Được xác định là một trong những điểm “nóng” của nền kinh tế mấy năm gần đây nên thị trường vàng luôn dành được sự quan tâm của dư luận xã hội và đặc biệt là giới đầu tư, kinh doanh vàng - kênh đầu tư được xem là siêu lợi nhuận với nhiều doanh nghiệp, thậm chí là với cả các ngân hàng thương mại. Vậy nên trước bất kỳ một chính sách mới nào nhằm siết chặt lại thị trường vàng, họ đua nhau đưa ý kiến bình luận, phân tích đúng - sai, được - mất khi chính sách đó được áp dụng. Nhìn vào những ý kiến đó có thể thấy, đồng tình thì ít mà phản đối thì nhiều. Nguyên nhân của hiện tượng này là do họ sợ, sợ nếu vàng bị siết chặt, họ sẽ mất đi những khoản lợi nhuận khổng lồ.

Nhìn lại diễn biến thị trường vàng mấy năm trước và so sánh với thị trường vàng thời gian gần đây - kể từ khi NHNN triển khai quyết liệt các giải pháp ổn định thị trường vàng - mới thấy, lợi nhuận từ vàng lớn đến mức nào. Chẳng phải thông qua hơn 60 phiên đấu thầu vàng miếng, NHNN đã thu về cho ngân sách Nhà nước gần 7.000 tỉ đồng đó hay sao. Từ đó suy ra, nếu NHNN không phải đơn vị đứng ra độc quyền nhập khẩu vàng, sản xuất vàng miếng và bán lại cho doanh nghiệp thì số tiền lên tới 7.000 tỉ đồng và theo tính toán đến hết năm 2013, con số này sẽ lên tới cả chục ngàn tỉ đồng sẽ chảy vào túi ai? Rõ ràng, số tiền hàng ngàn tỉ đồng này sẽ chảy vào túi doanh nghiệp, túi của cá nhân và nhóm lợi ích.

Khi nói về sức ép mà Thống đốc Nguyễn Văn Bình phải hứng chịu ở các diễn đàn của Quốc hội, một chuyên gia tài chính đã chia sẻ với Năng lượng Mới rằng: Thị trường vàng không giống với chuyện giảm lãi suất cho vay, tạo điều kiện cho tiếp cận vốn. Thống đốc có thể dùng mệnh lệnh hành chính đề yêu cầu các ngân hàng, tổ chức tín dụng giảm lãi suất 1 hay 2% nhưng với vàng thì không hề đơn giản bởi nó đã gắn chặt với lợi ích của quá nhiều người, đặc biệt là với giới đầu cơ, thao túng thị trường. Thậm chí, có một bộ phận không nhỏ những quan chức của ta, phần vì được nhận lợi ích từ vàng, phần vì cũng trực tiếp tham gia vào các “nhóm lợi ích” để kinh doanh vàng đã gây khó cho những chính sách mới nhằm siết lại thị trường vàng.

“Cứ nhìn cái cách Thống đốc Nguyễn Văn Bình bị “quay” như chong chóng tại nhiều diễn đàn của Quốc hội, trên các phương tiện thông tin đại chúng mới thấy, sức ép mà ông Thống đốc phải chịu lớn đến mức nào. Sức ép này không chỉ nhằm truy trách nhiệm của Thống đốc mà mục đích của nó rất có thể là phá hoại, là cản trở những chính sách mới này” - vị chuyên gia này chia sẻ.

Vượt lên trên sức ép đó, NHNN đã triển khai rất nhiều giải pháp mạnh tay như siết hoạt động kinh doanh vàng, độc quyền nhập khẩu vàng, sản xuất vàng miếng và đặc biệt là đấu thầu vàng miếng cho các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng có nhu cầu về vàng… Kết quả của những chính sách này đã rõ, thị trường vàng đã trở lên ổn định hơn và những “cơn điên loạn” của vàng như từng xuất hiện những năm 2011, 2012 cũng chẳng còn xuất hiện, mức chênh lệch giá vàng cũng được điều chỉnh về mức hợp lý hơn và có thể xem là chấp nhận định khi xét đến yếu tố an toàn vốn cho NHNN.

Một điểm đáng ghi nhận khác là từ tháng 5/2012 đến nay, tuy mức chênh lệch giá vàng ở nhiều thời điểm vẫn duy trì ở mức cao nhưng hầu như không có tác động đáng kể đến tỉ giá, qua đó góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát của Chính phủ, chống vàng hóa trong nền kinh tế. Sự ổn định của thị trường vàng cũng giúp thị trường ngoại tệ ổn định hơn khi không còn tình trạng nền kinh tế đối diện với nguy cơ “cháy” USD do các doanh nghiệp mua gom để nhập khẩu vàng. Kết quả này đã được Đảng, Chính phủ đánh giá rất cao và xem đây là một trong những yếu tố có đóng góp quan trọng vào đà phục hồi, tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm 2013.

Đó là những kết quả hết sức đáng ghi nhận đối với chính sách điều hành, quản lý thị trường vàng của NHNN và thực tế nó đã được cả nền kinh tế ghi nhận. Tuy nhiên, như đã đề cập tới ở trên, cái được của NHNN trong chính sách điều hành thị trường vàng cũng đồng nghĩa là mất với một bộ phận doanh nghiệp, nhóm lợi ích vốn dĩ nhiều năm kiếm bạc tỉ từ hoạt động đầu tư, kinh doanh vàng. Chắc hẳn khi nhìn con số 7.000 tỉ đồng lợi nhuận thu từ đấu thầu vàng sau các phiên đấu thầu vàng, họ sẽ rất… đau! Vậy nên chuyện những doanh nghiệp hay nhóm lợi ích lên tiếng phản đối chính sách điều hành, quản lý thị trường vàng của NHNN là điều rất dễ hiểu. Sự phản đối này của họ không loại trừ là có mục đích phá hoại chính sách nhằm giành lại quyền sản xuất, kinh doanh vàng.

Vậy nên, nếu buông thị trường vàng vào lúc này, thị trường vắng bóng “bàn tay” quản lý của NHNN thông qua các chính sách điều hành, quản lý thị trường vàng thì chắc chắn những yếu tố nguy cơ vốn dĩ vẫn đang tiềm ẩn sẽ trỗi dậy. Và như vậy, thị trường vàng rất có thể lại trở về thời kỳ bất ổn, hỗn loạn như năm 2011-2012, thời điểm mà những “tay to” như Nguyễn Đức Kiên tìm mọi cách rót cả ngàn tỉ đồng vào thị trường vàng để kiếm lợi! Thực tế diễn biến thị trường vàng những tháng gần đây cũng cho thấy, có nhiều thời điểm, tuy chỉ trong ngắn hạn, thị trường vàng vẫn xuất hiện những “cơn sốt” nóng khi NHNN giãn mật độ đấu thầu vàng miếng hoặc giảm số lượng vàng đấu thầu. Bằng chứng là có những phiên khi giá vàng giảm, người dân Hà Nội lại đổ xô đi mua vàng, tái hiện cảnh chen lấn, xô đẩy, xếp hàng dài mua vàng như thời điểm tháng 7/2011. Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Năng lượng Mới thì ngoài yếu tố tâm lý của người dân vẫn coi vàng là thứ tài sản dự trữ thì không loại trừ có yếu tố đầu cơ bởi mức chênh lệch giá vàng từ mức dưới 3 triệu đồng/lượng hồi cuối tháng 8 đã bị đẩy lên gần 4 triệu đồng/lượng trong những phiên giao dịch gần đây.

Thực tế trên cho thấy, thị trường vàng hiện vẫn đang tiềm ẩn rất nhiều yếu tố rủi ro, bất ổn và nếu không có “bàn tay” của NHNN can thiệp vào cung - cầu vàng trên thị trường thì thị trường vàng rất dễ loạn!

Thanh Ngọc