Trên bằng khen của Bộ trưởng Ngoại giao Taro Kono nêu rõ: “Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc trước những cống hiến to lớn của ông trong xúc tiến giao lưu học thuật Nhật - Việt, đào tạo chuyên gia nghiên cứu Nhật Bản cũng như giới thiệu cho người dân về “Phong trào Đông du”, một sự thật lịch sử trong quan hệ giao lưu Nhật - Việt. Qua đó góp phần tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa người dân hai nước Nhật Bản và Việt Nam”.

Phát biểu tại lễ truy tặng bằng khen của Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Umeda Kunio nói:“GS Phan Huy Lê không chỉ là nhà sử học hàng đầu của Việt Nam mà còn là học giả hiểu biết uyên thâm về quan hệ Nhật - Việt, đã có đóng góp to lớn cho sự phát triển của quan hệ hữu nghị, tin cậy lẫn nhau giữa Nhật Bản và Việt Nam”.

Phu nhân cố GS Phan Huy Lê nhận bằng khen từ Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Umeda Kunio

Đại sứ Umeda đã điểm lại 3 đóng góp của GS Phan Huy Lê. Trong đó có cống hiến to lớn với Hội Hữu nghị Việt - Nhật khi ông đảm nhiệm vai trò Phó chủ tịch Hội từ năm 1987. Ông tham gia tổ chức rất nhiều sự kiện giao lưu văn hóa, trong đó có Hội thảo quốc tế với chủ đề bảo tồn di tích phố cổ Hội An năm 1990. Thành công của sự kiện này gắn liền với dự án bảo tồn khu phố cổ hợp tác với Nhật Bản cũng như ghi tên phố cổ Hội An vào danh sách di sản thế giới của UNESCO.

Trên cương vị Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam từ năm 1988, giáo sư Lê đào tạo nhiều chuyên gia nghiên cứu về Nhật Bản của Việt Nam. Ông chỉ đạo tổ chức thành công Hội thảo Việt - Nhật nhân dịp kỷ niệm 100 năm phong trào Đông Du năm 2005; kỷ niệm 70 năm ngày mất của chí sĩ Phan Bội Châu và 100 năm ngày mất của bác sĩ Asaba Sakitaro năm 2010. Nhờ có những sự kiện nói trên mà nhiều người Nhật Bản và Việt Nam biết đến phong trào Đông Du cũng như tình bạn thủy chung giữa chí sĩ Phan Bội Châu và bác sĩ Asaba Saikitaro.

Đóng góp quan trọng nữa của giáo sư Lê là phát triển chuyên ngành Nhật Bản học chất lượng cao trong khoa Đông Phương học của Đại học Quốc gia Hà Nội. Từ đây, là nơi sản sinh ra những nhà nghiên cứu về Nhật Bản học chất lượng cao và khoa Đông Phương đã trở thành hình mẫu cho nhiều đại học khác.

Huy An