Lithium, được ví như là “vàng trắng”, đóng vai trò then chốt đối với các ngành công nghiệp và công nghệ hiện đại. Pin sạc lithium rất cần thiết để lưu trữ năng lượng mặt trời và gió, cũng như cung cấp năng lượng cho ô tô điện. Pin lithium-ion, có tuổi thọ cao và mật độ năng lượng tuyệt vời, cũng được sử dụng để sản xuất các mặt hàng điện tử tiêu dùng như máy tính xách tay và điện thoại thông minh.

Khi thế giới chuyển sang các nguồn năng lượng sạch hơn, bền vững hơn, việc dễ dàng tiếp cận lithium có thể tác động đến hiệu quả và khả năng tồn tại của nhiều dự án năng lượng tái tạo trong tương lai.

Lithium được ví như "vàng trắng", là nguyên tố địa chính trị trong kỷ nguyên chuyển đổi năng lượng.

Sự gia tăng nhanh chóng việc sử dụng xe điện đang làm gia tăng áp lực lên hoạt động khai thác lithium. Nhu cầu về lithium dự kiến ​​sẽ tăng hơn 5 lần vào năm 2030. Hiện tại, Úc và ba quốc gia Mỹ Latinh - Chile, Argentina và Bolivia, được gọi là “Tam giác Lithium”, nắm giữ hơn 75% nguồn cung lithium của thế giới, sau đó được chuyển đến Trung Quốc để chế biến.

Trong bối cảnh cuộc chạy đua khoáng sản quan trọng trên toàn thế giới này, Ấn Độ, vẫn là một người chơi nhỏ, đang nỗ lực củng cố chuỗi cung ứng lithium của mình bằng cách hợp tác với các quốc gia châu Phi, cũng như thông qua các chiến lược khác. Đảm bảo nguồn cung cấp lithium thô đáng tin cậy rất quan trọng đối với sản xuất xe điện (EV) và an ninh chuỗi cung ứng, và tiềm năng của châu Phi có thể giúp Ấn Độ định vị là nước dẫn đầu trên thị trường EV toàn cầu.

Phát hiện lithium ở Ấn Độ

Lithium đã trở thành một trong những khoáng sản quan trọng nhất của Ấn Độ, nó cũng được phân loại là "khoáng sản chiến lược". Tuy nhiên, Ấn Độ không sản xuất được lithium trong nước mà hoàn toàn dựa vào nhập khẩu. Việc phát hiện trữ lượng được phỏng đoán khoảng 5,9 triệu tấn quặng lithium ở khu vực Salal-Haimna thuộc quận Reasi, Jammu & Kashmir vào tháng 2/2023, đã cải thiện đáng kể triển vọng lithium của Ấn Độ.

Phát hiện này có thể đưa Ấn Độ trở thành quốc gia nắm giữ tài nguyên lithium lớn thứ sáu trên toàn cầu, vượt qua Trung Quốc. Sự phát triển này dự kiến ​​sẽ tác động đến dự báo cung cấp lithium dài hạn và trung hạn của Ấn Độ và giúp nước này vượt qua những bất ổn hiện tại liên quan đến cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc về sự thống trị chuỗi cung ứng EV.

Trên thực tế, phát hiện này có thể góp phần đưa Ấn Độ trở thành trung tâm công nghiệp xanh nổi bật. Trong nỗ lực trở thành nhà cung cấp pin lithium-ion đáng tin cậy, Ấn Độ đã cạnh tranh với Trung Quốc trong một thời gian.

Điều này dựa trên khả năng xuất khẩu những loại pin này trong tương lai và việc Ấn Độ gần đây được nâng hạng thành thị trường xe lớn thứ ba thế giới . Nếu Ấn Độ thành công, họ có thể xuất khẩu xe máy, xe tay ga có dung tích xi lanh thấp và thiết bị nông nghiệp giá rẻ sang các quốc gia đang phát triển khác.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức. Trữ lượng lithium được phát hiện nằm cách đường kiểm soát khoảng 30 dặm, ranh giới phân chia Kashmir do Pakistan chiếm đóng với lãnh thổ liên bang Jammu và Kashmir của Ấn Độ.

Ấn Độ phải giải quyết khó khăn trong việc khai thác một nguồn tài nguyên có giá trị từ khu vực bất ổn chính trị. Kể từ năm 1947, khu vực này đã chứng kiến ​​nhiều cuộc xung đột và giao tranh dữ dội nổ ra giữa Ấn Độ và Pakistan, thường do những người ly khai Pakistan gây ra. Ngoài ra, quận Reasi là một khu vực đồi núi với hệ sinh thái mong manh. Hơn nữa, so với trữ lượng ở Bolivia (21 triệu tấn), Argentina (17 triệu tấn) và Úc (6,3 triệu tấn), thì phát hiện về lithium của Ấn Độ tương đối khiêm tốn. Do đó, mặc dù phát hiện này sẽ thúc đẩy nền kinh tế xanh của quốc gia, nhưng vẫn chưa đủ.

Không có gì ngạc nhiên khi trong bối cảnh cảnh đầy thách thức này, Ấn Độ đã tìm cách khai thác lithium vượt ra ngoài biên giới quốc gia.

Cuộc kiếm tìm ở châu Phi

Bộ trưởng Bộ Khoáng sản VL Kantha Rao tuyên bố vào tháng 3/2024 rằng Ấn Độ đang hướng đến châu Phi để đáp ứng nhu cầu khoáng sản quan trọng của mình, đặc biệt là Zambia, Namibia, Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), Ghana và Mozambique.

Nhà máy sản xuất pin lithium tại Phúc Châu, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc.

Một số quốc gia châu Phi được cho là đã tiếp cận chính phủ Ấn Độ vào đầu năm 2022. Họ đề nghị cho phép tiếp cận các nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng của họ để đổi lấy việc trả nợ một phần các khoản vay phát triển của họ. Chi tiết cụ thể không được tiết lộ, nhưng việc tiếp cận được với lithium của châu Phi sẽ thúc đẩy đáng kể sự tăng trưởng của ngành công nghiệp xanh của Ấn Độ.

Việc tiếp cận các nguồn tài nguyên ở châu Phi rất quan trọng đối với sự phát triển ngành công nghiệp lithium của Ấn Độ, nhưng sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực này lại đặt ra một thách thức đáng kể.

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc đã thiết lập được vị thế gần như độc quyền đối với một số chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng, bao gồm coban, lithium và nhiều kim loại đất hiếm. Trung Quốc kiểm soát hầu hết chuỗi cung ứng lithium toàn cầu và là nhà tinh chế lithium hàng đầu. Mặc dù chỉ nắm giữ một phần nhỏ trữ lượng lithium của thế giới - dưới 7%, Trung Quốc sản xuất phần lớn các loại xe năng lượng mới được bán ra. Trung Quốc là nước nhập khẩu, tinh chế và tiêu thụ lithium lớn nhất, xử lý 70% sản lượng lithium toàn cầu và nhập khẩu 70% hợp chất lithium, chủ yếu cho ngành sản xuất pin trong nước.

Từ năm 2018, Trung Quốc, quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu khoảng 2/3 nguyên liệu thô, đã tích cực mua lại các mỏ lithium lớn trên toàn cầu. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã đầu tư vào các mỏ ở Zimbabwe, Cộng hòa Dân chủ Congo, Argentina, Úc và Canada. Theo một số dự báo, đến năm 2025, các mỏ do Trung Quốc kiểm soát dự kiến ​​sẽ sản xuất 705.000 tấn lithium đã được xử lý ở cấp độ pin, tăng đáng kể so với 194.000 tấn được sản xuất vào năm 2022.

Tương lai phía trước

Ấn Độ đang ở thời điểm then chốt trong việc phát triển ngành công nghiệp lithium của mình. Một ngành lithium phát triển mạnh có thể thúc đẩy đáng kể sự thịnh vượng kinh tế của đất nước. Do đó, Ấn Độ đang ưu tiên phát triển chuỗi cung ứng lithium của mình để hỗ trợ tăng trưởng trong tương lai, dẫn đầu quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và giảm thiểu các điểm yếu chiến lược. Tuy nhiên, sự phụ thuộc của đất nước vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và chuỗi cung ứng mong manh của nước này gây ra rủi ro cho sự ổn định trong việc tiếp cận các khoáng sản thiết yếu.

Ở đây có một nghịch lý, để Ấn Độ tiến xa hơn trong chuỗi giá trị lithium, quốc gia này phải điều hướng mối quan hệ với Trung Quốc hiệu quả hơn.

Trung Quốc từ lâu đã tìm kiếm nguồn cung ổn định các loại khoáng sản quan trọng như lithium thông qua các chiến lược như Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường. Các công ty Trung Quốc đang tích cực hoạt động tận dụng sự do dự của phương Tây bằng cách mua lại các mỏ ở châu Phi.

Cách New Delhi giải quyết “thách thức Trung Quốc” trong việc đảm bảo quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên lithium của châu Phi có thể định hình quá trình chuyển đổi năng lượng của nước này và đưa đất nước này trở thành quốc gia dẫn đầu ở Nam Bán cầu.