả năng cứu sống và phục hồi sức khỏe cho ông là một khả năng có thể. Vậy mà, không hiểu sao chỉ tỉnh lại khoảng 1 ngày, đến ngày hôm sau bỗng nhiên ông lại rơi vào tình trạng hôn mê mà không một bác sĩ điều trị trực tiếp nào cho ông có thể lý giải nổi. Chỉ đến khi người nhà thành thật rằng, đã cho ông uống 2 viên An cung ngưu hoàng hoàn theo người quen mách bảo với hy vọng phục hồi sức khỏe cho ông một cách “thần kỳ” thì lúc ấy bác sĩ mới tá hỏa nhưng cũng không còn cách nào khác ngoài: duy trì hình thức đã điều trị cho ông. Thậm chí TS Duệ nhận định: “Bệnh tình của ông T còn nặng hơn so với trước khi uống an cũng ngưu hoàng rất nhiều”.

Tương tự, một nam bệnh nhân, 74 tuổi, bị huyết áp cao, tiểu đường… cũng đã phải cấp cứu tại Bệnh viện Bạch Mai chỉ vì liên quan đến uống An cung ngưu hoàng hoàn. Người nhà của bệnh nhân kể lại, do nghe theo người quen mách nước nên đã mua về nhà một liều An cung ngưu hoàng hoàn để cho bệnh nhân uống nhằm tránh đột quỵ, tai biến mạch máu não và trị huyết áp cao. Nhưng nào ngờ uống chưa hết liều, bệnh nhân đã bị hôn mê kèm theo các triệu chứng chảy máu mũi, miệng, chân răng, giãn đồng tử và rối loạn đông máu… Các bác sĩ Khoa Hồi sức cấp cứu đã chỉ định dừng ngay việc uống An cung ngưu hoàng hoàn đối với bệnh nhân này. Và điều đáng nói là, chỉ ngay sau khi dừng uống An cung ngưu hoàng hoàn kết hợp với điều trị tích cực, sức khỏe của bệnh nhân đã được cải thiện rõ rệt.

Phải coi là thuốc

Theo lương y Vũ Quốc Trung, An cung ngưu hoàng hoàn ra đời từ đời nhà Thanh do danh y Ngô Đường sáng chế ra với các thành phần chính: ngưu hoàng (sỏi trong túi mật của con bò hoặc trâu); thủy ngưu (sừng trâu nước); xạ hương (túi xạ của một số động vật giống đực như hươu xạ, cầy hương, chuột hương); trân châu (ngọc trai); chu sa (một loại khoáng vật); hùng hoàng (khoáng vật); hoàng liên (thảo dược); hoàng cầm (thảo dược); chi tử (thảo dược); uất kim (nghệ).

Lương y Vũ Quốc Trung cũng giải thích thêm: “Bài thuốc nguyên gốc, có thành phần sừng tê giác. Nhưng về sau để bảo vệ loại động vật có nguy cơ tuyệt chủng này thì nhà thuốc Đồng Nhân đường thay thế sừng tê giác bằng sừng trâu nước”. Với các thành phần trên đây, lương y Vũ Quốc Trung cũng đặc biệt lưu ý có 3 vị thuốc rất độc ấy là chu sa, một loại khoáng vật có thành phần chính là thủy ngân, hùng hoàng có thành phần chính là asen và xạ hương có độc tính cao. Cả 3 vị ấy đều nằm trong danh sách 19 vị thuốc có khả năng gây mất an toàn đối với sức khỏe con người mà Bộ Y tế quản lý và vì điều ấy cùng với tác dụng của bài thuốc trị: ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, trấn an thần kinh, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao, hôn mê, rối loạn ngôn ngữ, hoặc lưỡi rụt, tay chân giá lạnh, trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế… thì An cung ngưu hoàng hoàn phải là thuốc chứ không thể là thực phẩm chức năng.

TS Phạm Duệ cũng khẳng định: “Chưa biết An cung ngưu hoàng hoàn tác dụng đến đâu, nhưng nó rõ ràng là thuốc, với các thành phần cần thận trọng khi sử dụng”. Và đã là thuốc thì khi sử dụng phải có chỉ định của bác sĩ. Bác sĩ Phạm Đình Đài, Phó trưởng khoa Đột quỵ, Bệnh viện 103 cũng đồng quan điểm: “Theo quy định của Bộ Y tế, chỉ có bác sĩ đông y mới được phép chỉ định cho bệnh nhân dùng hay không dùng thuốc an cũng ngưu hoàng, dựa vào tình trạng bệnh cụ thể của họ. Bệnh nhân không được tự ý điều trị để rồi cơ hội vàng trong cứu chữa bệnh nhân sẽ qua đi, không thể lấy lại được, làm cho bệnh nhân tiến gần tới “thần chết” hơn”.

Tuy nhiên, theo TS Lê Lương Đống, Phó giám đốc Học viện Y dược cổ truyền Việt Nam, an cung hoàng ngưu hiện nay không còn đáng tin cậy về chất lượng bởi trong một lần công cán sang Trung Quốc, chứng kiến loại thuốc này được chia thành 2 loại rẻ tiền và đắt tiền với nguyên do: rẻ tiền vì nguyên liệu ngưu hoàng nhân tạo, còn đắt tiền là do dùng ngưu hoàng tự nhiên để chế bào thuốc, ông không tin tưởng chất lượng an cung nữa. TS Lương Xuân Đống cho rằng, để người dân dùng thuốc an toàn, hiệu quả, cần có những đơn vị đủ tư cách pháp nhân xuất nhập khẩu thuốc để đảm bảo chất lượng nguồn thuốc; củng cố hệ thống kiểm nghiệm thuốc mạnh hơn; xây dựng đội ngũ dược sĩ y học cổ truyền... Ngoài ra, người bệnh cần đến những cơ sở điều trị có uy tín để được tư vấn, giúp đỡ.

Còn Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Y học Cổ truyền Việt Nam thì khuyến cáo, trong tình trạng “loạn” An cung ngưu hoàng hoàn hiện nay, chỉ nên dùng có xuất xứ từ Bắc Kinh Đồng Nhân đường, Trung Quốc và đương nhiên nên chọn loại có chất lượng tốt, dù giá cao. Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng nói thêm: “Thôi thì chúng ta chọn giải pháp đỡ xấu hơn trong toàn cái xấu vậy”.

Nguyễn Bách