Ngoại trưởng Mỹ John Kerry

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 16/7 tuyên bố rằng, âm mưu đảo chính của một nhóm nhỏ lãnh đạo trong Bộ Tổng tham mưu quân đội nước này, nhằm lật đổ chính quyền của ông, đã được dàn dựng bởi một kẻ thù đang sống ở Pennsylvania, Mỹ.

Cụ thể, ông Erdogan cáo buộc Fethullah Gulen, một giáo sĩ ẩn dật đang sống ở bang Pennsylvania của Mỹ, chủ mưu vụ đảo chính này và đòi dẫn độ người này về Thổ Nhĩ Kỳ.

Cùng ngày, Bộ trưởng Lao động Thổ Suleyman Soylu tố cáo Washington đứng sau âm mưu đảo chính này.

Tuy nhiên, ngày 17/7, Ngoại trưởng Kerry nói với đài truyền hình CNN rằng “chúng tôi nghĩ đó là một điều vô trách nhiệm khi cáo buộc Mỹ dính líu” vào âm mưu đảo chính này.

Trong cuộc điện thoại với Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu, ông Kerry nói rằng “những ám chỉ hay tuyên bố công khai về bất kỳ vai trò của Mỹ trong cuộc đảo chính thất bại đều hoàn toàn sai và có hại cho quan hệ song phương".

Ngoại trưởng Mỹ cho biết thêm rằng Thổ Nhĩ Kỳ chưa chính thức yêu cầu dẫn độ ông Gulen, và rằng ông yêu cầu ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ có đề nghị chính thức. Ông nói “Mỹ không dung chứa bất cứ ai”.

Ông Gulen bác bỏ cáo buộc ông đứng sau âm mưu đảo chính, và cũng bác bỏ việc ông biết bất cứ ai chủ mưu vụ này.

Tổng thống Erdogan hứa sẽ tẩy sạch những kẻ dính líu trong âm mưu đảo chính này. Ông nói: “Giai đoạn quét sạch những con virút này sẽ tiếp tục ở mọi cấp trong chính phủ. Giống như là virút ung thư, chúng lan truyền ra khắp chính phủ”.

Khoảng 6.000 người đã bị bắt giữ. Truyền thông nhà nước loan tin rằng một phụ tá của ông Erdogan nằm trong số những người bị câu lưu, và đã có trát bắt một cố vấn quân sự hàng đầu của ông Erdogan là Đại tá Ali Yazici. Hiện chưa rõ ông Yazici có dính líu trong vụ đảo chính bất thành hay không, và vai trò của ông là gì.

Bộ trưởng Tư pháp Bekir Bozdag nói giới hữu trách Thổ Nhĩ Kỳ đang đẩy nhanh việc bắt giữ những người bị tình nghi, trong đó có các thẩm phán, và sĩ quan quân đội, và các binh sĩ. Trong số những người bị bắt giữ có tư lệnh Sư đoàn 3 Bộ binh, Đại tướng Erdal Ozturk, người có thể bị truy tố tội phản bội.

Trong cuộc nói chuyện ngay bên ngoài tư dinh với những người kêu gọi tử hình những "kẻ phản bộ", Tổng thống Erdogan nói việc áp dụng hình phạt tử hình không thể chần chừ được nữa và sắp tới ông sẽ đề nghị các nghị sĩ đối lập thảo luận mở lại mức án tử hình.

Thổ Nhĩ Kỳ đã ngưng thi hành án tử hình từ năm 1984, và luật tử hình được chính thức bãi bỏ vào năm 2004 trong một nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu.