Mánh khóe “né” thuế của sao

Trong đợt Cục Thuế TP HCM rà soát lại việc kê khai thuế và nộp thuế của nghệ sĩ nổi tiếng từ năm 2009 đến nay thì kết quả không khỏi khiến nhiều người phải giật mình; hàng loạt ngôi sao có cát-xê mỗi sô diễn lên đến hàng nghìn USD nhưng tiền đóng thuế thu nhập thì lại rất “bèo”.

Cả năm 2009, ca sĩ H.N, là một ngôi sao ca nhạc trẻ, được nhiều người gọi là “Nữ hoàng quảng cáo” với hàng loạt sô quảng cáo lớn nhưng lại chỉ nộp 37 triệu đồng tiền thuế. Và hết sức bất thường khi số thuế phải nộp mỗi năm của nữ ca sĩ này ngày càng giảm khi danh tiếng, cát-xê thì lại càng tăng. Năm 2010, số thuế phải nộp của H.N là 30,6 triệu đồng và đỉnh điểm là sang năm 2011 con số này giảm đột ngột xuống chỉ còn hơn 8,1 triệu đồng, tức là thua cả một người làm công ăn lương. Trong khi đó, tiết lộ với phóng viên Năng lượng Mới, bầu sô N.T từng nhiều lần mời ngôi sao nhạc thị trường H.N biểu diễn thì giá một sô ca nhạc bình thường ở TP HCM của ca sĩ này là khoảng 30 triệu đồng, nếu là chương trình sự kiện thì không dưới 5.000USD, đó là chưa kể đến những hợp đồng quảng cáo lớn của ca sĩ này.

Đàm Vĩnh Hưng và Hồ Ngọc Hà là 2 trong số ít những ca sĩ có mức cát-xê cao nhất hiện nay

Ca sĩ Đ.T cũng nổi tiếng không kém, ngoài ca hát gần đây cô còn tham gia các lĩnh vực khác như MC truyền hình thực tế… nhưng đặc biệt từ năm 2009 đến nay chưa từng kê khai thuế thu nhập cá nhân. Cũng theo Cục Thuế TP HCM, có nhiều ngôi sao vẫn đều đặn khai thuế nhưng số thuế phải nộp chưa tương xứng. Ví dụ mức thuế cao nhất mà ca sĩ Đ.H, một ca sĩ thuộc hàng có cát-xê “khủng” hiện nay nộp trong năm 2011 chỉ ở mức 373 triệu đồng. Nhưng khi cơ quan thuế mời ca sĩ này lên kê khai lại thì lòi ra số thuế phải nộp tăng hơn gấp đôi!

Nhận thấy rõ ràng có sự gian dối trong việc kê khai thuế của người nổi tiếng, ngành thuế TP HCM bắt đầu vào cuộc. Bà Thu Hương - Phó cục trưởng Cục Thuế TP HCM cho biết là đã triển khai kế hoạch thu thập lại thông tin về thu nhập của nghệ sĩ. Sau gần 3 tháng triển khai (từ tháng 4 đến đầu tháng 7), kết quả cho biết, cơ quan này đã truy thu thuế thu nhập cá nhân của 5 nghệ sĩ với số tiền vào khoảng 1,3 tỉ đồng. Một đại diện Cục Thuế cho biết, có một nam ca sĩ nổi tiếng, đang trong vai trò ban giám khảo của nhiều game show ăn khách trên truyền hình, ca sĩ này bị truy thu 683 triệu đồng tiền thuế thu nhập cá nhân trong 3 năm, từ năm 2010-2012. Cũng trong danh sách truy thu thuế vừa qua của Cục Thuế TP HCM còn có một nữ ca sĩ nổi tiếng khác với số thuế truy thu là 264 triệu đồng.

Câu hỏi đặt ra là thủ đoạn dùng để “né” thuế của các sao là gì?

Một bầu sô có tiếng tiết lộ với người viết bài rằng có rất nhiều cách mà tùy điều kiện của từng sao mà họ áp dụng khác nhau. “Bà bầu” này cho biết, những cách đó như sau: Thứ nhất, khi ca sĩ nhận tiền cát-xê biểu diễn nhưng không ký xác nhận với đơn vị tổ chức biểu diễn, cũng không có hóa đơn chứng từ liên quan đến cát-xê nên cơ quan thuế có muốn cũng không thể thu thập được thông tin về số thu nhập ấy. Thứ hai là đối với những buổi biểu diễn lớn cần có hợp đồng biểu diễn thì ca sĩ không trực tiếp đứng ra ký mà là người quản lý hay trợ lý đứng ra ký. Đặc biệt là việc đơn vị tổ chức biểu diễn thể hiện giá cát-xê trên hóa đơn chứng từ thấp hơn rất nhiều so với thực tế nên cũng có thể giúp ca sĩ “né” được thuế thu nhập rất đáng kể.

Và phổ biến nhất hiện nay là hầu như ca sĩ nào cũng có công ty riêng, mọi giao dịch liên quan tới ca sĩ đều phải thông qua công ty riêng mà đại diện là người quản lý. Từ đó, công ty sẽ ký hợp đồng lại với chính ca sĩ này với tiền cát-xê thấp hơn rất nhiều so với mức thực tế đã ký với đối tác.

Ngành thuế “tiếp tay” như thế nào?

Kê khai minh bạch và đóng thuế đầy đủ chính là một việc làm thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc xây dựng đất nước. Song với không ít nghệ sĩ, những người được công chúng tung hô là “thần tượng” hằng ngày lại sẵn sàng gian dối trong việc ấy, đó hẳn là một việc làm rất đáng xấu hổ. Nhưng thực tế thì họ vẫn cố gian dối. Sự gian dối không hẳn chỉ là câu chuyện của ý thức bởi một khi sức đề kháng của xã hội kém đi, khi mà các cơ quan thực thi pháp luật, hệ thống giám sát hoạt động giảm hiệu quả thì sự gian dối sẽ có “động lực” phát triển.

Một lãnh đạo ở Cục Thuế TP HCM cho rằng, thuế thu nhập cá nhân chủ yếu vẫn dựa trên tinh thần khuyến khích giới nghệ sĩ tự giác kê khai là chính, còn chuyện họ có khai man hay không thì… bó tay! Và theo vị lãnh đạo này thì Cục Thuế cũng không có đủ người để theo dõi hết các nghệ sĩ. Hay trước đây, khi việc kê khai và nộp thuế trong giới nghệ sĩ còn do các chi cục thuế thuộc quận, huyện quản lý thì kết quả cho biết là rất tệ hại và gần như bị buông lỏng hoàn toàn.

Có lẽ vì thế mà theo báo cáo rà soát việc khai thuế của nghệ sĩ từ năm 2009 đến nay thì có không ít nghệ sĩ nổi tiếng chưa hề kê khai lần nào. Cơ quan chức năng làm việc mà chỉ trông chờ vào ý thức tự giác của nghệ sĩ, đó là điều không thể chấp nhận. Cả bộ máy của Cục Thuế TP HCM mà không thể quản lý hết được chừng 200 nghệ sĩ; trong đó số ngôi sao có thu nhập đáng kể nhất, đối tượng có nhiều khả năng né thuế nhiều nhất thì chỉ có vài chục, đó hẳn là điều rất đáng nói.

Nhưng khi ngành thuế tiến hành điều tra lại việc kê khai và phát hiện nghệ sĩ gian dối thì xử lý sao? Câu trả lời đơn giản là họ chỉ bị truy thu lại số tiền thuế đã ăn gian và danh tính nghệ sĩ gian dối được ngành thuế quyết tâm giữ bí mật!

Có lần, ông Nguyễn Thái Sơn - nguyên Trưởng phòng Thuế thu nhập cá nhân Cục Thuế TP HCM đề xuất cần nêu đích danh nghệ sĩ trốn thuế nhằm mục đích răn đe. Dư luận hết sức đồng tình ủng hộ đề xuất này, song cho đến thời điểm hiện tại, Cục Thuế TP HCM vẫn chưa làm được điều đó, hoặc có thì cũng chỉ công khai qua vài thông tin liên quan. Với những thông tin ấy thì mọi người không dễ xác định chính xác được danh tính nghệ sĩ mà chỉ là suy đoán. Muốn để đám “sao” này không trốn thuế, thiết nghĩ cực kỳ đơn giản. Chỉ cần nêu đích danh và cấm không cho biểu diễn một năm. Nếu làm được vậy, đố ai dám trốn!

Có thể nói những mánh khóe gian dối thể hiện ở bất cứ môi trường và con người nào, vì suy cho cùng, thói gian dối của con người là một bản năng để bảo vệ lợi nhuận của mình. Không có cuộc khảo sát cụ thể nào, nhưng có thể khẳng định được chính sự quản lý lỏng lẻo, thiếu kiên quyết của ngành thuế bấy lâu nay đã vô tình “tiếp tay”, góp phần tạo động lực cho hành vi kê khai và nộp thuế gian dối của nhiều nghệ sĩ như vừa qua.                                                                  

Trúc Vân