Qua không biết bao nhiêu biến động ở doanh nghiệp Formosa Hà Tĩnh, chỉ thấy quan chức nơi đây “ngậm tăm” rồi im thim thít. Chỉ khi nghe tin được bồi thường 500 triệu đô la thì triển khai lập hội đồng bàn bạc rất nhanh.

Đầu tiên là việc một bộ máy đầy đủ các ban bệ từ tỉnh, huyện, xã với đầy đủ các ngành chuyên môn, đặc biệt là ngạch tài nguyên - môi trường, không biết gì chuyện Formosa xây một đường ống “to đùng” đâm thẳng xuống biển.

Rồi cũng bộ máy khổng lồ ấy cũng không biết gì chuyện xả thải, để đến khi một dải ven biển miền Trung chìm trong thảm họa, người dân kêu gào, báo chí lên tiếng thì chính quyền địa phương… mới biết.

Chỉ có ông Phó chủ tịch tỉnh lại hồn nhiên đăng đàn khuyên dân “yên tâm ăn cá, tắm biển Vũng Áng”.

Sau cú sốc hủy hoại môi trường biển, lại đến sự cố Formosa chôn lấp rác thải trong trang trại ở thượng nguồn sông, gần đập nước. Một lần nữa, phát hiện ra việc này lại là… các phóng viên. Phóng viên sau khi phát hiện vụ việc đã cất công vượt hơn 50km về tận thành phố Hà Tĩnh, gõ cửa cơ quan chức năng để trình báo.

Lúc đó, Hà Tĩnh mới lập đoàn liên ngành vào kiểm tra.

Sau đó, mới lòi thêm ra việc Formosa còn đổ rác thải ở công viên, làm cống xả thải trái phép ra ngoài. Vụ việc này cũng là do người dân phát hiện, trình báo.

Tuyệt nhiên trên phương tiện truyền thông không thấy được bức ảnh nào lãnh đạo Hà Tĩnh thị sát các vùng biển ô nhiễm, trấn an người dân. Chỉ có Báo Hà Tĩnh hôm sau hồn nhiên đăng bài “biển đã sạch, thuyền đã ra khơi”.

Cách ứng xử của cán bộ Hà Tĩnh khác hẳn với tư duy “lao vào nơi khó khăn nhất” của nhiều lãnh đạo cấp cao như bà Nguyễn Thị Kim Ngân (vụ sập cầu Cần Thơ) hay ông Đinh La Thăng (trong vụ tai nạn thảm xe khách Sao Việt thảm khốc ở Sapa).

Trong thảm họa, sự xuất hiện của người đứng đầu, những người có trách nhiệm sẽ làm cho người dân cảm thấy ấm lòng hơn, không có cảm giác bị bỏ rơi. Giống như một viên tướng ra trận, chưa cần biết ông ta có giết được tên giặc nào không nhưng chỉ cần sự hiện diện hay một tiếng thét của ông ta cũng giúp cho ba quân xốc lại tinh thần.

Người đứng đầu, đôi khi mang ý nghĩa tinh thần to lớn như thế!

Một thảm họa to lớn.

Sinh kế của hàng triệu người bị ảnh hưởng trong nhiều năm.

Một vấn đề cả nước phải “xắn tay áo” vào giải quyết.

Nhưng tuyệt nhiên chưa thấy một quan chức nào của tỉnh Hà Tĩnh từ lớn đến bé đứng ra nhận trách nhiệm. Mà cũng chưa thấy tỉnh này kỷ luật được ai, kiểm điểm, quy trách nhiệm được cho ai.

Ai cũng mừng cho Hà Tĩnh có dàn cán bộ lãnh đạo trẻ thuộc hàng nhất nước. Nhưng qua đây mới thấy, trẻ chưa chắc đồng nghĩa với nhiệt tình, tư duy mới, sáng tạo. Trẻ mà không dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm, không xốc vác, thì cũng chẳng để làm gì!

Vậy nên, chúng ta trách móc Formosa nhiều quá mà quên mất trách móc chính bản thân mình, quên chất vấn: Các cơ quan chức năng, các quan chức Hà Tĩnh ở đâu khi Formosa gây ra thảm họa?