Các thông tin về chương trình cấp quốc tịch gây tranh cãi của Síp được tiết lộ trong cuộc điều tra “The Cyprus Papers” (Hồ sơ Síp) của hãng tin Al Jazeera

Thông tin trên được tiết lộ trong một cuộc điều tra của Al Jazeera, một hãng tin lớn tại Trung Đông, thông qua các tài liệu mà hãng này có được có tên gọi “The Cyprus Papers” (Hồ sơ Síp).

“Cyprus Papers” là một số tài liệu bị rò rỉ mà nhóm điều tra của Al Jazeera có được, chứa đựng hơn 1.400 đơn xin quốc tịch đã được Cộng hòa Síp phê duyệt theo Chương trình Đầu tư Síp (CIP).

Chương trình cho phép các công dân nước ngoài mua hộ chiếu của Síp bằng cách đầu tư ít nhất 2,15 triệu euro (2,5 triệu USD) vào đảo quốc này. Vì Síp là một thành viên của Liên minh châu Âu (EU) nên người sở hữu quốc tịch Síp cũng có thể đi lại, làm việc tự do tại tất cả 27 quốc gia thành viên của EU.

Hộ chiếu Síp cho phép người sở hữu có thể đi lại tự do tới 174 quốc gia, khiến CIP trở nên phổ biến với người dân từ các quốc gia nơi việc đi lại miễn thị thực bị hạn chế.

Các đơn xin thị thực mà Al Jazeera tiếp cận đã được phê chuẩn theo chương trình CIP trong vòng 2 năm, từ 2017 đến 2019. Một số đơn thị thực bao gồm các thành viên gia đình, khiến tổng số cá nhân được cấp hộ chiếu EU lên tới gần 2.500 người.

Theo các tài liệu của Al Jazeera, gần 2.500 được cấp cái gọi là “quốc tịch vàng” thông qua chương trình CIP đến từ hơn 70 quốc gia. Điều đáng nói là trong danh sách này có những phần tử lừa đảo bị kết án, những kẻ rửa tiền và các nhân vật chính trị bị cáo buộc tham nhũng.

Vấp phải nhiều chỉ trích

Để có hộ chiếu Síp, đương đơn phải đầu tư ít nhất 2,15 triệu euro (2,5 triệu USD) vào nền kinh tế Síp, thường là bằng cách mua bất động sản và phải có hồ sơ sạch.

Tuy nhiên, đương đơn phải tự chứng minh tính trong sạch, và mặc dù giới chức Síp khẳng định đã kiểm tra lý lịch của những người xin thị thực, song các tài liệu Al Jazeera có được cho thấy thực tế không phải lúc nào cũng diễn ra theo đúng lý thuyết.

Kể từ khi ra đời vào năm 2013, chương trình CIP đã vấp phải nhiều chỉ trích từ EU, vốn kêu gọi đóng cửa chương trình.

“Nó có giá trị với bất kỳ ai tới từ một quốc gia có liên quan tới nhiều tiền không trong sạch”, nghị sĩ Đức, một người chỉ trích mạnh mẽ chương trình, nói với Al Jazeera.

Síp đã thu về hơn 7 tỷ euro (8 tỷ USD) trong khuôn khổ chương trình CIP (Ảnh: TasteAtlas)

Síp đã thu về hơn 7 tỷ euro (8 tỷ USD) trong khuôn khổ chương trình CIP để duy trì nền kinh tế đang tụt dốc của đảo quốc này. Các quốc gia có số người tham gia chương CIP nhiều nhất tới từ Nga, Trung Quốc và Ukraine.

Theo Laure Brillaud, một chuyên gia chính sách cấp cao tại Minh bạch Quốc tế, một tổ chức phi chính phủ chuyên về chiến đấu với nạn tham nhũng quốc tế, các kết quả điều tra trên gây lo ngại, nhưng không quá bất ngờ.

“Các chương trình này có những rủi ro về nạn rửa tiền, tham nhũng và trốn thuế. Chúng được thiết kế để thu hút những người chỉ đang tìm cách tìm đường nhanh tới châu Âu”, bà Brillaud nói.

Việc xin quốc tịch mới không có gì là bất hợp pháp và một số quốc gia, trong đó có các quốc đảo Caribe, có dịch vụ này.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ việc biến quốc tịch thành một tài sản mua bán sẽ gây ra nguy cơ các cá nhân có thể lợi dụng các quyền mới có của họ để trốn tránh trách nhiệm từ các quốc gia bản địa của họ.

Trong một số trường hợp, nhóm điều tra của Al Jazeera đã phát hiện các cá nhân mua quốc tịch Síp ngay trước khi đối mặt các cáo buộc hình sự. Một số người sống lưu vong đã bị truy tố vắng mặt.

Đối với nhiều cá nhân giàu có trong “Hồ sơ Síp”, 2,5 triệu USD cần có để mua hộ chiếu chỉ là một số tiền nhỏ trong tổng tài sản của họ.

Chính phủ Síp lên tiếng

Trả lời các câu hỏi của Al Jazeera, Eleni Mavrou, một nghị sĩ đảo Síp, nói: “Cách thức chương trình được thực hiện trong vài năm qua rõ ràng đã cho phép một số trường hợp mà Cộng hòa Síp nên cảm thấy xấu hổ”.

Phản ứng trước cuộc điều tra trên, chính phủ Síp cho biết nước này đã thắt chặt các quy định và mỗi đơn xin quốc tịch được nộp theo chương trình CIP đã được giải quyết phù hợp với các quy định tại thời điểm đó.

Giờ đây, Síp cũng cam kết tước bỏ quốc tịch của một số cá nhân nếu họ bị phát hiện đã có các hành động sai trái. “Không quốc tịch nào được cấp nếu vi phạm các quy định vào thời điểm đó”, Bộ trưởng Nội vụ Síp Nicos Nouris nói.

Vào tháng 7/2020, Síp đã thông qua luật cho phép biện pháp cứng rắn trên xảy ra. Bộ Nội vụ Síp cho biết, là một quốc gia thành viên của EU, nước này phải vận hành với sự minh bạch tuyệt đối.

“Tôi tin rằng các quy định mới sẽ không cho phép các hành động phạm pháp hoặc hoặc bước qua các ranh giới mà một quốc gia nên tôn trọng”, ông Nouris nói.

Theo Dân trí