Vào tù vì trộm điện

Trong năm 2012, nhiều vụ ăn cắp điện xảy ra trên khắp cả nước với quy mô ngày một lớn và nhiều thủ đoạn tinh vi. Một số vụ trộm điện được tổ chức, trộm điện trong thời gian dài khiến Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thất thu hơn trăm tỉ đồng. Nhiều vụ trộm điện có hàng chục bị cáo bị kết án tổng cộng hàng trăm tháng tù giam.   

Thành phố Hải Phòng là một điểm nóng về tình trạng trộm cắp điện. Tổng lượng điện mất cắp của khu vực này lên đến 10% tổng sản lượng điện thất thoát của Tổng Công ty Điện lực miền Bắc (EVN NPC). Trong tháng 8 và 9/2012, đã bắt quả tang 45 vụ trộm cắp điện với giá trị lên đến hàng trăm triệu đồng. Một số vụ trộm cắp điển hình với mức độ hết sức tinh vi đã khiến cơ quan chức năng liên ngành mất nhiều thời gian điều tra, mật phục mới bắt được quả tang tại hiện trường.

Kiểm tra thiết bị đo đếm điện xác định tác động của các đối tượng ăn cắp điện

Điển hình là vụ Hợp tác xã Dịch vụ Điện nước Lê Thiện, xã Lê Thiện, huyện An Dương đã thay chì niêm phong, thay bánh răng bên trong công tơ cơ, trộm cắp điện. Hợp tác xã này đã phải bồi thường thiệt hại cho bên bán điện 170 triệu đồng. Hay vụ nhà máy sản xuất sắt xốp của Công ty TNHH Nhật Phát (Khu công nghiệp Cầu Vàng 2), huyện An Lão. Thanh tra liên ngành cũng đã bắt quả tang đơn vị này đã thay chì niêm phong, tác động vào các công tơ điện tử đo đếm pha cao thế 35kV làm sai lệch để trộm cắp điện. Sau khi ký biên bản thừa nhận hành vi trộm điện, đơn vị này đã tạm thời bồi thường thiệt hại cho bên bán điện tới 151 triệu đồng để được đóng điện tiếp tục sản xuất.

Vụ án điển hình và lớn nhất thu hút sự chú ý của dư luận trong thời gian qua diễn ra vào tháng 8/2012, tại Hải Dương. Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Dương đã phối hợp với Công an tỉnh Hải Dương đưa ra truy tố trước pháp luật vụ trộm cắp điện có quy mô lớn tại các huyện Tử kỳ, Gia Lộc, Bình Giang, Thanh Miện, Chí Linh. Theo đó, Tòa án Nhân dân huyện Tứ Kỳ và Bình Giang đã đưa ra xét xử 22 đối tượng trộm cắp điện, trong đó có 10 đối tượng bị xử phạt tù giam từ 42 tháng trở xuống, còn lại 12 đối tượng bị xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo.

Thủ đoạn tinh vi

EVN đã phối hợp với Bộ Công an, các cơ quan thanh tra tổng kết đánh giá các vụ trộm cắp điện phát hiện thời gian qua cho thấy, các đối tượng đã thực hiện việc trộm điện ngày càng tinh vi và liều lĩnh. Có rất nhiều thủ đoạn tinh vi đã đang được các đối tượng trộm cắp điện vận dụng hòng “qua mặt” các đơn vị quản lý ngành điện.

Nhiều chiêu “phẫu thuật” bên trong công tơ như đảo sơ đồ đấu dây, làm chậm vòng quay đồng hồ, phá niêm phong kẹp chì, chế tạo niêm phong giả… khiến những thợ điện cũng phải ngả mũ kính phục. Đặc biệt, những vụ gian lận gần đây, đối tượng trộm cắp điện đã tìm cách thay đổi cả những tính năng hoạt động của công tơ. Đồng hồ công tơ của ngành điện cấp phát đến hộ dân là 454 vòng quay sẽ ra 1 số điện. Nhưng bằng cách “phẫu thuật” bên trong công tơ, đối tượng trộm cắp có thể điều chỉnh lên đến 900-1.200 vòng mới thành 1 số điện. 

Ông Nguyễn Văn Đài, Đội trưởng Kiểm tra và Giám sát điện năng, Công ty Điện lực Long Biên (EVN Hà Nội) cho biết: “Để làm được điều này, đối tượng phải có kiến thức và tay nghề, hiểu biết rất cao về lĩnh vực điện. Các hình thức trộm cắp điện như câu móc điện trực tiếp vào đường dây điện hạ áp, phá khóa, phá chì hoặc làm giả chì niêm phong của cơ quan kiểm định đo lường chất lượng, thậm chí còn tác động trực tiếp làm công tơ chạy chậm”.

Hiện nay, đặc biệt các đối tượng trộm cắp điện ngày một trở nên liều lĩnh, bên cạnh các chiêu ăn cắp điện cổ điển như móc dây vào mạng hạ thế, tác động vào công tơ điện, gần đây các chiêu ăn cắp điện nhắm vào cả công tơ điện tử công nghệ cao, lưới điện cao thế lên đến 35kV. Theo ông Dương Đức Hùng, Chánh Thanh tra Sở Công Thương thành phố Hải Phòng thì đối tượng trộm cắp điện đã tác động vào loại công tơ điện tử công nghệ cao, cấp điện áp không chỉ ở lưới điện trung áp mà còn ở lưới điện cao thế đến 35kV. Nếu đường dây cung cấp lượng điện càng lớn thì lượng điện bị trộm cắp càng nhiều. Riêng việc can thiệp vào công tơ điện tử thì Hải Phòng là nơi đầu tiên phát hiện hành vi vi phạm này. Hiện nay vẫn liên tục diễn biến tăng cao về mức độ tinh vi và phức tạp nhất từ trước đến nay.

Cần xử lý quyết liệt

Hiện nay, các nhà quản lý điện đang đau đầu vì vấn đề bảo mật thông tin và bất cập trong điều tra, phát hiện và xử lý các trường hợp trộm cắp điện. 

Đầu tiên phải kể đến sự bất cập khi EVN không có quyền thanh kiểm tra, trực tiếp bắt các trường hợp trộm cắp điện. Ông Trần Ngọc Quỳnh, Phó giám đốc Công ty Điện lực Hải Phòng chia sẻ, một số quy định hiện hành gây khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý các trường hợp trộm cắp điện. Chẳng hạn như nhân viên điện lực không có thẩm quyền khám nhà của khách hàng nên rất khó bắt quả tang hành vi gian lận. Trong quá trình tác nghiệp, nhân viên điện lực thường xuyên bị khách hàng vi phạm làm khó dễ, thậm chí đã có trường hợp bị khách hàng hành hung. Theo quy định, mọi hành vi gian lận đều phải được bắt quả tang. Các trường hợp khách hàng cắt niêm phong chì, đục lỗ công tơ điện để gian lận điện, nếu không bắt tận tay thì cũng chỉ có thể xử phạt khách hàng về việc không bảo quản tốt công tơ điện.

Một bất cập nghiêm trọng khác là theo quy định tại Khoản 1, Điều 29 Nghị định số 68/2010/NĐ-CP ngày 15/6/2010 của Chính phủ về xử lý phạt vi phạm pháp luật trong lĩnh vực điện lực, trường hợp trộm cắp điện với số lượng trên 3.000kWh, ngành điện sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 138 Bộ luật Hình sự về tội trộm cắp tài sản. Tuy nhiên, thời gian qua chỉ có một số trường hợp trộm cắp điện được đưa ra xét xử hình sự, còn lại là xử lý bằng hình thức khác như xử phạt hành chính, dẫn đến chưa đủ tính răn đe, kịp thời ngăn chặn các hành vi trộm cắp điện.

Để phòng, chống nạn trộm cắp điện điều quan trọng là cần tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong sử dụng điện. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và ngành điện trong việc kiểm tra, phát hiện và kiên quyết xử lý theo đúng quy định của pháp luật hành vi trộm cắp điện trong thời gian tới.

Tùng Dương