Đã lâu lắm rồi tôi mới có dịp về thăm Nhà máy Thủy điện An Điềm, từ trung tâm thành phố Đà Nẵng lên An Điềm chỉ mất hơn một giờ đi xe, hai bên đường là những ruộng lúa, ngô xanh ngút ngàn, bộ mặt nông thôn mới đã thật sự khởi sắc, tạo ra sức sống tươi đẹp cho các xã vùng núi của huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam.

Thật ngỡ ngàng khi nhà máy đã có nhiều đổi thay, trụ sở làm việc ngày xưa cũ kỹ giờ được thay bằng tòa nhà mới khang trang, sạch đẹp và hiện đại. Tôi thầm nghĩ, có lẽ đây là trụ sở làm việc khang trang nhất trong vùng này. Sau cái bắt tay nồng ấm, anh Võ Văn Ngà, Giám đốc Xí nghiệp Thủy điện An Điềm hồ hởi cho biết: Trong năm 2017, Xí nghiệp Thủy điện An Điềm có 2 kỷ lục sản lượng được lập là sản lượng điện phát tháng 1 là 4 triệu kWh và sản lượng điện cả năm là 31 triệu kWh, vượt 31% kế hoạch sản lượng công ty giao. Đây là sản lượng điện phát đạt cao nhất kể từ khi nhà máy đi vào vận hành đến nay. Nhà máy Thủy điện An Điềm nằm ở địa bàn chịu ảnh hưởng của vùng khí hậu đông Trường Sơn, lượng mưa trung bình trong năm của khu vực đạt 2.700mm, trong đó các tháng 10 và 11-2017 vừa qua, lượng mưa đạt 56% tổng lượng mưa cả năm.

Người thợ An Điềm trong ca trực

Năm 1984, trong điều kiện vô cùng khó khăn, bằng quyết tâm của Đảng, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, Nhà máy Thủy điện An Điềm được khởi công xây dựng. Sau 7 năm ròng rã thi công với biết bao gian khó của hơn 1.000 người, gồm cả công nhân và bộ đội tham gia xây dựng công trình, ngày 1-6-1991, Nhà máy Thủy điện An Điềm chính thức được khánh thành trong niềm vui vô bờ bến của những người tham gia thi công và nhân dân trong vùng. Đứa con đầu lòng của thủy điện miền Trung đã góp phần quan trọng vào việc cung cấp điện cho tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng và các vùng phụ cận với khoảng 600 triệu kWh điện được phát lên lưới. Đây là thành quả to lớn của tập thể CBCNV vận hành nhà máy.

Không chỉ vậy, suốt 7 năm ròng rã thi công, với niềm tin một ngày dòng nước sông Vàng sẽ biến thành dòng điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam và Đà Nẵng, đội ngũ cán bộ, kỹ sư, công nhân xây dựng công trình đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, dầm mưa dãi nắng, đêm ngày chống chọi với bão lũ, khí hậu khắc nghiệt nơi rừng sâu nước độc nhưng vẫn đoàn kết bám sát công trình. Đã có 10 chiến sĩ, công nhân hy sinh khi đang làm việc tại công trường. Hiện khu tưởng niệm các anh đã được tu sửa lại khang trang hơn và được hương khói thường xuyên, nhằm tri ân những người đã ngã xuống vì dòng điện miền Trung.

Từ nhà điều hành sản xuất đi xuống nhà máy khoảng chừng 2km, được thảm nhựa đen và khá bằng phẳng. Những người thợ nơi đây, ngoài thời gian vận hành máy đã tăng gia sản xuất như trồng keo lá tràm và cây ăn quả, đặc biệt là xoài và đu đủ thì nhiều vô kể. Các loại rau xanh cũng được các anh trồng xen canh trên những khoảng vườn trống để cung cấp rau cho bữa ăn hằng ngày, đặc biệt là vào mùa mưa lũ thì nơi đây thường bị chia cắt, cô lập. Nhà máy vẫn vẹn nguyên từ khi hoàn thành, 3 tổ máy vẫn đều đặn vận hành, dòng nước chảy mạnh qua buồng xoắn, tạo ra âm thanh ầm ào vốn có của tổ máy trục đứng. Bằng tinh thần đoàn kết, phát huy tính chủ động, sáng tạo trong công việc, các thế hệ CBCNV Nhà máy Thủy điện An Điềm đã làm chủ công nghệ, kể cả trong sửa chữa và vận hành.

Nhà máy Thủy điện An Điềm

Trong thực tế vận hành nhà máy, công việc được phân công cụ thể phù hợp với từng người, từng tổ sản xuất để có sự phối hợp tốt giữa các bộ phận. Những công việc khó như xử lý hệ thống van đĩa, cánh hướng nước, bánh xe công tác, kết làm mát dầu, trung tu, đại tu tổ máy đều đã được các kỹ sư, công nhân có nhiều kinh nghiệm đảm đương thực hiện hiệu quả. Tuy nhiên, do chất lượng nguồn nước sông Vàng bị ô nhiễm nặng với lượng phù sa và các tạp chất do khai thác khoáng sản từ đầu nguồn là tác nhân gây nên tình trạng xâm thực các thiết bị như van đĩa, bánh xe công tác, cánh hướng nước, cổ trục turbine, chóp thoát nước làm ảnh hưởng đến công tác sản xuất của đơn vị.

Bên cạnh đó, tình trạng lưới điện không ổn định, ảnh hưởng nhiều đến công tác vận hành phát điện. Theo thống kê, trong năm 2017 có 60 lần mất lưới đột ngột hoặc lưới dao động mạnh, trung bình 1 tháng có 6 lần, tháng nhiều nhất là 9 lần. Hiện tượng lưới dao động mạnh hoặc mất đột ngột làm máy tự dừng khẩn cấp khi đang mang đầy tải gây lồng tốc, dẫn đến bạc đỡ, bạc chặn bị rạn nứt, gây tăng nhiệt độ khi vận hành, cánh hướng bị đảo, mất cân bằng hệ trục, ngoài ra còn ảnh hưởng đến kích từ, điều tốc, van đĩa. Nguy hiểm hơn là trường hợp làm rách gioăng trước van đĩa gây xì nước áp lực mạnh, tia nước có thể bắn vào các thiết bị và lượng nước có thể làm ngập gian máy.

Không dừng bước trước khó khăn, đội ngũ kỹ sư, công nhân kỹ thuật của nhà máy luôn chủ động sáng tạo làm chủ thiết bị, công nghệ, ngày đêm bám máy, bám nguồn, tận dụng tối đa nguồn nước tự nhiên để phát điện. Trong những năm qua, không chỉ là đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất điện, tập thể chi bộ Đảng và CBCNV nhà máy còn là một điển hình trong công tác dân vận, xây dựng mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân trong vùng, tích cực tham gia các phong trào tại địa phương để xây dựng địa bàn chính trị cơ sở vững chắc về an ninh, ổn định về kinh tế.

Chia tay những người thợ áo quần lấm lem dầu mỡ cùng nụ cười hiền hậu, tôi trở về nơi phố xá đông vui mà lòng ngập tràn cảm xúc. Ý nghĩa cao đẹp dành cho cuộc sống mà tôi có được trong chuyến đi này, đó là sự hy sinh và cống hiến, lòng kiên trì và say mê với công việc. Chính trong lao động, từ trong lao động, các anh đã đem lại những mùa vàng. Cũng từ đây, trên dòng sông Vàng này, dòng điện đang và sẽ còn tiếp nối vươn xa.