Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (trái) tham dự lễ trao giải khi Putin trao Huân chương Thánh Andrew cho Narendra Modi vì những đóng góp của ông cho mối quan hệ giữa hai nước tại Moscow, Nga vào ngày 9 tháng 7 năm 2024. Ảnh Getty Images

Chuyến thăm hai ngày của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Moscow nhân dịp hội nghị thượng đỉnh song phương thường niên lần thứ 22 giữa Ấn Độ và Nga đã dẫn đến một thỏa thuận chung bao gồm các lĩnh vực như hợp tác năng lượng và quốc phòng, thương mại, không gian và kết nối.

Moscow và New Delhi đã ký 9 thỏa thuận riêng biệt, bao gồm thúc đẩy đầu tư xuyên biên giới, thương mại và đầu tư ở vùng Viễn Đông Nga đến năm 2029, hợp tác về biến đổi khí hậu và phát triển carbon thấp.

Nga được chọn làm quốc gia cho chuyến thăm song phương đầu tiên của Thủ tướng Modi sau khi đảm nhiệm nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp. Đây cũng là chuyến đi đầu tiên của ông tới đất nước này kể từ khi bùng nổ xung đột ở Ukraine vào năm 2022.

Nỗ lực vì hòa bình

Trong khi các cuộc đàm phán song phương chủ yếu tập trung vào hợp tác kinh tế giữa hai nước, các nhà lãnh đạo đã có cuộc trò chuyện “thẳng thắn” về xung đột ở Ukraine và tình hình địa chính trị trên toàn cầu. Trước cuộc họp kín tại Điện Kremlin và một ngày sau khi dành nhiều giờ tại dinh thự chính thức của Tổng thống Nga Vladimir Putin ở ngoại ô Moscow, ông Modi tuyên bố rằng giải pháp cho bất kỳ xung đột nào “không thể tìm thấy trên chiến trường” và rằng cái chết của dân thường, đặc biệt là trẻ em, khiến trái tim ông như muốn nổ tung.

Nhà lãnh đạo Nga cảm ơn ông Modi vì sự quan tâm mà ông dành cho “những vấn đề cấp bách nhất của thế giới, bao gồm cả việc cố gắng tìm ra cách giải quyết xung đột ở Ukraine”.

Thủ tướng Ấn Độ lưu ý rằng, “ông Putin rất cởi mở trong việc bày tỏ quan điểm của mình về xung đột ở Ukraine, và những ý tưởng rất thú vị cùng với quan điểm hoàn toàn mới đã xuất hiện từ cuộc đàm phán này. Tôi có thể nói rằng sau khi lắng nghe Tổng thống Putin nói, tôi có thêm hy vọng”.

Sự tương tác thân thiện giữa hai nhà lãnh đạo trong thời gian ông Modi ở thủ đô Nga đã khiến Kiev và Washington khó chịu, sau đó Washington liên tục đưa ra những bình luận về “mối lo ngại” xoay quanh mối quan hệ thân thiết của New Delhi với Moscow.

Thương mại song phương

Nga và Ấn Độ đã đặt mục tiêu đạt 100 tỷ USD thương mại song phương vào năm 2030. Trước đó, các nhà lãnh đạo đã đặt mục tiêu đạt 30 tỷ USD vào năm 2025, và đã vượt qua mục tiêu này một cách đáng kể trong năm tài chính vừa qua.

Vào năm 2023, thương mại song phương đạt 65 tỷ USD, được thúc đẩy bởi sự gia tăng nhu cầu dầu. Tuy nhiên, xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga chưa tới 5 tỷ USD và cả hai nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đa dạng hóa thương mại để phát triển bền vững hơn trong tương lai.

Theo cố vấn kinh tế hàng đầu của ông Vladimir Putin, Maksim Oreshkin, các cơ chế thanh toán phù hợp cũng được đề cập trong các cuộc thảo luận của các nhà lãnh đạo. Ông cho biết, “cơ sở hạ tầng an toàn nhằm đảm bảo thương mại và đầu tư bền vững là một trong những vấn đề quan trọng đối với hai quốc gia”.

Theo Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Vinay Mohan Kwatra, mục tiêu 100 tỷ USD cho thương mại song phương “trước hết là một biểu hiện của tham vọng mà hai nhà lãnh đạo đã đặt ra cho mối quan hệ kinh tế lớn hơn”. Đây cũng là “định hướng rất rõ ràng cho hệ thống của cả hai nước” nhằm thúc đẩy nỗ lực đa dạng hóa thị trường thương mại.

Hợp tác năng lượng

Nga đã trở thành nhà cung cấp dầu chính của Ấn Độ sau khi xung đột ở Ukraine leo thang vào năm 2022, bất chấp những lời chỉ trích công khai từ các đối tác phương Tây của New Delhi.

Dầu thô giá rẻ từ Nga cũng tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ có giá trị gia tăng của Ấn Độ, góp phần làm tăng xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ tăng 54,78% trong thời gian từ tháng 4 đến tháng 1 năm tài chính 2023. Các quốc gia như Brazil, Israel, Hà Lan và Nam Phi đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng đáng kể trong tiêu thụ hàng xuất khẩu của Ấn Độ, trong đó các sản phẩm dầu mỏ đóng vai trò quan trọng. Trong tuyên bố chung, hai nước cho biết họ đã “đồng ý khám phá các hợp đồng dài hạn mới”.

Hai bên cũng nhất trí tìm hiểu khả năng tăng thêm nguồn cung than cốc và cơ hội xuất khẩu than antraxit từ Nga sang Ấn Độ.

Bình luận về các cuộc đàm phán hợp tác năng lượng, ông Kwatra lưu ý, “nhập khẩu dầu của Ấn Độ từ Nga không chỉ là một đặc điểm quan trọng của quan hệ song phương mà còn là một phần rất quan trọng khi nói đến an ninh năng lượng của Ấn Độ”.

Ấn Độ không chỉ nhập khẩu dầu thô của Nga mà còn đầu tư vào hệ sinh thái năng lượng của Nga, trong đó có dự án dầu Sakhalin-1. “Hai nhà lãnh đạo, khi nói về hợp tác trong lĩnh vực này, họ đã tập trung vào việc làm thế nào để tăng cường mối quan hệ đối tác đó. Theo cách tương tự, làm thế nào để Ấn Độ, đặc biệt là thông qua con đường chính phủ với chính phủ, có thể xây dựng quan hệ đối tác với Rosneft và các thực thể năng lượng khác”, nhà ngoại giao Ấn Độ nói.

Điện hạt nhân

Moscow và New Delhi cũng thảo luận về việc mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Cho đến nay, Nga là quốc gia duy nhất trên thế giới tham gia xây dựng công suất sản xuất điện hạt nhân ở Ấn Độ.

Công nghệ hạt nhân dân sự của Nga đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Kudankulam công suất 6000 MW ở phía nam đất nước. Hai tổ máy đầu tiên của nhà máy, mỗi tổ có công suất 1.000 MW, lần lượt đi vào hoạt động vào năm 2013 và 2016. Hai tổ máy nữa sắp hoàn thành và việc xây dựng thêm hai tổ máy khác bắt đầu vào năm 2021. Dự án đã được các lãnh đạo thảo luận chi tiết.

Tuyên bố chung cũng lưu ý rằng hai bên đã đồng ý tiếp tục thảo luận kỹ thuật về một nhà máy điện hạt nhân mới tiềm năng theo thiết kế của Nga với lò phản ứng VVER-1200 tiên tiến hơn (mẫu lò phản ứng điện làm mát bằng nước này được cung cấp cho các nhà máy điện hạt nhân ở Trung Quốc, Bangladesh, Belarus và các nước khác).

Moscow và New Delhi cũng thảo luận về việc nội địa hóa sản xuất và sản xuất chung các bộ phận của nhà máy điện hạt nhân, cũng như vận hành các dự án ở nước thứ ba. Ấn Độ đã tham gia vào dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân của Rosatom ở Bangladesh.

Trong chuyến tham quan Atom Pavilion ở Moscow, hai nhà lãnh đạo đã xem xét kỹ lưỡng về một loạt công nghệ và dự án năng lượng hạt nhân khác nhau, bao gồm tàu ​​phá băng chạy bằng năng lượng hạt nhân và nhà máy điện hạt nhân nổi. Theo ông Putin, những nhà máy như vậy có thể “thay thế nguồn dầu được khai thác trên khắp thế giới”. TASS đưa tin, tổng giám đốc Rosatom Alexei Likhachev nói với Thủ tướng Modi rằng Nga có thể cung cấp các nhà máy điện hạt nhân nhỏ cho Ấn Độ với “mức nội địa hóa rất sâu”.

Quốc phòng

Tuyên bố chung nhấn mạnh rằng hợp tác kỹ thuật-quân sự giữa hai nước từ trước đến nay là trụ cột chính của mối quan hệ này. Hai bên đã đồng ý tổ chức vòng đàm phán tiếp theo của Ủy ban liên chính phủ về hợp tác quân sự và kỹ thuật quân sự (IRIGC-M&MTC). Cơ quan này giám sát sự tham gia chiến lược và quốc phòng tại Moscow, trong nửa cuối năm nay.

Đáng chú ý, tuyên bố này đề cập đến bản chất đang thay đổi của hợp tác quốc phòng - dường như là một “phản ứng” trước những cáo buộc rằng Ấn Độ đã “rời xa” Nga với tư cách là đối tác quốc phòng lớn nhất của nước này xét về khối lượng cung cấp. Tuyên bố cho biết, “đáp lại yêu cầu tự cung tự cấp của Ấn Độ, quan hệ đối tác hiện đang định hướng lại theo hướng nghiên cứu và phát triển chung, đồng phát triển và sản xuất chung các hệ thống và công nghệ quốc phòng tiên tiến, đồng thời cả hai quốc gia cam kết “duy trì động lực” của các hoạt động hợp tác quân sự chung”.

Trước hội nghị thượng đỉnh, Rosoboronexport, cơ quan xuất khẩu vũ khí quốc phòng của Nga và là một phần của tập đoàn quốc phòng Rostec thuộc sở hữu nhà nước, đã thông báo thiết lập việc sản xuất đạn 3VBM17 'Mango' tại quốc gia Nam Á này theo sáng kiến ​​'Sản xuất tại Ấn Độ'. Đạn 125 mm được thiết kế để bắn từ khẩu pháo chính của xe tăng T-72 và T-90 do quân đội Ấn Độ triển khai.

Rostec cũng thông báo rằng một liên doanh Ấn-Nga khác đã sản xuất và giao 35.000 khẩu súng trường AK-203 Kalashnikov cho Bộ Quốc phòng Ấn Độ. Liên doanh được thành lập tại nhà máy quân sự Korwa ở Amethi, Uttar Pradesh, vào năm 2019.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Nga vẫn là nhà cung cấp quốc phòng lớn nhất cho Ấn Độ, mặc dù quốc gia Nam Á này đang đa dạng hóa nguồn nhập khẩu quân sự và quan hệ đối tác công nghệ. Tên lửa BrahMos, do Ấn Độ và Nga đồng phát triển, đã nổi lên như một trụ cột trong Lực lượng Vũ trang Ấn Độ, đồng thời là mặt hàng xuất khẩu quân sự quan trọng của New Delhi.

Đầu năm nay, lô tên lửa BrahMos trị giá 375 triệu USD đã được cung cấp cho Philippines. Các quốc gia khác – bao gồm Thái Lan, Ả Rập Saudi và Indonesia... – được cho là đã bày tỏ sự quan tâm đến việc mua tên lửa hành trình siêu thanh.

Nga gần đây cũng đã phê duyệt dự thảo Hiệp định trao đổi hậu cần lẫn nhau. Đây là một hiệp ước hậu cần quốc phòng chung nhằm đảm bảo khả năng tương tác chung giữa các lực lượng vũ trang Nga và Ấn Độ trong các cuộc tập trận quân sự, cũng như trong trường hợp triển khai các nhiệm vụ nhân đạo và cứu trợ thiên tai.

“Các hiệp định kiểu này mở rộng các cơ hội về mặt địa lý cho các hoạt động trong thời bình cho tất cả các bên tham gia. Hiện tại, điều này ít phù hợp hơn với Nga vì những nỗ lực chính của nước này tập trung vào hoạt động quân sự ở Ukraine, nhưng sau khi xung đột kết thúc, thỏa thuận này sẽ hữu ích”, Alexey Kupriyanov, người đứng đầu Trung tâm Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Viện nghiên cứu quốc gia về kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế Primakov (IMEMO), nói với RT.

“Có thể các điều khoản của thỏa thuận này sẽ được áp dụng trong trường hợp diễn tập chung ở các vùng lãnh thổ và vùng biển Bắc Băng Dương. Từ quan điểm của giới tinh hoa quân sự Ấn Độ và cộng đồng chuyên gia, điều này rất quan trọng vì Delhi lo ngại về hoạt động gia tăng của Trung Quốc ở các vùng cực”, chuyên gia nói thêm.

Kết nối

Hai nước cũng thảo luận về những tiến bộ đạt được trong việc mở ra hai tuyến đường quan trọng có thể thúc đẩy hợp tác kinh tế và thương mại bằng cách giảm thời gian và chi phí hậu cần, đồng thời cung cấp giải pháp thay thế an toàn cho các tuyến hàng hải hiện có như Kênh đào Suez. Hai nước đang nỗ lực triển khai Hành lang hàng hải Chennai-Vladivostok (phía Đông) và Hành lang vận tải quốc tế Bắc-Nam qua Iran, cũng như tận dụng tiềm năng của Tuyến đường biển phía Bắc ở Bắc Cực.

Tuyên bố nêu rõ: “Hai bên chia sẻ cách tiếp cận trong việc xây dựng kiến ​​trúc mới của các hành lang giao thông ổn định và hiệu quả, đồng thời đặc biệt chú ý đến việc phát triển các chuỗi sản xuất và tiếp thị đầy hứa hẹn ở Á-Âu, bao gồm cả mục đích thực hiện ý tưởng về một không gian Á-Âu mở rộng”.

Tuyên bố cũng nhấn mạnh, ám chỉ Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc bị Ấn Độ từ chối, rằng các tuyến đường mới sẽ được phát triển theo một số nguyên tắc - “minh bạch, tham gia rộng rãi, ưu tiên địa phương, bền vững tài chính và tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia”.

Vấn đề hậu cần và thanh toán vẫn là trở ngại chính cho các nhà xuất khẩu ở cả hai nước. Tuy nhiên, các tuyến thương mại mới sẽ không chỉ thúc đẩy thương mại song phương giữa Ấn Độ và Nga mà còn giúp New Delhi tiếp cận nhiều hơn với các thị trường Trung Á, châu Âu và khu vực Bắc Cực quan trọng, nơi các lợi ích của Ấn Độ đang gia tăng.

Thị phần dầu Nga tại Ấn Độ tăng mạnh khi nhu cầu từ Trung Quốc giảm

Hội nghị thượng đỉnh Nga-Ấn Độ: Ký 15 văn kiện, ra tuyên bố chung về phát triển chiến lược, vì sao Moscow lại quan trọng với New Delhi?

Liệu Ấn Độ có thể mua dầu của Nga với giá rẻ hơn?