Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm

Liên quan đến vấn đề này, PetroTimes có cuộc trao đổi với Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm.

Phóng viên: Theo tờ trình của Chính phủ, chỉ quy định các dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thuộc đối tượng phải đấu thầu, bỏ quy định áp dụng đối với toàn bộ các dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước, vốn của DNNN từ 30% trở lên, hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư của dự án như luật hiện hành. Quan điểm của luật sư về vấn đề này như thế nào?

Luật sư Trương Anh Tú: Theo Tờ trình nêu trên thì tất cả các dự án đầu tư của DNNN đều phải đấu thầu. Quy định này siết chặt hơn đối với các DNNN khi thực hiện các dự án đầu tư, góp phần tạo ra sự công bằng, minh bạch, hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn của DNNN tránh thất thoát, đảm bảo sự cạnh tranh, và ngăn chặn những hành vi tham nhũng, lợi ích cá nhân…

Phóng viên: Việc thu hẹp đối tượng dự án dùng vốn nhà nước phải đấu thầu, điều này có lợi như thế nào đối với các DNNN?

Luật sư Trương Anh Tú: Việc bỏ quy định áp dụng đối với toàn bộ các dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước, vốn của DNNN từ 30% trở lên, hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư của dự án như luật hiện hành đã thu hẹp đối tượng dự án dùng vốn nhà nước phải đầu thầu. Tôi đánh giá việc bỏ quy định này là điểm đột phá trong dự thảo. Hiện nay chúng ta đang phát triển theo xu hướng kinh tế thị trường, nên phải đảm bảo một cơ chế cạnh tranh bình đẳng và ổn định đối với tất cả các thành phần kinh tế. Do đó, loại bỏ quy định trên giúp các doanh nghiệp có vốn nhà nước (mà không phải DNNN) được chủ động hơn trong việc đầu tư dự án, góp phần tạo nên quyền chủ động quyết định cho các tổ chức, cá nhân khác có tham gia góp vốn cùng nhà nước, họ không bị ràng buộc bởi những quy định áp dụng đối với vốn nhà nước như trước đây. Đồng thời đảm bảo hài hoà lợi ích giữa nhà nước và các tổ chức cá nhân khác trong cùng “sân chơi kinh tế”.

Phóng viên: Nếu quy định như dự thảo Chính phủ trình sẽ thu hẹp đáng kể đối tượng dự án sử dụng vốn nhà nước phải đấu thầu, tạo khoảng trống pháp luật trong quản lý vốn nhà nước, dẫn tới toàn bộ các dự án đầu tư của công ty con của các tập đoàn, tổng công ty, DNNN khác… sẽ không phải đấu thầu. Theo luật sư, có nên mở rộng áp dụng Luật Đấu thầu với đối tượng là công ty con có trên 50% vốn của DNNN? Vì sao?

Luật sư Trương Anh Tú: Quan điểm của tôi “không cần mở rộng áp dụng Luật Đấu thầu với đối tượng là công ty con có trên 50% vốn của DNNN”. Mặc dù sẽ có những rủi ro xảy ra trong hoạt động quản lý vốn của DNNN tại các Công ty con. Nhưng việc quy định mở rộng nêu trên sẽ cản trở rất nhiều đến hoạt động kinh doanh của các Công ty con, lại một lần nữa họ phải chịu ràng buộc, phụ thuộc vì có “gắn mác DNNN”, không được chủ động, tự quyết định… Đồng thời việc “không cần quy định mở rộng” góp phần buộc các DNNN phải rà soát cần nhắc trong việc đầu tư mở các Công ty con sao cho hiệu quả, đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, đúng luật.

Mặt khác, Công ty con của các tập đoàn, tổng công ty, DNNN có nguồn vốn đầu tư là từ Công ty mẹ, Tổng Công ty, DNNN (không thuộc vốn từ ngân sách hoặc các quỹ do nhà nước quản lý theo quy định Luật quản lý, sử dụng tài sản công) nên không cần thiết phải đưa vào là đối tượng đấu thầu.

Phóng viên: Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải thu hẹp phạm vi các gói thầu mà chủ đầu tư là các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần, các dự án có vốn nhà nước phải thực hiện đấu thầu theo quy định của pháp luật. Điều này sẽ làm tăng tính tự chủ cho doanh nghiệp và cũng đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước (thông qua số cổ phần/tỷ lệ biểu quyết tại doanh nghiệp cổ phần) với các cổ đông, nhà đầu tư tư nhân… Luật sư nghĩ sao về ý kiến này?

Luật sư Trương Anh Tú: Tôi cho rằng ý trên là hoàn toàn phù hợp, bởi những doanh nghiệp có vốn nhà nước (mà không phải là DNNN) còn có vốn góp của tổ chức, cá nhân khác. Tỷ lệ vốn góp của họ cao hơn tỷ lệ vốn góp của nhà nước nên cần có cơ chế đảm bảo quyền lợi cho họ thay vì ràng buộc họ theo những quy định áp đặt đối với nhà nước. Việc thu hẹp phạm vi sẽ tạo tính chủ động hơn cho doanh nghiệp, hài hoà lợi ích giữa nhà nước với các nhà đầu tư khác, đảm bảo đúng tinh thần của Luật doanh nghiệp về quyền quyết định, quyền biểu quyết giữa các thành viên góp vốn. Đồng thời, điều này cũng giảm thiểu sự ràng buộc, trì trệ phải phụ thuộc vào nhà nước, hạn chế được những rủi ro pháp lý cho những người điều hành quản lý doanh nghiệp có vốn nhà nước.

Phóng viên: Để tránh sự chồng chéo trong quá trình áp dụng pháp luật, đảm bảo tính thực thi và hiệu quả của Luật Dầu khí vừa được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, nên chăng trong Luật Đấu thầu phải có quy định về việc áp dụng Luật Dầu khí đối với vấn đề liên quan đến hoạt động dầu khí và đã được quy định trong Luật Dầu khí?

Luật sư Trương Anh Tú: Liên quan đến vấn đề tránh chồng chéo trong quá trình áp dụng pháp luật, đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Đấu thầu và Luật Dầu khí trong lĩnh vực Dầu khí thì có nhiều phương án như: dự thảo luật đầu thầu thiết kế các quy định phù hợp, thống nhất với Luật Dầu khí hoặc trong dự thảo có thể dẫn chiếu đến các quy định của luật khác có liên quan.

Xin cảm ơn Luật sư!