|
Gazprom đóng vai trò quan trọng trong thị trường năng lượng toàn cầu nhờ vị thế là nhà sản xuất khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới và là công ty lớn nhất ở Nga về doanh thu. |
Tầm ảnh hưởng toàn cầu |
| Với việc kiểm soát lượng lớn nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên và dầu mỏ cũng như các tuyến đường ống quốc tế, Gazprom có khả năng ảnh hưởng đáng kể đến giá cả và cung cầu năng lượng toàn cầu, cũng như chính sách năng lượng của các quốc gia khác nhau. Gazprom là một tập đoàn năng lượng đa quốc gia có trụ sở tại Saint Petersburg, Nga, chủ yếu thuộc sở hữu của nhà nước Nga. Gazprom hoạt động trong mọi lĩnh vực của ngành khí đốt từ tìm kiếm thăm dò đến sản xuất, vận chuyển, lưu trữ, xử lý khí. Gazprom cũng là một trong những nhà sản xuất dầu hàng đầu ở Liên bang Nga, đồng thời sở hữu các nhà máy sản xuất điện lớn ở Nga. Gazprom hiện nắm giữ trữ lượng khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới, khoảng trên 28 ngàn tỷ mét khối khí đốt, 1.262 triệu tấn khí ngưng tụ và 1.758 triệu tấn dầu. Tập đoàn Gazprom giữ vị trí hàng đầu trong số các công ty dầu khí với sản lượng trung bình mỗi năm trên dưới 500 tỷ m3 khí tự nhiên và khí đồng hành, 65,84 triệu tấn dầu khí condensate, chiếm khoảng 12% tổng lượng khí đốt được sản xuất trên toàn thế giới. Trong đó bán hơn một nửa lượng khí đốt của mình trong nước và xuất khẩu số còn lại cho nhiều quốc gia Tây và Nam Âu. Gazprom hiện được coi như doanh nghiệp định hình thị trường phương tiện sử dụng khí đốt tự nhiên ở Nga. Gazprom Gazomotornoye Toplivo là nhà điều hành duy nhất chịu trách nhiệm thúc đẩy việc sử dụng khí đốt làm nhiên liệu cho phương tiện giao thông tại Nga. Gazprom sở hữu hệ thống truyềntải khí đốt lớn nhất thế giới, có khả năng vận chuyển khí đốt liên tục trên quãng đường dài khắp nước Nga và nước ngoài. Tổng chiều dài các đường ống dẫn khí đốt của Gazprom là 179.300 km. |
Mỏ dầu, khí đốt và condensate Yamburgskoye của Gazprom |
| Do vị trí địa lý của Nga, Gazprom là công ty duy nhất được hưởng lợi thế đồng thời là nhà sản xuất và cung cấp năng lượng sở hữu cơ sở tài nguyên tiềm năng và cơ sở hạ tầng vận chuyển khí đốt đa dạng. Công ty có tiềm năng trở thành “cầu nối” năng lượng giữa thị trường châu Âu và châu Á bằng cách cung cấp khí đốt tự nhiên của mình và cung cấp dịch vụ vận chuyển khí đốt cho các nhà sản xuất khác. Các khu vực sản xuất khí đốt chiến lược của Tập đoàn này trong dài hạn bao gồm Bán đảo Yamal, Đông Siberia, Viễn Đông và thềm lục địa Nga.
Tính đến nay, Tập đoàn Gazprom đang phát triển 151 mỏ hydrocarbon ở Nga với trên 7500 giếng khai thác khí và trên 8000 giếng khai thác dầu đang hoạt động. Khu vực chứa dầu và khí đốt Nadym-Pur-Taz trong Khu tự trị Yamal-Nenets vẫn là trung tâm sản xuất khí đốt chính của Gazprom. Tập đoàn phát triển các mỏ dầu chủ yếu ở Khu tự trị Yamal-Nenets và Khu tự trị Khanty-Mansi – Yugra, cũng như ở các khu vực Tomsk, Omsk, Orenburg và Irkutsk và ở Biển Pechora. Gazprom Neft chiếm phần lớn sản lượng dầu của Tập đoàn Gazprom. Mục tiêu chính của Gazprom Neft trong giai đoạn đến năm 2030 là phát triển thành một công ty thế hệ tiếp theo, đóng vai trò là hình mẫu về hiệu quả, hiệu quả công nghệ và an toàn cho các công ty dầu mỏ khác trên thế giới. Tập đoàn Gazprom hiện cũng là chủ sở hữu các công ty phát điện Mosenergo, TGC-1, OEK và OGK-2 với tổng công suất 37,60 GW. |
|
Những dự án siêu khổng lồ |
| Nói đến Gazprom, điều ấn tượng nhất không hẳn là doanh thu hay sản lượng dầu khí mà tập đoàn này đưa ra thị trường mà đó là những dự án xuyên lục địa của họ. Với hơn 470 ngàn nhân viên, nhiều hơn bất cứ công ty dầu khí nào trên thế giới, Gazprom đã và đang đầu tư triển khai những siêu dự án, cả ở những khu vực khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Dự án đầu tiên là đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy Xanh (Blue Stream) cung cấp khí đốt tự nhiên cho Thổ Nhĩ Kỳ, có tổng chiều dài 1.213 km với công suất vận chuyển 16 tỉ tỷ mét khối khí mỗi năm. Vào ngày 15 tháng 12 năm 1997 Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký một thỏa thuận liên chính phủ. Theo thỏa thuận, Gazprom và Botas của Thổ Nhĩ Kỳ đã ký hợp đồng quy định 365 tỷ mét khối khí đốt sẽ được cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ thông qua Blue Stream trong 25 năm. Vào tháng 2 năm 1999, Gazprom và Eni của Ý đã ký Biên bản ghi nhớ để cùng thực hiện dự án Blue Stream. Việc xây dựng đoạn bờ dài 396 km của Blue Stream bắt đầu vào tháng 9 năm 2001 và hoàn thành vào tháng 5 năm 2002. Vào ngày 30 tháng 12 năm 2002, đường ống dẫn khí được đưa vào vận hành. Việc cung cấp khí đốt thương mại thông qua đường ống dẫn khí bắt đầu vào tháng 2 năm 2003. Đường ống dẫn khí Blue Stream được thiết kế để đi qua Biển Đen, bỏ qua các nước thứ ba. Blue Stream bổ sung hành lang vận chuyển khí đốt từ Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ qua Ukraine, Moldova, Romania và Bulgaria. Blue Stream đã nâng cao đáng kể độ tin cậy của nguồn cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ và nó góp phần vào thị trường khí đốt và phát triển cơ sở hạ tầng ở quốc gia này. Blue Stream là cơ sở truyền tải khí độc đáo chưa từng có trên thế giới. Sau khi xây dựng xong đường ống, Gazprom đã bước sang một trang mới trong lịch sử các công nghệ truyền tải khí tiên tiến.
Những đường ống vận chuyển khí đốt từ Nga sang châu Âu Dự án đầu tiên là đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy Xanh (Blue Stream) cung cấp khí đốt tự nhiên cho Thổ Nhĩ Kỳ, có tổng chiều dài 1.213 km với công suất vận chuyển 16 tỉ tỷ mét khối khí mỗi năm. Vào ngày 15 tháng 12 năm 1997 Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký một thỏa thuận liên chính phủ. Theo thỏa thuận, Gazprom và Botas của Thổ Nhĩ Kỳ đã ký hợp đồng quy định 365 tỷ mét khối khí đốt sẽ được cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ thông qua Blue Stream trong 25 năm. Vào tháng 2 năm 1999, Gazprom và Eni của Ý đã ký Biên bản ghi nhớ để cùng thực hiện dự án Blue Stream. Việc xây dựng đoạn bờ dài 396 km của Blue Stream bắt đầu vào tháng 9 năm 2001 và hoàn thành vào tháng 5 năm 2002. Vào ngày 30 tháng 12 năm 2002, đường ống dẫn khí được đưa vào vận hành. Việc cung cấp khí đốt thương mại thông qua đường ống dẫn khí bắt đầu vào tháng 2 năm 2003. Đường ống dẫn khí Blue Stream được thiết kế để đi qua Biển Đen, bỏ qua các nước thứ ba. Blue Stream bổ sung hành lang vận chuyển khí đốt từ Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ qua Ukraine, Moldova, Romania và Bulgaria. Blue Stream đã nâng cao đáng kể độ tin cậy của nguồn cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ và nó góp phần vào thị trường khí đốt và phát triển cơ sở hạ tầng ở quốc gia này. Blue Stream là cơ sở truyền tải khí độc đáo chưa từng có trên thế giới. Sau khi xây dựng xong đường ống, Gazprom đã bước sang một trang mới trong lịch sử các công nghệ truyền tải khí tiên tiến. Các giải pháp kỹ thuật cụ thể đã được áp dụng trong quá trình xây dựng đường ống nhằm nâng cao độ tin cậy vì đoạn miền núi ở Nga dài hơn 60 km và đoạn ngoài khơi chạy ở độ sâu lên tới 2.150 mét trong môi trường hydro sunfua khắc nghiệt. Ví dụ, các giải pháp này bao gồm ống thép chống ăn mòn cao cấp với lớp phủ polymer bên trong và bên ngoài, kiểm tra ứng suất đường ống, cắt điện thông minh ở các đoạn miền núi và ngoài khơi, v.v. Lần đầu tiên trong lĩnh vực dầu khí của Nga, các đường hầm rộng lớn được xây dựng tại khu vực miền núi của đường ống dẫn khí đốt dưới dãy núi Kobyla và Bezymyanny. Tổng chiều dài của đường hầm là 3.260 mét. Song song với việc xây dựng đường ống dẫn khí, các biện pháp môi trường đã được thực hiện, chẳng hạn như xử lý đất dọc theo toàn bộ tuyến đường ống và bảo tồn hơn 4 ha rừng di tích khi băng qua Kobyla và Bezymyanny Ridges bằng đường hầm. Sở hữu đội tàu lắp đặt đường ống lớn nhất thế giới và có chuyên môn sâu về xây dựng đường ống dẫn khí đốt dưới nước, Eni của Ý đóng vai trò là đối tác chính của Gazprom trong việc xây dựng Blue Stream.
Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ (Turk Stream) là dự án xuất khẩu khí đốt sang Thổ Nhĩ Kỳ và miền nam và đông nam châu Âu. TurkStream kéo dài từ Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ qua Biển Đen, tuyến thứ hai dành cho người tiêu dùng Thổ Nhĩ Kỳ sau Blue Stream. Turk Stream có tổng công suất là 31,5 tỷ mét khối (15,75 tỷ mét khối trên mỗi tuyến ống). Điểm khởi đầu để cấp khí vào Turk Stream là trạm máy nén Russkaya (CS), một phần của Hệ thống cung cấp khí đốt thống nhất của Nga và nằm gần Anapa. CS duy trì áp suất cần thiết để truyền khí dọc theo hai dây của đường ống qua hơn 930 km tới bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ, nơi khí đi vào kho tiếp nhận. Vào ngày 1 tháng 12 năm 2014, Gazprom và Tập đoàn Đường ống Dầu khí Botas đã ký Biên bản ghi nhớ để xây dựng đường ống dẫn khí chạy qua Biển Đen tới Thổ Nhĩ Kỳ. Vào tháng 9 năm 2016, Gazprom đã nhận được giấy phép đầu tiên cho dự án Turk Stream từ chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ. Ngày 10/10/2016, Chính phủ Liên bang Nga và Chính phủ Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ đã ký kết Thỏa thuận về dự án Turk Stream. Vào tháng 12 năm 2016, South Stream Transport BV và Allseas Group SA đã ký hợp đồng xây dựng tuyến đầu tiên ngoài khơi của đường ống dẫn khí TurkStream với phương án đặt tuyến thứ hai. Vào tháng 2 năm 2017, South Stream Transport BV và Tập đoàn Allseas đã ký hợp đồng xây dựng tuyến thứ hai của đường ống dẫn khí Turk Stream ngoài khơi. Vào ngày 7/5/2017, việc xây dựng đường ống dẫn khí đốt Turk Stream đã được khởi công ở Biển Đen gần bờ biển Nga. Tháng 1 năm 2020 Nga bắt đầu cung cấp khí đốt qua Turk Stream.
Lễ khai trương đường ống dẫn khí Turk Stream có sự tham dự của Vladimir Putin, Tổng thống Liên bang Nga, Recep Tayyip Erdogan, Tổng thống Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ, Aleksandar Vucic, Tổng thống Cộng hòa Serbia, Boyko Borissov, Thủ tướng Cộng hòa Bulgaria, Alexander Novak, Bộ trưởng Bộ trưởng Năng lượng Liên bang Nga, Fatih Donmez, Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Tài nguyên Thiên nhiên Thổ Nhĩ Kỳ và Alexey Miller. Dòng chảy Yamal – Châu Âu là đường ống dẫn khí đốt cung cấp cho Tây Âu, dài 2.000 km. Đường ống xuyên quốc gia Yamal – Châu Âu chạy qua 4 quốc gia gồm Nga, Belarus, Ba Lan và Đức. Hành lang xuất khẩu mới giúp tăng cường tính linh hoạt và độ tin cậy trong việc cung cấp khí đốt của Nga cho Tây Âu. Liên minh Châu Âu đã xác nhận Yamal – Châu Âu là dự án đầu tư ưu tiên hàng đầu được thực hiện như một phần của Mạng lưới xuyên Châu Âu (TEN). Việc xây dựng đường ống dẫn khí bắt đầu vào năm 1994 và đến năm 2006, đường ống dẫn khí Yamal – Châu Âu đã đạt công suất thiết kế 32,9 tỷ mét khối sau khi trạm nén khí cuối cùng đi vào hoạt động. Có 14 trạm máy nén trên đường ống dẫn khí, đường kính ống là 1,420 mm. Đường trục chạy từ trung tâm truyền khí Torzhok ở Tver Oblast, nơi nó nhận khí từ Khu vực phía Bắc Tyumen – đường ống khí đốt Torzhok. Đoạn Nga dài 402 km, 575 km chạy qua Belarus, đoạn Ba Lan bao gồm một đoạn tuyến tính dài 683 km và 5 trạm nén. Điểm cực tây của đường ống khí đốt là trạm máy nén Mallnow gần Frankfurt an der Oder ở vùng lân cận biên giới Đức-Ba Lan, nơi đường ống khí đốt liên kết với hệ thống truyền khí YAGAL-Nord, sau đó được kết nối với hệ thống truyền tải khí đốt YAGAL-Nord. Đường đống dẫn khí đốt Ukhta – Torzhok và Ukhta – Torzhok 2. Đây là đường ống mở rộng hành lang phía bắc trong Hệ thống cung cấp khí đốt thống nhất của Nga với chiều dài 970 km. Công suất thiết kế của mỗi đường ống là 45 tỷ mét khối khí/năm. Các đường ống khí đốt Ukhta – Torzhok và Ukhta – Torzhok 2 là chìa khóa để phát triển Hệ thống cung cấp khí đốt thống nhất của Nga trên lãnh thổ giữa Bán đảo Yamal và Vịnh Phần Lan. Các đường ống này nhằm mục đích cung cấp thêm khí đốt cho vùng Tây Bắc nước Nga cho nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và cho mục đích xuất khẩu. Các đường ống dẫn khí đốt đi qua ba thực thể cấu thành của Nga: Cộng hòa Komi và các khu vực Arkhangelsk và Vologda. Việc xây dựng đường ống dẫn khí Ukhta – Torzhok bắt đầu vào năm 2011. Các trạm nén ưu tiên hàng đầu và bộ phận tuyến tính của nó đã được đưa vào hoạt động vào năm 2012 và các công suất máy nén khác vào năm 2013. Dự án đường ống dẫn khí Ukhta – Torzhok 2 bước vào giai đoạn xây dựng từ năm 2015. Năm 2018, đường ống dẫn khí được đưa vào vận hành.
|
| Siêu dự án Dòng chảy phương Bắc 1 và 2 (Nord Stream và Nord Stream 2): Nord Stream là dự án đường ống dẫn khí đốt xa bờ từ Vyborg, Nga đến Greifswald, Đức xuyên qua biển Baltic do công ty Nord Stream AG thực hiện. Tên cũ của Dự án này là North Transgas và đường ống dẫn khí bắc Âu; hay đường ống dẫn khí Nga-Đức, đường ống dẫn khí biển Baltic. Dự án do Nga và Đức hợp tác. Hai tuyến ống Nord Stream 1 được khánh thành vào tháng 11 năm 2011 và chạy từ Vyborg đến Lubmin gần Greifswald. Hai tuyến ống song song được xây dựng với tên Nord Stream 2. Cả hai đường ống Nord Stream 1 cộng lại và hai đường ống Nord Stream 2 mỗi dự án có công suất vận chuyển khoảng 55 tỷ mét khối khí/năm. Nord Stream 1 do Nord Stream AG sở hữu và điều hành, AG có cổ phần được nắm giữ bởi Gazprom (51%), Wintershall, E.ON, Gasunie và Engie. Nord Stream 2 thuộc sở hữu của Nord Stream 2 AG, được sở hữu hoàn toàn bởi tập đoàn Gazprom của Nga. |
|
| Việc xây dựng đường ống Nord Stream 1 trên đất liền phía Nga đã bắt đầu ngày 9 tháng 12 năm 2005. Đường ống này do Gazprom thiết kế, xây dựng và vận hành. Đoạn đường ống Nord Stream 1 trên biển sẽ được lắp đặt và vận hành bởi Nord Stream AG. Đường ống chạy từ trạm nén khí Vyborg ở vịnh Portovaya Bay chạy dọc theo đáy của biển Baltic đến Greifswald ở Đức. Chiều dài đoạn dưới biển sẽ là 1.222 km, trong đó 1,5 km trên đất liền của Nga, 121,8 km thuộc lãnh hải của Nga, 1,4 km trong vùng đặc quyền kinh tế của Nga, 375,3 km thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Phần Lan, 506,4 km trong vùng kinh tế của Thụy Điển, 87,7 km thuộc lãnh hải của Đan Mạch, 49,4 km thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Đan Mạch, 31,2 km thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Đức, 49,9 km thuộc lãnh hải của Đức và 0,5 km trên đất liền của Đức. Quyết định xây dựng Nord Steam 2 dựa trên kinh nghiệm thành công trong việc xây dựng và vận hành đường ống dẫn khí Nord Stream. Điểm vào của đường ống dẫn khí Nord Stream 2 vào Biển Baltic là khu vực Ust-Luga của Vùng Leningrad. Sau đó, đường ống trải dài qua biển Baltic. Điểm thoát của nó nằm ở Đức, trong khu vực Greifswald gần với điểm thoát của Nord Stream . Vào tháng 9 năm 2018, hoạt động lắp đặt đường ống Nord Stream 2 đã bắt đầu ở Biển Baltic. Nord Stream 2 được xây dựng bằng cách sử dụng các công nghệ đáng tin cậy đã được chứng minh trong dự án xây dựng Nord Stream. Vào tháng 9 năm 2021, việc xây dựng Nord Stream 2 đã hoàn thành nhưng chưa bắt đầu hoạt động do Đức đình chỉ dự án trước thềm cuộc xung đột Nga - Ukraine. Tháng 9 năm 2022, do vụ phá hoại Nord Stream 1 và 2, các nước châu Âu đã mất vô thời hạn một kênh quan trọng để cung cấp phương tiện vận chuyển năng lượng quan trọng nhất, vốn đã tạo nền tảng cho an ninh năng lượng của EU. Ngoài những dự án lớn kể trên, bên trong nước Nga, Gazprom đã và đang triển khai những dự án với quy mô rất ít công ty năng lượng nào trên thế giới có thể thực hiện được. Trong đó có các đường ống dẫn khí Bovanenkovo – Ukhta và Bovanenkovo – Ukhta 2, Dzhubga – Lazarevskoye – Sochi, Gryazovets – Vyborg, Minsk – Vilnius – Kaunas – Kaliningrad, Pochinki – Gryazovets, Sức mạnh của Siberia, Sakhalin – Khabarovsk – Vladivostok…
Trung tâm sản xuất khí đốt mới của Gazprom ở Bán đảo Yamal là chìa khóa cho sự phát triển của ngành khí đốt Nga trong thế kỷ 21. Tổng trữ lượng và tài nguyên của tất cả các mỏ của Tập đoàn Gazprom ở Bán đảo Yamal và thềm Yamal của Biển Kara vào khoảng 20,4 nghìn tỷ mét khối khí đốt và 1 tỷ tấn khí ngưng tụ và dầu. Siêu dự án Yamal có độ phức tạp vô song vì trữ lượng hydrocarbon của nó tập trung ở một khu vực khó tiếp cận với điều kiện khí hậu cực kỳ khó khăn. Khu vực này được đặc trưng bởi lớp băng vĩnh cửu, mùa đông dài và nhiệt độ trung bình thấp (lên tới âm 50 độ C). Vào mùa hè, 80% lãnh thổ của Yamal được bao phủ bởi hồ, đầm lầy và sông, điều này hạn chế đáng kể khả năng xây dựng công nghiệp. Gazprom đã và đang sử dụng các công nghệ và giải pháp kỹ thuật hiệu quả, an toàn và sáng tạo ở Yamal.
Với mục đích xây dựng các đường ống dẫn khí đốt thế hệ mới, các nhà sản xuất Nga đã áp dụng các công nghệ mới để sản xuất các ống 1.420 mm độc đáo từ thép loại K65 (X80) có lớp phủ dòng chảy bên trong. Các đường ống được thiết kế cho áp suất 120 atm – mức cao kỷ lục đối với đường ống dẫn khí trên bờ, đặc biệt là đường ống đi qua những vùng biển được bao phủ bởi băng hầu như quanh năm. Lần đầu tiên trong lịch sử toàn cầu, các đường ống có thông số kỹ thuật như vậy được đặt trong một môi trường đầy thách thức, giúp giảm đáng kể mức tiêu thụ kim loại của dự án và cải thiện hiệu quả truyền khí.
Gazprom dự định thực hiện các hoạt động sản xuất ở Yamal bao gồm các mỏ Bovanenkovskoye và Kharasaveyskoye, có trữ lượng khí đốt cho người tiêu dùng trong hơn 100 năm tới. Để khẳng định được năng lực đảm bảo tiếp cận đáng tin cậy các nguồn năng lượng về lâu dài, Gazprom đã và đang tiến hành các công trình thăm dò địa chất toàn diện quy mô lớn hàng năm. Những công trình này nhằm bù đắp lượng khí tự nhiên được sản xuất và đảm bảo sự phát triển có hệ thống của cơ sở tài nguyên. Tỷ lệ bổ sung dự trữ khí đốt (còn gọi là hệ số gia tăng trữ lượng) của Gazprom đã vượt quá tỷ lệ sản xuất trong suốt 20 năm liên tục vừa qua. |
| Hải Minh Đồ họa: Hải Minh |