Số ca mắc sởi tăng gấp 14 lần năm 2018

Từ đầu năm đến nay, dịch sởi bùng phát mạnh, nguyên nhân một phần do phụ huynh chủ quan, số khác tẩy chay vắc-xin. Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết, ngay trong những tuần đầu năm 2019, tình hình dịch bệnh sởi tiếp tục diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng tại nhiều nước trên thế giới, đặc biệt tại Ukraina và Hoa Kỳ. Tại Hoa Kỳ, bệnh quay lại sau 20 năm nước này công bố loại trừ bệnh sởi.

Điều trị trẻ mắc sởi tại BV Nhi Đồng 2, TP Hồ Chí Minh

Ngay trong nước, số ca mắc sởi cũng tăng rất nhanh. Các ca mắc sởi không chỉ là trẻ em mà có cả người lớn và trẻ chưa đến tuổi tiêm phòng, tức dưới 9 tháng tuổi. Một trong những nguyên nhân được xác định là do miễn dịch cộng đồng thấp. Tại Hà Nội, bệnh sởi đang có chiều hướng tăng nhanh. Từ đầu năm 2019 đến nay, toàn thành phố đã có 114 ca mắc sởi, trong đó tháng 1 có 64 ca. So với cùng kỳ năm trước, cả thành phố chỉ có 8 ca, như vậy số ca mắc năm nay tăng hơn 14 lần. Theo thống kê, trong số những ca mắc, có tới 89,1% chưa được tiêm vắc-xin hoặc tiêm không đủ liều.

Tại TP Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay tiếp nhận khoảng 1.000 ca mắc sởi phải nhập viện, trong đó chỉ riêng Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 1, mỗi ngày đang tiếp nhận khoảng 30 trẻ, nhiều ca viêm phổi, biến chứng nặng. Thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng TP Hồ Chí Minh cho thấy, có đến 95% số ca mắc sởi nhập viện do chưa tiêm phòng vắc-xin. Và đây chính là một trong những nguyên nhân chính gây bùng phát dịch sởi không chỉ ở TP Hồ Chí Minh mà còn ở nhiều địa phương khác. Tìm hiểu lý do thì ngoài nguyên nhân do cha mẹ chủ quan, quên, còn có nhiều trường hợp nghe “truyền khẩu”, tẩy chay vắc-xin, không tiêm vì sợ ảnh hưởng… đến sức khỏe của con.

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết: ở nước ta, tại một số vùng sâu, vùng xa và những đô thị có số trẻ biến động lớn, có nhiều trẻ còn chưa được tiêm vắc-xin sởi đầy đủ như TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Hà Nội, Quảng Ninh, Nghệ An, Thanh Hóa, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La... Bởi vậy, ở những nơi đó, ghi nhận các trường hợp mắc và các ổ dịch sởi tại cộng đồng rất cao. Từ cuối năm 2018, chiến dịch tiêm bổ sung vắc-xin phòng bệnh sởi - rubella cho khoảng 4,2 triệu trẻ 1-5 tuổi đã được triển khai tại các vùng nói trên - gồm 400 huyện của 57 tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, ngoài tiêm chủng, theo Bộ Y tế, tình trạng lây nhiễm chéo tại các cơ sở y tế cũng là nguyên nhân khiến số ca mắc sởi tăng.

Nguy cơ lây nhiễm chéo

Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh, sởi là bệnh truyền nhiễm với cơ chế lây nhiễm khác nhau. Bộ Y tế đã đề nghị các BV phải bằng mọi biện pháp truyền thông (qua loa đài, hướng dẫn trực tiếp, bằng poster, tờ rơi...) để người bệnh, người nhà bệnh nhân, nhân viên y tế, học viên, sinh viên thực tập hiểu rõ nguyên nhân lây sởi là qua đường hô hấp. Đối với người bệnh sởi và nghi sởi, Bộ Y tế cũng khuyến nghị phải mang khẩu trang khi đi khám bệnh, đối với trẻ nhỏ (không thể mang khẩu trang) thì người nhà dùng khăn giấy che miệng trẻ khi ho, hắt hơi.

Tại các khoa khám bệnh theo yêu cầu của Bộ Y tế phải tổ chức phân luồng và có khu khám riêng để sàng lọc bệnh sởi, nghi sởi. Chỉ nhập viện điều trị nội trú những ca bệnh sởi nặng theo đúng hướng dẫn, đúng tuyến điều trị để tránh quá tải và giảm lây chéo trong BV. Tổ chức tư vấn, hướng dẫn người bệnh biết cách chăm sóc ca bệnh nhẹ tại nhà để giảm chi phí điều trị cho gia đình và xã hội, tránh được lây nhiễm chéo và quá tải BV.

Đối với các ca bệnh sởi nặng nếu phải điều trị tại khoa/đơn vị hồi sức tích cực, hồi sức cấp cứu cũng phải bảo đảm việc cách ly, kiểm soát nhiễm khuẩn để phòng lây nhiễm chéo. Các trường hợp ca bệnh nặng phải tổ chức hội chẩn khoa, liên khoa, BV theo quy định hoặc xin ý kiến hướng dẫn, trao đổi thông tin, hỗ trợ về chuyên môn với tuyến trên. Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phải căn cứ số lượng và mức độ bệnh để tăng cường nhân lực, khu vực điều trị nội trú nhằm giảm quá tải cho nhân viên y tế làm công tác điều trị bệnh dịch và hạn chế việc người bệnh truyền nhiễm phải nằm ghép.

“Trong trường hợp bệnh nhân không phải chuyển lên tuyến trên thì Bộ Y tế chỉ đạo các BV đầu ngành hỗ trợ tuyến dưới. Sẵn sàng hội chẩn, góp ý, chỉ đạo chuyên môn qua đường dây nóng”, PGS.TS Lương Ngọc Khuê nói.

Điều trị cách ly để chống lây lan bệnh

Tại BV Nhi Trung ương, PGS.TS Trần Minh Điển, Phó giám đốc BV cho biết, hiện tại BV Nhi Trung ương đã thành lập hệ thống điều trị riêng cho bệnh nhi mắc sởi. Khi trẻ nghi phát ban vào viện thì được “đi theo con đường riêng” vào phòng khám riêng, nếu trường hợp phải nằm viện vì bệnh sởi thì trẻ sẽ vào khu điều trị riêng. Tại đây, nhân viên y tế chăm sóc riêng, buồng bệnh mở hai chiều, cửa sổ mở về phía mặt trời. Hệ thống trang thiết bị y tế của khu vực này cũng dùng riêng, lấy máu xét nghiệm tại đó, chụp Xquang tại đó để tránh có sự chung đụng về trang thiết bị làm phát sinh nguy cơ lây nhiễm chéo.

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, các vấn đề liên quan đến phòng chống dịch sởi là điều trị cách ly, phòng chống bệnh bằng tiêm vắc-xin và kiểm soát người bệnh phơi nhiễm, tức là khi vào viện chưa phát hiện bệnh, 24-28 giờ sau mới phát hiện sởi. Điều này đồng nghĩa là các bệnh nhi cùng phòng là đối tượng phơi nhiễm. Ngay lập tức phòng bệnh này sẽ được cách ly và những bệnh nhi đó được theo dõi từ 14-18 ngày tiếp theo, ngay cả khi bệnh nhi về nhà, nhân viên y tế vẫn gọi điện để hỏi xem có dấu hiệu bệnh sởi hay không. Việc này giúp kiểm soát tình hình lây nhiễm chéo trong BV, bởi một bệnh nhi đã mắc sởi lại có bệnh lý khác thì rất nguy hiểm cho trẻ.

Nguyễn Bình

	Hà Nội lo ngại bùng phát dịch sởi
	95% ca mắc sởi do chưa được tiêm ngừa
	Cẩn trọng với dịch sởi quay trở lại theo chu kỳ
	Nhiều người lớn mắc bệnh sởi