Theo phân tích của Carbon Brief từ dữ liệu Global Energy Monitor (GEM), việc đốt toàn bộ dầu khí từ các phát hiện mới và các dự án mới được phê duyệt kể từ năm 2021 sẽ thải ra ít nhất 14,1 tỷ tấn carbon dioxide (GtCO2).

Điều này sẽ tương đương với lượng khí thải của Trung Quốc trong hơn một năm.

Nó bao gồm 8GtCO2 từ trữ lượng dầu khí mới được phát hiện vào năm 2022-2023 và 6GtCO2 khác từ các dự án đã được phê duyệt phát triển trong cùng kỳ.

Tất cả những các dự án này đều đã được tiến hành kể từ khi Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) kết luận vào năm 2021 rằng “không cần có thêm dự án mỏ dầu và khí đốt mới” nếu thế giới muốn hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5C.

Kể từ đó, các nhà lãnh đạo thế giới họp mặt tại hội nghị thượng đỉnh COP28 vào cuối năm 2023 cũng đã đồng ý “chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch”.

Mặc dù vậy, các quốc gia như Guyana và Namibia đang nổi lên như những điểm nóng hoàn toàn mới về phát triển dầu khí. Đồng thời, các nhà khai thác nhiên liệu hóa thạch lớn trong lịch sử, như Mỹ và Iran, vẫn đang tiến hành các dự án lớn mới.

Ngoài ra, các công ty dầu mỏ lớn như TotalEnergies và Shell, nằm trong số những công ty lớn nhất đầu tư vào khai thác dầu khí mới trên toàn thế giới, đã đưa ra cam kết công khai về hành động vì khí hậu.

NHIỀU DẦU HƠN - NHIỀU CO2 HƠN

Vào năm 2021, IEA đã ban hành “lộ trình không khí thải” đầu tiên, đặt ra lộ trình để thế giới hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5C. Cơ quan có ảnh hưởng này kết luận rằng: “Ngoài các dự án đã cam kết tính đến năm 2021, lộ trình của chúng tôi bao gồm việc không có mỏ dầu khí mới nào được phê duyệt để phát triển.”

Tuyên bố này đã trở thành lời kêu gọi phối hợp của các nhà vận động và các nhà lãnh đạo đang thúc đẩy việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.

IEA kể từ đó đã nói rõ rằng sẽ không cần phát triển dầu khí mới nếu thế giới muốn đi đúng hướng đạt mức 1,5 độ C. Cơ quan này cũng đã mềm mỏng hơn một chút bằng cách cho phép thực hiện các dự án dầu khí mới với “thời gian thực hiện ngắn” trong kịch bản 1,5 độ C của mình.

Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo về nguy cơ “đầu tư quá mức” vào các phát triển mới, lưu ý rằng chi tiêu hiện tại “gần như gấp đôi” mức cần thiết theo lộ trình 1,5 độ C của họ.

Trong mọi trường hợp, thông điệp của IEA đã bị các công ty dầu khí phớt lờ và tiếp tục tìm kiếm các cơ hội khai thác mới.

Trong báo cáo theo dõi khai thác dầu và khí đốt toàn cầu mới của mình, GEM xác định 50 địa điểm mới được phát hiện vào năm 2022 và 2023, sau khi IEA ban hành lộ trình ban đầu về mức phát thải ròng bằng không. Trữ lượng dầu khí từ các dự án này lên tới 20,3 triệu thùng dầu quy đổi (Mboe).

Báo cáo cũng xác định thêm 45 dự án đã đạt được “quyết định đầu tư cuối cùng” (FID) với lượng dự trữ bổ sung là 16 MBoe.

Theo phân tích của Carbon Brief, nếu toàn bộ dầu khí trong trữ lượng mới được phát hiện bị đốt cháy trong những năm tới, thì sẽ có thêm 8GtCO2 được thải vào khí quyển. Việc bổ sung trữ lượng được phát hiện trong giai đoạn 2022-2023 sẽ nâng tổng số này lên 14,1GtCO2.

Tổng lượng khí CO2 sẽ thải ra nếu toàn bộ trữ lượng dầu khí từ các dự án mới được phát hiện và mới phát triển trong giai đoạn 2022-23 bị đốt cháy (màu đỏ) so với lượng phát thải hàng năm từ các quốc gia và nguồn năng lượng khác nhau vào năm 2021 (màu xám) (Nguồn: GEM)

Những phát hiện này phù hợp với bằng chứng ngày càng tăng cho thấy kế hoạch của cả công ty và chính phủ đối với nhiên liệu hóa thạch đều không phù hợp với mục tiêu khí hậu của chính họ.

Theo báo cáo “khoảng cách khai thác” gần đây nhất của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, các công ty đang lên kế hoạch khai thác khí đốt và dầu lần lượt cao hơn 82% và 29% so với mức cần thiết trong lộ trình 1,5 độ C.

Theo Hiệp hội các nhà khoa học của Ngân sách Carbon Toàn cầu (GCB), lượng khí thải còn lại có thể được giải phóng trong khi vẫn giữ được 50% cơ hội hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5 độ C chỉ là 275GtCO2. Việc sử dụng toàn bộ sản lượng từ các chương trình dầu khí mới do GEM xác định sẽ sử dụng hết 5% ngân sách còn lại này.

Hơn nữa, báo cáo của GEM chỉ ra rằng các dự án mới mất trung bình 11 năm để bắt đầu sản xuất một lượng dầu và khí đốt đáng kể. Điều này có nghĩa là hầu hết sẽ không được đưa vào khai thác cho đến những năm 2030.

CÁC ĐẠI GIA DẦU MỎ

Điều này đúng ngay cả với những công ty đã đưa ra cam kết hành động vì khí hậu, chẳng hạn như Shell và TotalEnergies. (Một số công ty dầu mỏ lớn cũng đã giảm bớt cam kết của họ trong những tháng gần đây.)

Như biểu đồ cho thấy, nhiều công ty có thị phần lớn nhất trong các chương trình dầu khí mới cũng đã công bố các mục tiêu phát thải ròng bằng không.

Top 15 công ty hàng đầu sở hữu các dự án dầu khí mới đã được phát hiện (đỏ đậm) hoặc đã đạt được “quyết định đầu tư cuối cùng” (đỏ nhạt) trong năm 2022-2023 (Nguồn: GEM)

Các bảng xếp hạng hàng đầu bị chi phối bởi các công ty dầu mỏ giao dịch công khai, chẳng hạn như ExxonMobil, và các công ty quốc gia, chẳng hạn như Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi (ADNOC) – do chủ tịch COP28 Sultan Al Jaber đứng đầu. Saudi Aramco, công ty dầu mỏ lớn nhất thế giới, bị thiếu trong công cụ theo dõi GEM, có thể là do thiếu dữ liệu từ Ả Rập Xê-út.

Theo phân tích của Carbon Brief, lượng khí thải có thể phát sinh từ các mỏ khí đốt mới do riêng Công ty Dầu mỏ Quốc gia Iran điều hành đã lên tới 1.700MtCO2. Con số này cao hơn lượng khí thải carbon hàng năm của Brazil.

Trong khi đó, dầu khí trong các dự án mới do TotalEnergies và ExxonMobil phát triển có thể tạo ra khoảng 1.000MtCO2 – tương đương với tổng lượng hàng năm của Nhật Bản – cho mỗi công ty.

Giám đốc điều hành Saudi Aramco Amin Nasser phát biểu tại CERAWeek

Tại hội nghị ngành CERAWeek gần đây, nhiều nhà lãnh đạo ngành dầu khí đã phản đối việc chuyển đổi sang các dạng năng lượng sạch hơn. Ví dụ, Giám đốc điều hành Saudi Aramco Amin Nasser đã nói với những người tham dự: “Chúng ta nên từ bỏ ảo tưởng loại bỏ dần dầu khí”.

Khi các công ty tiếp tục tìm kiếm thêm dầu khí, các giám đốc điều hành đã liên tục nhấn mạnh rằng nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch, chứ không phải khai thác, mới là vấn đề.

Gần đây nhất, trong một cuộc phỏng vấn với Fortune, Giám đốc điều hành ExxonMobil Darren Woods đã đổ lỗi cho công chúng, những người mà ông cho rằng “không sẵn sàng chi tiền” cho các giải pháp thay thế ít carbon.

“ĐIỂM NÓNG” MỚI

Theo GEM, các quốc gia mới, chủ yếu ở phía Nam bán cầu, đang trở thành “điểm nóng toàn cầu” về các dự án dầu khí.

Đáng chú ý, Guyana được dự đoán sẽ có mức tăng trưởng sản lượng dầu cao nhất cho đến năm 2035. Trong hai năm qua, đây đã là nơi có nhiều phát hiện dầu khí mới hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Namibia cũng đã mở ra một cái tên mới quan trọng trong việc khai thác nhiên liệu hóa thạch.

Biểu đồ dưới đây cho thấy các quốc gia gần đây là mục tiêu thăm dò dầu khí, giờ đây chiếm phần lớn trong số các phát hiện và phát triển mới.

Top 15 quốc gia hàng đầu theo trữ lượng dầu khí mới được phát hiện (màu đỏ đậm) hoặc đã đạt được “quyết định đầu tư cuối cùng” (đỏ nhạt) vào năm 2022-2023 (Nguồn: GEM)

Việc mở rộng khai thác dầu khí ở phía nam bán cầu là một chủ đề mang tính chính trị hóa cao.

Đặc biệt, nhiều nhà lãnh đạo châu Phi cho rằng quốc gia của họ có quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên để mang lại lợi ích cho người dân, như các quốc gia phía bắc bán cầu đã làm. Tại COP28, Chủ tịch Nhóm Châu Phi Collins Nzovu tuyên bố rằng dầu khí “rất quan trọng cho sự phát triển của Châu Phi”.

(Điều đáng chú ý là, theo phân tích của GEM, các công ty có trụ sở tại phía bắc toàn cầu như ExxonMobil, Hess Corporation và TotalEnergies sở hữu hầu hết trữ lượng trong các dự án mới phía nam.)

Trong khi đó, các nhà khai thác dầu giàu có như Mỹ, Na Uy và UAE biện minh cho việc tiếp tục khai thác nhiên liệu hóa thạch bằng cách nói rằng lượng khí thải khai thác của họ tương đối thấp. Những nước khác, chẳng hạn như Anh, cho rằng họ cần khai thác nguồn dự trữ trong nước để bảo đảm an ninh năng lượng.