Hai cuộc thi người đẹp Hoa hậu Thế giới 2015 và Hoa hậu Hoàn vũ 2015 diễn ra cùng thời điểm như một cách tự nhiên đã thu hút sự quan tâm của xã hội. Chưa khi nào, từng cử chỉ của người đẹp Việt thể hiện trên đấu trường nhan sắc quốc tế lại được theo dõi sát sao như vậy. Cả xã hội sục sôi, rồi không nguôi kỳ vọng nhan sắc Việt sẽ “làm nên chuyện” trên đấu trường này.

Thế nhưng, cả hai đại diện của Việt Nam đều trở về tay trắng.

Những lý do được vạch ra, nhiều lời biện minh cho việc trở về tay trắng. Lẽ tất nhiên, đi thi thì thắng - thua cũng là lẽ thường và việc hai người đẹp được trở về trong vòng tay người hâm mộ, quả nhiên là một hình ảnh đẹp. Thế nhưng, việc bỗng nhiên trở thành “hoa hậu quốc dân” thì có lẽ cần phải xem xét lại.

Liên tiếp xuất hiện trên truyền thông những dòng tít về các “Hoa hậu quốc dân”. Đầu tiên phải kể đến là lần trở về của Hoa hậu Phạm Hương. Cô được tung hô như một ngôi sao với những băng rôn “hoa hậu quốc dân” đón Phạm Hương trở về từ cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ. Rồi báo chí giật tít “Hoa hậu quốc dân trở về khóc nấc trong vòng tay mẹ”. Mặc dù thành tích của Phạm Hương trong cuộc thi này không có gì đáng kể. Phạm Hương thậm chí còn không lọt được vào Top 15, dù trước đó đã gieo trong lòng người hâm mộ rất nhiều những kỳ vọng.

Phạm Hương không phải là duy nhất, Lan Khuê cũng ngay lập tức được phong “hoa hậu quốc dân”. Phải thừa nhận rằng, Lan Khuê đã thể hiện tốt ở đấu trường Hoa hậu Thế giới. Đặc biệt là hành động đưa quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thể hiện chủ quyền biển đảo vào bản đồ Việt Nam rất đáng được biểu dương, nhưng để đạt đến độ đại chúng như “hoa hậu quốc dân” thì vẫn chưa thể.

Phạm Hương được xưng là Hoa hậu quốc dân

Từ “hiện tượng” của hai hoa hậu này, một làn sóng “quốc dân” mới được lan truyền. Và quả thực: Ai mới xứng đáng là hoa hậu quốc dân? Một loạt những cái tên mới được tiến cử như: Đặng Thu Thảo, Mai Phương Thúy hay Nguyễn Thị Huyền. Không biết rằng khái niệm này xuất phát từ động cơ nào, nhưng khi xuất hiện trên truyền thông cụm từ này nghe sao mà… ngượng ngùng.

Công chúng đột nhiên dễ dãi vậy sao?

Hai chữ “quốc dân” vốn chẳng xa lạ gì đối với người Nam Triều. Một loạt những danh hiệu quốc dân được người dân nước này đặt ra như một sự yêu mến đối như: “Con rể quốc dân”, “Con gái quốc dân”, “Ca sĩ quốc dân”… Thế nhưng “quốc dân” lại xa lạ với văn hóa người Việt. Bởi vậy, những từ “quốc dân” ra rả trên truyền thông thời gian gần đây không khỏi khiến người ta liên tưởng đến một làn sóng Hàn tươi mới đang được du nhập vào Việt Nam.

Mặc dù chưa có chuẩn mực cụ thể nhưng có lẽ với người Việt thì “quốc dân” thể hiện sự đại chúng và cao quý. Thế nhưng lại gắn với những nhan sắc trẻ, chưa thực sự có thành tích gì nổi bật, nhất lại những gương mặt như: Phạm Hương, Lan Khuê… thì phải chăng là có lỗi với những nhan sắc Việt tiền nhiệm. Trên đấu trường quốc tế, những nhan sắc như Phạm Hương, Lan Khuê đứng ở đâu thì đã quá rõ. Còn xét về nét đẹp thuần Việt, lại càng không. Rõ ràng giờ đây có đặt câu hỏi: Đâu là chuẩn mực trong cái đẹp Việt? Thì thật khó trả lời.

Sẽ phải ngụy biện rằng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt đang ở thời hội nhập nên nhan sắc cũng cần hội nhập nốt. Từ khi nào không còn những vẻ đẹp chuẩn mực đặc trưng như mũi tẹt, da vàng... mà thay vào đó, đẹp sẽ phải là vẻ đẹp lai Tây, da trắng, mũi cao? Thời đại phát triển, đương nhiên chúng ta phải hòa nhập, nhưng không có nghĩa là hòa tan. Khi những giá trị truyền thống đang dần mai một thì những mỹ từ du nhập ngày càng nhiều.

Từ khi nào giới nghệ sĩ có những danh xưng là hoàng, là chúa, còn người đẹp từ xếp tầng đại chúng như “quốc dân”?

Thực tế thì bấy lâu, người Việt vẫn quen với những câu thật gần gũi như “của nhân dân”. Nhưng để được là “của nhân dân” thì khó lắm. Cái thời mà “vàng thau lẫn lộn”, mọi giá trị đang bị đảo lộn thì kéo theo đó là sự trong sáng của tiếng Việt đang bị mai một dần. Vậy thì, trách nhiệm thuộc về ai?