Nợ xấu phát sinh ngày càng cao nhưng thị trường mua bán nợ xấu lại chưa phát triển, do đó việc xây dựng thị trường mua bán nợ được xem là giải pháp để giải cứu thị trường tài chính. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là các công ty mua bán nợ thiếu vốn; đồng thời cả bên mua và bên bán đều chưa chủ động và quyết liệt trong vấn đề xử lý nợ xấu.

Tính đến ngày 30/9, nợ xấu tín dụng ở mức đỉnh điểm khoảng 250.000 tỉ đồng nhưng con số này còn có thể cao hơn vì nhiều ngân hàng cố tình giấu nợ nhằm tránh sự giám sát.

Thực tế cho thấy, tỷ lệ nợ xấu ngày càng gia tăng nhưng phương án xử lý nợ xấu vẫn chưa cụ thể. Công ty mua bán nợ Việt Nam DATC (Bộ Tài Chính) đã ra đời từ năm 2003 nhưng hoạt động khá mờ nhạt. Đến nay, khi yêu cầu thành lập công ty mua bán nợ xấu trở nên cấp thiết người ta mới chú ý đến công ty này nhưng hầu như các trường hợp nợ xấu mà DATC mua lại thường có giá trị không lớn.

Từ khi thành lập đến nay, DATC đã thực hiện được khoảng 118 phương án xử lý nợ với giá trị sổ sách khoảng 8.000 tỉ đồng. Như vậy, trung bình mỗi năm công ty xử lý được 928 tỉ đồng nợ. Song, với khoản nợ xấu ngân hàng gia tăng đột biến như trên thì đòi hỏi công ty mua bán nợ phải tăng vốn nhiều lần mới đáp ứng đủ. Nhưng nguồn vốn lấy từ đâu vẫn là câu hỏi chưa được giải đáp.

Các công ty mua bán nợ xấu hoạt động thiếu hiểu quả vì  vốn yếu

Các chuyên gia nhận định, đến thời điểm này ở Việt Nam chưa có thị trường mua bán nợ xấu theo đúng nghĩa của nó, đầu tiên là hàng hóa nợ mà các doanh nghiệp muốn bán chưa phong phú, lành mạnh. Trong đó, chủ yếu là doanh nghiệp nhà nước và ngân hàng thương mại (NHTM) với tỷ lệ góp vốn của Nhà nước chiếm ưu thế, chi phối.

Bên cạnh đó, thị trường chưa có nhiều các doanh nghiệp thành lập với chức năng chuyên mua bán nợ và nếu có thì số vốn ít không đủ để mua các khoản nợ lớn.

TS. Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư - Giảng viên Trường Đại học Tài chính – Maketing TP HCM cho biết: Dù nợ xấu đang ở mức báo động nhưng do không có yêu cầu chính thức nên không có ngân hàng nào sẵn sàng chuyển giao hoặc bán lại nợ xấu cho các tổ chức khác. Hơn nữa các NHTM và doanh nghiệp nhà nước thiếu chủ động để xử lý nợ xấu.

Thực thế, ngân hàng sẽ không muốn bán nợ xấu có tài sản đảm bảo, nợ có khả năng thu hồi. Đối với các khoản nợ xấu mà họ thực sự muốn loại bỏ, các ngân hàng sẽ không muốn bán lại với mức giá thấp hơn giá trị sổ sách vì điều đó có thể làm cho ngân hàng phải ghi nhận khoản lỗ từ nợ xấu ngay lập tức. Do vậy, hàng hóa trên thị trường trở nên khan hiếm tương đối mà nợ xấu thì không được giải quyết, tạo mối nguy hiểm cho nền kinh tế.

 Theo các chuyên gia, để có thể giải quyết nợ xấu của hệ thống ngân hàng, Công ty mua bán nợ Việt Nam phải được nâng tầm lên thành công ty mua bán nợ quốc gia, đồng thời, thành lập thêm nhiều công ty mua bán nợ xấu tư nhân nhưng không phụ thuộc vào ngân hàng thương mại nhằm đưa ra mức giá cho nợ xấu đúng “giá thị trường”, tránh độc quyền trong mua bán nợ xấu; đồng thời cần tạo lực về tài chính, cơ chế, chính sách để các công ty mua bán nợ xấu hoạt động hiệu quả.

Mai Phương