Tổng thống Obama đi từ chiếc trực thăng Marine One tới chiếc chuyên cơ Air Force One tại Căn cứ Không quân Andrews hôm 21/5, bắt đầu hành trình tới Việt Nam.

Tờ Financial Times dẫn lời các quan chức Mỹ ngày 20/5 cho biết Washington và Hà Nội đang thương thảo việc đặt các thiết bị quân sự ở Đà Nẵng để đối phó với thiên tai trong khu vực.

Tờ báo của Anh viết rằng việc đôi bên tính tới chuyện đặt các thiết bị ở thành phố nằm ở vị trí chiến lược cách không xa Biển Đông phần nhiều mang tính biểu tượng, và đó cũng là một ví dụ cho thấy sự biến chuyển trong mối quan hệ giữa hai nước cựu thù, giữa lúc Bắc Kinh không che giấu tham vọng nuốt trọn Biển Đông.

Lầu Năm Góc từ chối bình luận về thông tin trên. Trong khi đó các quan chức Mỹ giấu tên cho Financial Times biết rằng đôi bên nhấn mạnh vào việc dùng thiết bị quân sự sẽ được đặt ở Đà Nẵng để đối phó với thiên tai vì không muốn làm Trung Quốc tức giận.

Trước đó vào ngày 18/3, trang tin Breaking Defense của Mỹ dẫn lời Chỉ huy Bộ tư lệnh Hậu cần Lục quân, Tướng Dennis Via, nói tại một hội nghị của Hiệp hội Lục quân Mỹ ở Hunsville, bang Alabama, rằng Lục quân Mỹ có kế hoạch cất trữ trang thiết bị ở Việt Nam, Campuchia và một số nước khác không được nêu tên ở vùng châu Á-Thái Bình Dương.

Theo lời giải thích của ông Dennis Via, các thiết bị được cất trữ sẽ giúp các lực lượng Mỹ triển khai nhanh chóng hơn cho các hoạt động nhân đạo và cứu trợ thiên tai vì các thiết bị và tiếp liệu đã có sẵn tại chỗ.

Breaking Defense dẫn lời Chỉ huy Bộ tư lệnh Hậu cần Lục quân nói: “Trên toàn vùng vành đai Thái Bình Dương, đó sẽ là các thiết bị thuộc loại phục vụ trợ giúp nhân đạo-cứu trợ thiên tai, để khi có bão hoặc các thiên tai, Bộ tư lệnh Thái Bình Dương của Lục quân có thể ứng phó nhanh chóng”.

Để di chuyển một lực lượng mạnh bằng đường không từ Mỹ sang châu Á-Thái Bình Dương phải mất 20 ngày, nhưng nếu có các kho hàng tại chỗ thì việc di chuyển này giảm nhiều lần về thời gian.

Hiện lục quân Mỹ có các kho hàng dự trữ lớn ở châu Âu, từ thời Chiến tranh lạnh, sẵn sàng cung ứng mọi vũ khí và trang thiết bị khi có yêu cầu.

Tướng Via nói thêm Mỹ đang cân nhắc đặt một bệnh viện hỗ trợ dã chiến tại Campuchia. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng chính quyền Pnom Penh khó có thể chấp nhận đề nghị này của Mỹ do Campuchia còn phải “nhờ cậy” nhiều ở Trung Quốc.

Trang tin Business Insider dẫn lời một chuyên gia về châu Á tại Viện Nghiên cứu chiến lược Pháp cho rằng tuy không phải là các thiết bị phục vụ chiến đấu, song động thái triển khai hàng tiếp liệu và thiết bị kể trên trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương sẽ gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ tới Trung Quốc, quốc gia đang muốn chiếm trọn cả Biển Đông.

Quyết định của Mỹ về triển khai thiết bị ở khu vực được đưa ra vào lúc Bắc Kinh tiếp tục đẩy mạnh sự lấn át của họ ở Biển Đông. Trung Quốc đã tôn tạo đảo, xây đường băng và lắp đặt radar, kéo tên lửa tới đây bất chấp sự phản đối từ các nước láng giềng và cộng đồng quốc tế.

Cũng theo chuyên gia trên, việc triển khai trang thiết bị quân sự của Mỹ tới Việt Nam và Campuchia sẽ báo hiệu với Trung Quốc rằng việc họ tiếp tục quân sự hóa ở Biển Đông, nơi nhiều tuyến hàng hải quốc tế quan trọng đi qua, sẽ gặp phải sự chống đối ngày càng tăng của cả Mỹ lẫn các nước láng giềng.

Breaking Defense thì nhận định sự hiện diện các thiết bị của lục quân Mỹ ở Việt Nam sẽ có ý nghĩa đặc biệt. Mỹ đã thất bại và rút khỏi Việt Nam cách đây 42 năm, nhưng Việt Nam sau đó đã có chiến tranh trên bộ và một số đụng độ trên biển với Trung Quốc.

Tướng Via cho hay các thiết bị sẽ được điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện địa phương, có thể bao gồm cả các tàu thuyền để ứng phó với đặc điểm hậu cần của vùng Thái Bình Dương. Đó phần lớn sẽ là thiết bị “nhẹ”, ông Via nói.

Việc triển khai các thiết bị như vậy sẽ hình thành cơ sở cho các đợt triển khai luân phiên binh sỹ tạm thời của quân đội Mỹ trên toàn khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Một số ý kiến khác cho rằng theo sau thiết bị, việc quân đội Mỹ đồn trú tại Việt Nam hoặc Campuchia, như tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc … chỉ là vấn đề thời gian. Đây là một nước cờ đã từng được lịch sử chứng minh là có hiệu quả ổn định trong vùng, phù hợp với việc xoay trục của Mỹ đã hoạch định thực hiện. Sự hiện diện này sẽ buộc các nước phải tuân thủ luật pháp quốc tế.

Tin tức về việc Mỹ tính chuyện đặt thiết bị quân sự ở Việt Nam được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Barack Obama sẽ tới Việt Nam tối nay (22/5), và trong khi Việt Nam nhiều lần công khai kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận sát thương đã áp đặt nhiều chục năm qua.

Trong các cuộc tiếp xúc với báo chí trước chuyến thăm, quan chức Mỹ đều cho biết chưa đi tới quyết định cuối cùng về việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam.

Một quan chức ngoại giao hàng đầu của Mỹ cho biết Washington sẽ “xem xét rất kỹ” bất kỳ đơn hàng đặt mua vũ khí nào của Việt Nam.

Khi được hỏi trong một cuộc họp báo hôm 18/5 rằng Việt Nam sẽ được phép mua loại vũ khí nào từ Mỹ nếu lệnh cấm vận vũ khí sát thương được dỡ bỏ hoàn toàn, ông Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á – Thái Bình Dương, nói rằng Bộ Ngoại giao Mỹ, theo luật Hoa Kỳ, phải xem xét từng trường hợp cụ thể.

Mỹ đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm cho Việt Nam năm 2014 để phục vụ cho các mục đích phòng thủ hàng hải.

Theo hãng tin Reuters, Việt Nam mới đây đã “âm thầm” tổ chức hội thảo về vũ khí với sự tham gia của các công ty sản xuất vũ khí hàng đầu của Mỹ.

Hãng tin này cho biết thêm hiện chưa rõ Việt Nam sẽ mua vũ khí gì của Mỹ, nhưng giới chức quân sự cấp cao của Mỹ từng được báo chí dẫn lời nói rằng hai quốc gia đang bàn thảo về “các tàu tuần tra, các thiết bị trinh sát, tình báo” và “có thể là cả một số vũ khí cho hạm đội mà Việt Nam chưa có”.