Theo số liệu cập nhật từ Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA), công suất lắp đặt mới và đầu tư cho năng lượng tái tạo (NLTT) tiếp tục cao hơn nhiên liệu hóa thạch. Các nguồn tài chính cho than ngày càng bị thắt chặt và dịch chuyển sang "đầu tư xanh".

Đặc biệt, đầu tư cho xây dựng các nhà máy nhiệt điện than dự báo giảm 11% nhất là ở khu vực châu Á. Ở chiều ngược lại, đầu tư cho NLTT không bị ảnh hưởng nhiều mà vẫn đang gia tăng ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tính đến hết năm 2019, công suất điện mặt trời và điện gió đã tăng 15% so với năm 2018. Giá thành sản xuất điện từ nguồn NLTT đã giảm ở mức kỳ tích trong vòng 10 năm qua, giảm 82% với điện mặt trời, 39% với điện gió trên bờ và 29% với điện gió ngoài khơi.

Năng lượng tái tạo đang có nhiều cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ tại Việt Nam

Nắm bắt xu thế của thời đại, Đảng và Nhà nước đã ban hành một số chủ trương, chính sách thúc đẩy phát triển NLTT bao gồm Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị, Chiến lược phát triển NLTT cũng như cơ chế hỗ trợ giá mua điện từ các nguồn NLTT sinh khối, mặt trời, gió. Gần đây, nhiều dự án điện gió và mặt trời cũng được gia tăng bổ sung vào quy hoạch điện. Nghị quyết 55 yêu cầu cần có chính sách đột phá để khai thác triệt để nguồn NLTT, nhất là gió và mặt trời (áp mái và nổi) đảm bảo an ninh năng lượng và thay thế dần cho các nguồn năng lượng hóa thạch đang dần cạn kiệt. Nghị quyết cũng nhấn mạnh việc tháo gỡ các khó khăn, cải thiện chính sách để gỡ bỏ độc quyền, thúc đẩy sự tham gia của tư nhân và các thành phần trong xã hội đầu tư vào phát triển năng lượng sạch.

Trên thực tế, trong vòng 2 năm qua, chúng ta chứng kiến sự nhộn nhịp chưa từng có trong ngành NLTT ở Việt Nam. Tính đến tháng 6 năm 2020, tổng công suất nguồn điện NLTT đã chiếm khoảng 10% công suất của cả hệ thống điện Việt Nam với khoảng 5.500 MW, trong đó phần lớn là điện mặt trời. Theo thông tin công bố của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến ngày 23/8/2020, 45.299 hệ thống điện mặt trời mái nhà đã đi vào vận hành, công suất 1.029 MW, giảm phát thải khoảng 457.132 tấn khí CO2.

Hơn thế nữa, một số nghiên cứu gần đây cho thấy, Việt Nam có tiềm năng rất lớn về điện gió ngoài khơi và phát triển kết hợp NLTT với nông nghiệp công nghệ cao để mang lại lợi ích gia tăng cho nông dân và cơ hội phát triển chuỗi giá trị nội địa.

Nắm bắt nhu cầu của các nhà đầu tư, trong những năm gần đây nhiều ngân hàng đã mở các gói vay cho các dự án đầu tư vào lĩnh vực NLTT, tạo ra những cơ hội cho các nhà đầu tư. Năm 2020, dịch Covid-19 bùng phát làm sản xuất bị đình trệ, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn… khiến hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại bị suy giảm mạnh. Việc triển khai các gói vay cho các dự án NLTT cũng là cách để các ngân hàng tìm giải pháp tăng trưởng tín dụng.

Ngân hàng TMCP Quân đội (MBbank) cho hay, ngân hàng đã thu xếp vốn cho 23 dự án điện mặt trời và điện gió với tổng quy mô lên đến hơn 60.000 tỷ đồng, dự kiến sẽ tạo ra khoảng 2.800 MW điện NLTT, góp phần gia tăng nguồn năng lượng sạch đáp ứng nhu cầu tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.

Từ năm 2015, MBbank đã phối hợp với các tổ chức tư vấn trong và ngoài nước thực hiện nhiều cuộc hội thảo, với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu để tìm hiểu về lĩnh vực điện NLTT, đồng thời cũng cử nhiều đoàn công tác ra nước ngoài để tìm hiểu sâu về lĩnh vực này. Trên cơ sở đó, MBbank đã xác định ngành NLTT là ngành tăng trưởng và ưu tiên cấp tín dụng, đặc biệt là đối với lĩnh vực điện gió và điện mặt trời.

Nhiều ngân hàng ngày càng quan tâm hơn đến dự án năng lượng tái tạo.

Năm 2017, MBbank đã thực hiện tiếp cận thẩm định rất nhiều dự án thuộc lĩnh vực này và hiện MB trở thành ngân hàng tiên phong trong hệ thống các ngân hàng tại Việt Nam cấp tín dụng cho điện gió, điện mặt trời. Ước tính sơ bộ, MBbank tài trợ tín dụng cho các dự án cung cấp khoảng 15% tổng quy mô công suất phát điện mặt trời; khoảng 12% công suất phát điện gió trên cả nước.

Bên cạnh các dự án trong nước, MBbank đã thực hiện thu xếp vốn nước ngoài cho 5 dự án điện mặt trời, 1 dự án điện gió theo hình thức bảo lãnh thanh toán cho khoản vay ECA của dự án. Với tiềm lực tài chính vững mạnh, MBbank có định hướng sẽ tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực NLTT, thu xếp vốn cho 1.000 MW điện gió và 1.000 MW mặt trời trong cuối năm 2020 và 2021.

Mới đây, góp mặt trên thị trường vốn cho các dự án NLTT, Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ về vốn thông qua các chương trình ưu đãi tín dụng dành cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Cụ thể, ngân hàng đã tung ra gói tín dụng “Tài trợ dự án điện mặt trời mái nhà dành cho doanh nghiệp” với mong muốn giúp khách hàng có thêm nhiều lựa chọn khi đầu tư vào lĩnh vực này.

Đáng chú ý, với gói tín dụng này, TPBank nhận chính hệ thống hiện mặt trời mái nhà làm tài sản bảo đảm cho khoản vay mà không yêu cầu bổ sung thêm bất cứ bất động sản nào khác. Đây là một ưu điểm mà không phải ngân hàng nào cũng có.

Ngoài ra, tỷ lệ cấp tín dụng của gói lên tới 70% chi phí đầu tư của dự án, lãi suất giảm sâu tới 2%/năm so với mức lãi suất hiện hành. Gói tín dụng được áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn đầu tư dự án điện mặt trời mái nhà, không phân biệt phân khúc.

Thời gian vừa qua, TPBank đã triển khai nhiều gói tài trợ tín dụng xanh với tổng ngân sách lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Một trong số đó là sự kiện ký kết thỏa thuận hợp tác nguyên tắc với Tập đoàn Bamboo Capital về việc tài trợ 11.000 tỷ đồng thực hiện các dự án năng lượng tái tạo trong vòng 2 năm, được sử dụng cho các dự án điện gió với tổng công suất 650 MW tại tỉnh Cà Mau, Vũng Tàu, Sóc Trăng, Trà Vinh; nhà máy điện mặt trời 330MW tại Bình Định và các dự án điện mặt trời mái nhà.

Trước đó, ngân hàng cũng triển khai nhiều hoạt động hợp tác và cung cấp gói tín dụng cho Nhà máy điện mặt trời GAIA với tổng mức đầu tư trên 2.200 tỷ đồng, tổng công suất 140 MW tại huyện Thạch Hóa, tỉnh Long An; 1.000 tỷ đồng cho các dự án điện mặt trời Phước Hữu tại huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận; các dự án điện mặt trời mái nhà trải dài tại các tỉnh Đắk Lắk, Bình Phước, Long An, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Dương, Quảng Nam, Đồng Nai…

Ngân hàng TMCP Phát triển TP HCM (HDBank) cũng là ngân hàng được biết đến với nhiều gói tín dụng xanh trị giá hàng nghìn tỷ đồng cho doanh nghiệp; đồng thời phát hành thẻ tín dụng cho các khách hàng là cá nhân và hộ gia đình lắp điện mặt trời áp mái với nhiều ưu đãi.

Cụ thể, HDBank triển khai chương trình "Thẻ xanh cho gia đình Việt", kéo dài từ nay đến 30/9. Theo đó ngân hàng sẽ phát hành thẻ tín dụng cho khách hàng cá nhân lắp đặt điện mặt trời áp mái có nhu cầu mở thẻ để thanh toán hợp đồng xây lắp. Hạn mức thẻ lên đến 250 triệu đồng, thời hạn sử dụng đến 6 năm. Ngân hàng không yêu cầu tài sản đảm bảo.

Điều kiện là hộ gia đình được giới thiệu bởi đối tác liên kết với HDBank và là chính chủ căn nhà lắp điện mặt trời áp mái. Ngoài ra, khách hàng còn được hỗ trợ lãi suất từ 6 đến 12 tháng hoặc giảm 2-3% trong suốt thời gian vay khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời từ các đối tác liên kết của HDBank.

Với xu thế phát triển mạnh mẽ của NLTT trong tương lai, ngày càng nhiều các nhà đầu tư quan tâm phát triển các dự án liên quan đến năng lượng sạch. Đây được xem là dư địa tốt để tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cũng như người dân vẫn cho rằng, lãi suất cho vay còn khá cao trong khi các ngân hàng vẫn đưa ra những yêu cầu cao trong quá trình thẩm định dự án khiến việc vay vốn cũng không mấy dễ dàng. Hy vọng rằng, sự bắt tay ngày càng chặt chẽ giữa nhà đầu tư, ngân hàng cũng như những cơ chế chính sách ngày càng thông thoáng của Chính phủ, trong thời gian tới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều dự án phát triển NLTT được triển khai và đi vào hoạt động.

Đức Minh

Việt Nam đang dẫn đầu về tăng trưởng năng lượng tái tạo trong khu vực ASEAN

Biến rác thải thành… năng lượng sạch

Toàn quốc đã lắp đặt gần 20 ngàn dự án điện mặt trời mái nhà