Hồi tháng 12/2017, Thổ Nhĩ Kỳ đã ký thỏa thuận trị giá 2,5 tỷ USD với Nga để mua các hệ thống phòng không S-400 do Nga sản xuất. 55% giá trị hợp đồng này là tiền vay của Nga. Theo hợp đồng, Nga sẽ bắt đầu giao hàng vào tháng 7/2019.

Ngay từ đầu Mỹ đã tìm cách ngăn chặn giao dịch này. Nguyên nhân thực tế dẫn tới hành động trên của Ankara xuất phát từ việc họ đã hỏi mua từ Mỹ hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot PAC 3 nhưng đã không được chấp thuận. Hồi tháng 12/2018, Cơ quan hợp tác An ninh và Quốc phòng thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, họ đã phê duyệt việc bán 80 tên lửa Patriot và 60 tên lửa khác cho Ankara cùng các thiết bị liên quan gồm bộ radar, trạm điều khiển và các bệ phóng... với tổng trị giá 3,5 tỷ USD. Tuy nhiên, việc này vẫn cần sự chấp thuận của Quốc hội Hoa Kỳ. Nhưng ngay cả khi cơ quan lập pháp Mỹ phê chuẩn, Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ không hủy hợp đồng với Nga.

Phó Tổng thống Mỹ Michael Pence tại Hội nghị An ninh Munich ngày 18/2

Ngày 19/2, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nói với hãng tin Anadolu: "Chúng tôi đã thỏa thuận với Nga về S-400, vì vậy không thể nói đến vấn đề quay trở lại. Thỏa thuận đã được thực hiện”.

Việc bỏ thêm 1,5 tỷ USD để mua PAC 3 là gánh nặng cực lớn với Ankara, đó là chưa kể những hệ lụy phía sau mà họ phải tiếp nhận.

Thiếu tướng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã nghỉ hưu Nejat Eslen cho rằng Mỹ chắc chắn sẽ đáp trả quyết tâm của Ankara mua các tổ hợp phòng không từ Nga.

Theo ông, để đáp lại quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ về hệ thống S-400, Hoa Kỳ có thể cố gắng đánh vào đất nước này về mặt kinh tế, do đó cần phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa: "Hiện tại Thổ Nhĩ Kỳ đang gặp một số vấn đề trong lĩnh vực tài chính và kinh tế. Trong khi đó, như đã biết, Mỹ có những hành động phi pháp vì lợi ích riêng của mình ở nhiều quốc gia, đặc biệt, chúng ta hiện đang chứng kiến ​​điều này với ví dụ ở Venezuela. Để đạt được mục đích của mình, người Mỹ thường sử dụng các phương pháp như kích động khủng hoảng tài chính và thay đổi thể chế quyền lực ở quốc gia mà họ nhắm tới. Chúng tôi nhớ cách đây không lâu, Tổng thống Mỹ Trump đã đe dọa sẽ "hủy diệt Thổ Nhĩ Kỳ bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế". Liệu Washington thực sự có thể làm điều đó? Nếu họ cảm thấy bị dồn vào đường cùng - hoàn toàn có thể. Thổ Nhĩ Kỳ cần có biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn điều này xảy ra”.

Hệ thống phòng không S-400 do Nga sản xuất

Theo tướng Eslen, Washington đang gây áp lực lên Thổ Nhĩ Kỳ vì họ muốn cố gắng giữ nước này trong quỹ đạo ảnh hưởng của mình.

“Mỹ không muốn cho phép Thổ Nhĩ Kỳ vượt ra khỏi tầm kiểm soát của mình trong điều kiện hình thành trật tự thế giới mới. Do đó họ gây áp lực lên Ankara một cách có hệ thống. Hoa Kỳ cảm nhận thấy việc mua các vũ khí Nga có ý nghĩa là Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng cách xa hệ thống Đại Tây Dương và quỹ đạo ảnh hưởng, và do đó bằng mọi cách cố gắng ngăn cản điều này xảy ra. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia độc lập và có chủ quyền, đã đưa ra quyết định này dựa trên lợi ích quốc gia và quyết tâm thực hiện thỏa thuận mua S-400. Và đừng chờ đợi bất kỳ thay đổi nào về quan điểm trong vấn đề này. Thổ Nhĩ Kỳ hành động trên cơ sở nhận thức riêng về mối đe dọa an ninh quốc gia và tất cả cần phải tôn trọng điều đó. Ngoài ra, không cần phải tích hợp S-400 vào hệ thống NATO, vì Ankara cần chúng để đáp ứng nhu cầu quốc gia trong vấn đề phòng thủ”, ông Eslen nhấn mạnh. Việc quân đội Thổ Nhĩ Kỳ - một quốc gia NATO lại mua sắm tên lửa phòng không Nga là điều bất thường, do hệ thống này chẳng thể nào tích hợp vào mạng lưới phòng không chung.

Vì sao Thổ Nhĩ Kỳ từ chối mua hệ thống phòng không Patriot của Mỹ thay cho S-400 của Nga?

Giải pháp “độc” của Thổ Nhĩ Kỳ khi muốn mua S-400 của Nga