Điều khiến một người nước ngoài lần đầu tiên đến thủ đô Olso của Na Uy ngạc nhiên là thành phố này không có tiếng ồn của xe cộ. Cảm giác đó không phải vì ở đây có quá nhiều không gian xanh hoặc do kích thước vừa phải của thủ đô Na Uy với 600 nghìn dân. Sự yên tĩnh đó trước hết đến từ xe cộ chạy trên đường đa phần là xe chạy điện.

Một trạm sạc điện xe hơi ở Na Uy

Gần như tất cả các dòng xe hơi chạy bằng điện của những hãng xe trên thế giới đều quy tụ về những con phố của Oslo. Từ những chiếc Nissan Leaf, Renault Zoe, Volkswagen e-Golf, BMW i3 và chiếc Peugeot Ion hiếm nhất, Citroën C-Zero, Kia Soul... cho tới chiếc Buddy xinh xắn của Na Uy, hiện không còn được sản xuất nữa. Đối với Tesla, các dòng xe Model S nối đuôi Model X xếp hàng tại các trạm sạc pin trông giống như một đoàn rước kiệu. Đất nước mà Elon Musk, Giám đốc của Hãng xe điện Tesla, mơ ước đó chính là Na Uy, quốc gia có nhiều xe hơi chạy bằng điện nhất thế giới. Trong tháng 9-2017, cứ 5 chiếc xe mới được bán ra tại Na Uy thì có một chiếc chạy điện. Và đó chỉ là mức trung bình.

Ở trung tâm Oslo, số xe hơi chạy điện hiện nay chiếm tới 40% tổng số xe chạy trên đường. Ở Bergen, thành phố cảng phía tây đất nước, con số trên là 45%. Ngay cả ở vùng Finnmark xa xôi lạnh lẽo, ít trạm sạc bình điện và cái lạnh làm giảm phân nửa năng lực bình điện, tỷ lệ này cũng là 5%, gấp 3 lần nước Pháp và gấp 6 lần so với bình quân thế giới. Quả là một nghịch lý, khi Na Uy - quốc gia sống bằng dầu khí xuất khẩu - lại tự định cho mình mục tiêu không còn xe hơi chạy bằng xăng dầu vào năm 2025. Pháp và Anh đặt mục tiêu này vào năm 2040.

Làm thế nào mà thị trường xe hơi Na Uy vốn chỉ đứng thứ 42 thế giới, lại theo sát ngay sau người khổng lồ Trung Quốc về xe hơi chạy điện? Đó là chính sách. Từ năm 1990, Na Uy đã vạch ra chính sách hạn chế xe chạy bằng nhiên liệu gây ô nhiễm và ưu đãi đối với xe điện. Đòn bẩy của chính sách này không phải là cấm, mà là thuế. Ở Na Uy, loại xe thải khí CO₂ nhiều nhất sẽ bị chịu mức thuế lên đến 9.600 euro/năm, trong khi xe chạy hỗn hợp hai thứ điện và xăng chỉ vài trăm euro, còn xe chạy 100% điện được miễn hoàn toàn.

Ngoài ra, khi mua xe 100% chạy điện, người mua cũng không phải đóng thuế VAT ở mức 25%. Đặc quyền này (tương đương trị giá trung bình 14.000 euro) là động lực chính để thúc đẩy người dân mua xe điện. Ngoài ra, người đi xe điện còn có hàng chục lợi ích khác như: bãi đậu xe riêng miễn phí và nạp điện miễn phí, cầu phà miễn phí (rất quan trọng đối với các khu vực ven biển) và có quyền đi vào làn xe dành riêng cho xe buýt.

Biểu đồ về doanh số xe điện toàn cầu do LMC Automotive nghiên cứu và dự đoán

Bên cạnh những ưu đãi này là hệ thống sạc pin đang được phủ rộng khắp cả đất nước Na Uy. Marianne Molmen, người đứng đầu cơ sở hạ tầng nạp điện cho xe hơi tại thành phố Oslo, nói: “Chúng ta đã nhìn thấy tất cả các thiết bị sạc pin ở các bãi đậu xe. Điều này giúp trấn an lái xe và giúp họ đánh tan lỗi lo về xe điện” .

Tính đến cuối tháng 9-2017, Na Uy có 8.650 trạm sạc điện công cộng, phần lớn do chính quyền địa phương lắp đặt và có thể sử dụng miễn phí. Chỉ có những điểm sạc siêu nhanh là có tính phí và được nhà nước giao cho tư nhân làm.

Tuy nhiên, cũng có những tiếng nói phản đối. Một số cư dân cho biết, không thể đi xa với xe hơi điện, có người phải từ chối việc làm vì không thể đi về mỗi ngày. Chỉ trích mạnh mẽ nhất đến từ giới nghiên cứu, vì tiêu tốn đến 2 tỉ USD để xây dựng cơ sở hạ tầng và miễn giảm thuế cho xe điện mà chỉ giảm được có 130.000 tấn CO₂ trên tổng số khí phát thải 53 triệu tấn của Na Uy trong năm 2016.