Trong vòng công du Trung Đông, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chọn thủ đô Ai Cập để công bố bản “Tuyên bố Cairo” khẳng định Washington không có ý đồ thống trị Trung Đông. Thông điệp đọc ngày 10/1 tập trung vào sách lược hợp tác với các nước trong khu vực để chống Hồi giáo cực đoan.

Trong diễn văn đọc tại Đại học Mỹ ở Cairo, Ngoại trưởng Pompeo khẳng định những nét chính của sách lược Trung Đông đã được Tổng thống Donald Trump thông báo vào năm 2017 tại Riyad: liên kết các nước đồng minh của Hoa Kỳ chống lại nước Iran hệ phái Shia, được mô tả là kẻ thù nguy hiểm nhất cho các chế độ ôn hoà và nước Mỹ.

Theo giới phân tích tại Cairo, tuyên bố của ông Pompeo có thể xem như sang trang chính sách của Tổng thống Barack Obama năm 2009, cũng được tuyên bố từ Cairo.

Từ nay, Washington không nói đến quan hệ với Hồi giáo mà chỉ nhấn mạnh đến sự hợp tác với các quốc gia trong vùng vịnh Ba Tư, Ai Cập và Jordani.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại Cairo, ngày 10/1

Theo ông Pompeo, Tổng thống Barack Obama, mà ông không nêu đích danh, đã “khuyến khích” chính quyền Iran táo bạo hơn. Hậu quả là Mỹ bỏ rơi các đồng minh. Một khi Hoa Kỳ rút lui thì hỗn lọan tràn tới.

Theo Ngoại trưởng Mike Pompeo, Hoa Kỳ không có tham vọng thống trị Trung Đông nhưng sẽ không rút quân cho đến khi nào cuộc chiến chống khủng bố chưa kết thúc. Từ nay, Mỹ vẫn tiếp tục dấn thân, nhưng làm khác đi theo nghĩa dùng ngoại giao và với các đồng minh để đuổi Iran ra khỏi Syria. Israel cũng được bảo đảm duy trì khả năng quân sự đối đầu với Iran.

Theo AFP, mục tiêu của Tuyên bố Cairo và vòng công du của Ngoại trưởng Mỹ là nhằm chứng minh Washington có một học thuyết mới, trong bối cảnh nhiều đồng minh hoang mang bởi hàng loạt quyết định của ông Trump: bỏ hiệp định hạt nhân với Iran, dời sứ quán Mỹ ở Israel về Jerusalem và rút quân khỏi Syria. Học thuyết này nhắm đến việc thành lập một liên minh chiến lược tại Trung Đông, một hình thức “NATO Arập”.

Để thực hiện mục tiêu này, Washington kỳ vọng vào các đối tác thân thiết nhất. Ngoại trưởng Mike Pompeo một mặt ca ngợi Cairo là đồng minh vững chắc trong cuộc chiến chống khủng bố, nhưng mặt khác, ông kêu gọi Ai Cập “phát huy nhân quyền, tự do tư tưởng, tự do tôn giáo” khi gặp Tổng thống Ai Cập, khi đi thăm một đền thờ Hồi giáo và một thánh đường của Thiên Chúa giáo thuộc hệ phái Copte. Một tín hiệu trấn an cộng đồng Thiên Chúa, thường xuyên là nạn nhân của khủng bố Hồi giáo, nhân mùa Giáng sinh của hệ phái Copte.

Liệu chiến lược mới của Washington có tác động ra sao? Rob Malley, nguyên là thành viên trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia thời Tổng thống Barack Obama, nay là chủ tịch Nhóm Nghiên cứu Khủng hoảng Quốc tế International Crisis Group, phê phán: “Có thể công luận Arập sẽ lên tinh thần với Thông điệp Cairo, nhưng công luận thế giới sẽ xem đây là bức tranh tự mãn của chính quyền Trump”.

Để hiện thực hóa Tuyên bố Cairo, trong một cuộc trả lời phỏng vấn truyền thông Mỹ ngày 11/1, Ngoại trưởng Pompeo khẳng định một hội nghị liên chính phủ cấp bộ về an ninh Trung Đông, với trọng tâm là Iran, sẽ được tổ chức trong hai ngày 13 và 14/2 tại Ba Lan. Khoảng 12 quốc gia sẽ tham gia vào cuộc họp này.

Bàn cờ Trung Đông có gì khác sau khi Mỹ rút quân?

Vũ khí Nga được quan tâm lớn sau màn thể hiện ở Syria