Sự kiện diễn ra trong bối cảnh vụ bê bối liên quan tới gian lận khí thải tại Mỹ của công ty sản xuất xe hơi Đức Volkswagen đang như vết dầu loang, làm ảnh hưởng tới toàn ngành sản xuất xe ôtô chạy bằng xăng dầu của Đức nói riêng và thế giới nói chung.

Trước và sau khi xảy ra vụ bê bối liên quan tới Volkswagen thì ngành công nghiệp ôtô luôn là trụ cột của nền kinh tế Đức. Năm 2014, ước tính có hơn 775.000 người lao động làm việc trong ngành sản xuất ôtô, chiếm gần 2% lực lượng lao động trong nước. Đồng thời, ôtô và phụ tùng ôtô cũng là nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Đức với kim ngạch hơn 200 tỉ euro, chiếm gần 1/5 kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Vụ bê bối của Volkswagen đặt ra vấn đề cho sự tồn tại của động cơ diesel

Vì nó quan trọng như vậy nên cú đánh vào Volkswagen chẳng khác nào đánh vào yếu điểm của nước Đức. Tháng 9-2015, Volkswagen bị phát hiện lừa dối trong các cuộc kiểm tra về mức độ gây ô nhiễm ở Mỹ. Cụ thể, hãng này thú nhận đã lắp đặt trong động cơ diesel của 11 triệu chiếc xe trên thế giới một phần mềm có thể làm sai lệch kết quả kiểm tra ô nhiễm, để những xe này có vẻ tôn trọng môi trường hơn.

Ngoài việc phải thu hồi 11 triệu chiếc xe đã lưu thông, Volkswagen còn phải nộp phạt cho chính quyền Mỹ 23 tỉ USD vì gian lận khí thải. Nhưng không chỉ có mất tiền, với hãng xe Đức, vấn đề đạo đức và lòng tin của khách hàng cũng bị xói mòn. Vượt ra ngoài Tập đoàn Volkswagen, chính là hình ảnh “made in Germany” bị ảnh hưởng: đó là những sản phẩm chất lượng tốt và bền. Cho dù đắt tiền hơn các sản phẩm cạnh tranh, nhưng khách hàng trên toàn thế giới mua hàng Đức vì thường tốt hơn sản phẩm của các nước khác.

Trong khi vẫn đang chật vật để thoát khỏi bê bối gian lận khí thải cách đây 2 năm, giữa tháng 7-2017, Volkswagen lại dính vào scandal cạnh tranh không lành mạnh mới. Báo Der Spiegel đưa tin, Hãng Volkswagen có hành vi hợp tác chống cạnh tranh. Bài báo cho rằng, hàng trăm nhà điều hành từ Volkswagen (và hai thương hiệu con Audi và Porsche), Daimler - hãng mẹ của Mercedes-Benz và BMW đã tham gia vào ít nhất 60 cuộc họp bí mật từ thập niên 90 của thế kỷ trước nhằm dừng sự cạnh tranh trong mọi vấn đề, từ phát triển xe và động cơ, cho tới nhà cung cấp và hệ thống phát thải của xe chạy nhiên liệu diesel. Hiện Ủy ban châu Âu đang điều tra thông tin trên và nếu bị kết luận vi phạm luật cạnh tranh, các hãng xe Đức nói trên có thể bị phạt hàng tỉ USD.

Trong bối cảnh trên, trước thềm hội nghị bàn về tương lai của ngành sản xuất xe hơi chạy bằng dầu diesel, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Đức Alexander Dobrindt nói với tờ báo Bild ngày 30-7: “Danh tiếng của những chiếc xe sản xuất tại Đức đang bị đe dọa nghiêm trọng. Ngành công nghiệp ôtô đang trong một tình huống rất khó khăn. Trách nhiệm lớn nhất hiện giờ của chúng ta là lấy lại niềm tin của khách hàng”.

Hội nghị ở Berlin ngày 2-8 với sự tham dự của các cơ quan nhà nước, các nhà sản xuất xe hơi Đức, các liên đoàn lao động và công đoàn nhằm bàn về tương lai xe hơi chạy bằng diesel diễn ra trong bối cảnh Pháp và Anh vừa công bố muốn chấm dứt việc bán xe chạy bằng dầu diesel và xăng từ nay đến năm 2040.

Tuy nhiên, Chính phủ Đức đã cho phép tiếp tục sản xuất ôtô chạy dầu diesel, các hãng sẽ buộc phải cải thiện hệ thống lọc khí thải cho hơn 5 triệu xe đang lưu hành trên nước Đức. Đây là giải pháp được cho là để trì hoãn thời điểm cấm hẳn loại động cơ gây ô nhiễm này, nhằm cứu ngành công nghiệp xe hơi Đức.

Các hãng xe của Đức đã cam kết sẽ lắp miễn phí một bộ lọc khí thải cho 5,3 triệu xe chạy động cơ diesel đang lưu hành. Hệ thống lọc khí có giá khoảng 1.500 euro và cũng chỉ giảm được từ 20-30% lượng khí thải độc hại. Các hãng xe sẽ tốn thêm 8 tỉ euro nhưng bù lại vẫn được tiếp tục sản xuất và bán xe chạy dầu.

Ngày 2-8, một biện pháp nữa đã được thỏa thuận là những ai bán xe chạy dầu đã cũ sẽ được hãng xe bù thêm cho 2.000 euro để mua xe mới. Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ môi trường Đức đã tỏ ra thất vọng trước những biện pháp được cho là nửa vời.