|
Thị trường carbon thế giới đang phát triển mạnh mẽ, nhiều quốc gia đã triển khai thị trường của riêng mình và một số khác áp dụng thuế carbon. Thị trường này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0, hay Net Zero. |
Cuộc marathon đường trường mang tên Net Zero |
| Net Zero - "Phát thải ròng bằng 0", là mục tiêu môi trường nhằm giảm lượng phát thải khí nhà kính do con người gây ra xuống mức cân bằng với khả năng hấp thụ hoặc loại bỏ khí thải của Trái Đất. Điều này đồng nghĩa với việc tổng lượng khí thải ròng phải được giảm xuống bằng 0. Net Zero có tầm quan trọng lớn đối với việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu dưới mức 1,5°C so với mức tiền công nghiệp, như yêu cầu trong Thỏa thuận Paris. Để đạt được mục tiêu này, lượng khí thải cần phải giảm 45% vào năm 2030 và đạt mức 0 vào năm 2050. |
|
| Mục tiêu này đòi hỏi các biện pháp giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ nhiều nguồn như nhà cửa, giao thông, nông nghiệp và công nghiệp, cũng như việc loại bỏ khí CO2 trực tiếp từ không khí thông qua các công nghệ như thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon. Đạt được Net Zero không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn mang lại lợi ích cho an ninh lương thực, sức khỏe đại dương, cải thiện chất lượng cuộc sống và thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua việc phát triển các ngành công nghiệp năng lượng tái tạo và công nghệ xanh. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang Net Zero cũng gặp nhiều thách thức về chi phí, tính khả thi, tác động xã hội và công nghệ cần thiết. |
|
| Cuộc đua Net Zero, hay cuộc đua hướng tới phát thải ròng bằng 0, đang là một trọng tâm quan trọng trên toàn cầu nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Mục tiêu này không chỉ đòi hỏi sự thay đổi từ chính phủ và các tổ chức lớn mà còn từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Theo dữ liệu mới nhất, có 150 quốc gia đã cam kết tham gia cuộc đua Net Zero mà đích đến là đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, một phần của nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết biến đổi khí hậu và đáp ứng các mục tiêu được thiết lập bởi Thỏa thuận Paris. Cam kết của 150 quốc gia đạt mục tiêu Net Zero không chỉ thể hiện sự nhận thức sâu sắc về tác động của biến đổi khí hậu mà còn cho thấy cam kết mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế trong việc tìm kiếm giải pháp bền vững cho tương lai. Cuộc đua Net Zero đòi hỏi sự thay đổi toàn diện từ nhiều quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân, với các mức độ phát triển, nguồn lực, và khả năng tiếp cận công nghệ khác nhau. Điều này có thể tạo ra thách thức đặc biệt cho các nước đang phát triển, nơi mà việc giảm phát thải và chuyển đổi sang năng lượng tái tạo cần sự hỗ trợ về tài chính, công nghệ, và chính sách từ cộng đồng quốc tế. Do đó, có thể coi cuộc đua Net Zero là một thách thức không cân sức giữa các quốc gia, đòi hỏi sự hợp tác và hỗ trợ quốc tế mạnh mẽ để đảm bảo tất cả các quốc gia, đặc biệt là những nước ít phát triển hơn, đều có thể tham gia và đóng góp vào mục tiêu chung của nhân loại. |
Sôi động thị trường carbon toàn cầu |
| Sự khác biệt giữa Net Zero và Trung hòa Carbon là trong khi Trung hòa Carbon chủ yếu tập trung vào việc bù đắp lượng khí thải carbon thông qua việc mua các khoản tín chỉ bù đắp carbon, Net Zero yêu cầu một cách tiếp cận tổng thể hơn, bao gồm việc giảm lượng khí thải carbon từ toàn bộ hoạt động và chuỗi giá trị của tổ chức. Net Zero là một mục tiêu tham vọng hơn và đòi hỏi sự nỗ lực lớn từ cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Với các quy định ngày càng khắt khe về bảo vệ môi trường, việc phát triển và tham gia vào thị trường carbon không chỉ là cơ hội kinh doanh mà còn là yêu cầu cần thiết để duy trì sự cạnh tranh và tiếp cận thị trường quốc tế cho các doanh nghiệp. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu và sản xuất sạch.
Một tín chỉ carbon tương đương với quyền phát thải một tấn CO2 (carbon dioxide) hoặc một lượng khí nhà kính tương đương vào bầu khí quyển. Thị trường carbon cho phép các tổ chức mua bán những tín chỉ này nhằm giảm tổng lượng phát thải khí nhà kính và đạt mục tiêu giảm phát thải trên toàn cầu. Trên thị trường quốc tế, giá tín chỉ carbon đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Cụ thể, tại châu Âu, giá tín chỉ carbon đã tăng gấp 3 lần từ tháng 1/2020 đến nay, có lúc lên tới gần 100 euro/tín chỉ. Sự tăng giá mạnh mẽ này cho thấy tiềm năng lớn của thị trường carbon cũng như sự quan tâm ngày càng tăng của các doanh nghiệp và quốc gia đối với việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Ngày 8/3/2024, giá 1 tín chỉ carbon ở Liên minh châu Âu là 59,50 euro, Vương quốc Anh là 35,39 bảng, California (Hoa Kỳ) là 28,66 USD, Australia là 36 AUD, New Zealand 69,50 NZD, Hàn Quốc 6,90 USD và Trung Quốc là 11,62 USD. Trên thế giới hiện nay có hai loại thị trường carbon là thị trường carbon bắt buộc và thị trường carbon tự nguyện. Thị trường carbon bắt buộc là một hệ thống được chính phủ thiết lập để giảm phát thải khí nhà kính. Trong hệ thống này, chính phủ đặt ra giới hạn tổng lượng khí thải cho các ngành công nghiệp hoặc khu vực kinh tế và phát hành giấy phép phát thải tương ứng với giới hạn đó. Các doanh nghiệp cần giấy phép này để được phép phát thải. Nếu một doanh nghiệp giảm được lượng phát thải của mình, họ có thể bán phần dư thừa giấy phép cho doanh nghiệp khác cần thêm giấy phép để phát thải. Thị trường carbon tự nguyện là một hệ thống mà ở đó các tổ chức, doanh nghiệp hoặc cá nhân tự nguyện mua tín chỉ carbon để bù đắp cho lượng khí thải carbon của họ. Mục đích là để giảm tác động lên môi trường và đóng góp vào nỗ lực chung chống lại biến đổi khí hậu. Thị trường này không bị điều chỉnh bởi các quy định bắt buộc từ chính phủ như thị trường carbon bắt buộc, mà dựa trên sự tự nguyện của các bên tham gia. Mua và bán tín chỉ carbon thực hiện thông qua thị trường carbon, bao gồm cả bắt buộc và tự nguyện. Các tổ chức hoặc cá nhân cần giảm khí thải có thể mua tín chỉ từ những người đã giảm được khí thải hoặc thực hiện các dự án hấp thụ CO2. Giao dịch này giúp người mua đạt mục tiêu giảm phát thải của họ, trong khi người bán tạo ra doanh thu từ việc giảm khí thải. Giao dịch thường được thực hiện thông qua các sàn giao dịch chuyên biệt hoặc trực tiếp giữa các bên. Thị trường carbon toàn cầu đã đạt giá trị kỷ lục 909 tỷ đô la vào năm 2023. Mức tăng giá trị này được thúc đẩy bởi sự tăng giá của năng lượng và các cải cách của EU, với hệ thống Thương mại Phát thải của EU (EU ETS) chiếm 87% tổng giá trị toàn cầu. Điều này cho thấy thị trường carbon đang ngày càng sôi động và có tầm quan trọng lớn trong nỗ lực toàn cầu để giảm phát thải khí nhà kính. Quy mô thị trường thu hồi và lưu trữ carbon toàn cầu chiếm 2.784 triệu USD vào năm 2021 và ước tính đạt 8.636 USD vào năm 2030, với tốc độ CAGR đáng kể là 13,7% từ năm 2022 đến năm 2030.
|
“Vận động viên” Việt Nam trong cuộc đua Net Zero |
| Việt Nam chính thức tham gia cuộc đua Net Zero toàn cầu bằng cách thể hiện cam kết mạnh mẽ tại Hội nghị COP26 với mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Việt Nam đặt ra các chính sách như không xây dựng mới nhà máy điện than từ năm 2030 và loại bỏ dần điện than từ năm 2040. Quy hoạch điện VIII cũng đã phê duyệt với mục tiêu năng lượng tái tạo đạt trên 70% vào năm 2050. Ở Việt Nam, thị trường carbon được xem là cơ hội lớn để giảm chi phí giảm phát thải cho doanh nghiệp và xã hội, thúc đẩy phát triển công nghệ ít carbon, và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Việt Nam dự kiến sẽ thí điểm thị trường carbon từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho doanh nghiệp và người trồng rừng thông qua việc bán tín chỉ carbon mà còn góp phần bảo vệ môi trường và đạt được các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo tồn môi trường và phát triển kinh tế thông qua các ngành công nghiệp mới và thay thế như năng lượng mặt trời, năng lượng gió và công nghệ lưu trữ năng lượng. Các doanh nghiệp đầu tư vào giảm phát thải carbon không chỉ cải thiện vị thế cạnh tranh của mình mà còn thu hút người tiêu dùng và nhà đầu tư. |
|
| Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này cần sự phối hợp giữa chính phủ và doanh nghiệp để thúc đẩy quá trình khử carbon ở tốc độ và quy mô cần thiết. Các chuyên gia cho rằng mục tiêu thế giới và Việt Nam hướng đến 100% năng lượng tái tạo vào năm 2050 là hoàn toàn khả thi với sự tiên phong của các doanh nghiệp sẵn sàng chuyển đổi. Việc đạt được Net Zero cũng được nhìn nhận như một cơ hội vàng cho tăng trưởng xanh, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang một mô hình kinh tế mới ít gây ô nhiễm và có giá trị gia tăng cao. Một yếu tố quan trọng trong cuộc đua Net Zero là cần sự đồng hành của các doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực, từ việc tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo, giảm điện hóa thạch, đến tiết kiệm năng lượng. Liên minh doanh nghiệp tiên phong hướng tới Net Zero, mà GreenID đang hình thành, là một ví dụ, cung cấp kết nối nguồn lực, tài chính, công nghệ và thị trường, cũng như tăng uy tín và cơ hội hợp tác. Tóm lại, cuộc đua Net Zero là một trách nhiệm lớn mà cả thế giới và Việt Nam đang hướng tới, không chỉ vì lợi ích môi trường mà còn cho sự phát triển bền vững kinh tế và xã hội. |
| Hải Minh Đồ họa: Hải Minh |