Ngành hàng không nội địa sẽ có mức tăng trưởng nhanh

Tại Hội thảo “Khơi thông cơ chế thị trường, tiếp sức hàng không Việt” được tổ chức mới đây, các chuyên gia hàng không có chung nhận định: Ngành hàng không Việt Nam đang đối mặt nhiều rủi ro.

TS Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia - cho hay, hàng không là ngành nhạy cảm đối với khủng hoảng và dịch bệnh. Mặc dù dịch Covid-19 hiện nay đã được kiểm soát trên toàn cầu, song vẫn không loại trừ khả năng bùng phát trở lại hoặc phát sinh các dịch bệnh mới, có thể tác động tới ngành hàng không do mức độ lây lan nhanh và cao, nếu xảy ra.

Bên cạnh đó là rủi ro về sự suy thoái của nền kinh tế. Năm 2023, kinh tế toàn cầu được dự báo tăng trưởng thấp, chỉ khoảng 2%; lạm phát vẫn ở mức cao, tới 5,2%; một số nền kinh tế lớn có nguy cơ rơi vào suy thoái, dù mức độ nhẹ và trong thời gian ngắn. Nền kinh tế Việt Nam không nằm ngoài xu thế này và có thể ảnh hưởng đến nhu cầu đi lại, vận chuyển hành khách, hàng hóa bằng đường hàng không.

Tình trạng quá tải tại các cảng hàng không Việt Nam cũng là một rủi ro, nhất là hạ tầng, công suất thiết kế của 22 cảng hàng không chỉ có 96 triệu lượt khách/năm, nhưng lượng hành khách hiện tại đã gần vượt quá công suất thiết kế. Theo dự thảo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, Chính phủ dự kiến đầu tư 6 cảng hàng không mới, cộng với nâng cấp 22 cảng hàng không hiện hữu; có kế hoạch khai thác hiệu quả 28 cảng hàng không, nâng tổng công suất lên khoảng 283 triệu hành khách, bảo đảm trên 95% dân số có thể tới cảng hàng không trong phạm vi 100km. Song, đó là câu chuyện trong tương lai.

Nhu cầu di chuyển bằng đường hàng không càng ngày càng lớn

Hiện tại, mặc dù Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường hàng không tiềm năng nhất Đông Nam Á, nhưng điều này đang tạo ra áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn từ các doanh nghiệp hàng không quốc tế, khi các doanh nghiệp hàng không Việt Nam dần mất đi sự bảo hộ của Chính phủ. Thị trường hàng không sẽ có nhiều áp lực cạnh tranh hơn đối với các hãng hàng không trong nước. Đây cũng là rủi ro mà ngành hàng không Việt Nam phải đối mặt.

Có một thực trạng đáng chú ý của các hãng hàng không nội địa: Thua lỗ lớn. Năm 2022, doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ của Vietnam Airlines đạt 70.579 tỉ đồng, tăng 153% so với năm 2021, tuy nhiên giá vốn vượt doanh thu (đạt 73.204 tỉ đồng) và tăng 93% cùng với chi phí lãi vay tăng 44% khiến Vietnam Airlines bị lỗ rất nặng.

Với Bamboo Airways, theo số liệu mới nhất, trong 9 tháng năm 2022, hãng tiếp tục ghi nhận lỗ gộp lên tới hơn 3.500 tỉ đồng, chỉ đứng sau khoản lỗ của Vietnam Airlines và lớn hơn nhiều so với khoản lỗ gần 2.300 tỉ đồng trong năm 2021.

Vietjet có kết quả khả quan hơn, doanh thu thuần của hãng năm 2022 đạt 39.343 tỉ đồng (tăng 206%), nhưng giá vốn và chi phí lãi vay tăng cao (lần lượt là 178% và 69%) khiến Vietjet bị lỗ 2.172 tỉ đồng...

Trên thị trường chứng khoán, nhờ ngành hàng không phục hồi trong năm 2022, nhóm cổ phiếu ngành hàng không mặc dù giảm 11%, song vẫn tốt hơn mức giảm 32,7% của toàn thị trường.

Trước thực tế đó, các chuyên gia hàng không đều có nhiều đánh giá về triển vọng của ngành hàng không, như: Tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023 dự báo ở mức 6-6,5%, thấp hơn mức 8,02% trong năm 2022, song vẫn là mức cao so với thế giới (khoảng 2%). Việt Nam có quy mô dân số đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN (khoảng 100 triệu người), nhưng thị trường hàng không mới chỉ có 4 hãng hàng không nội đang hoạt động. GDP đầu người ngày càng tăng và mức sống người dân ngày càng cải thiện. Dòng vốn FDI tiếp tục tăng khá, thúc đẩy nhu cầu di chuyển bằng đường hàng không.

Đáng chú ý, nhu cầu về vận tải hàng hóa tăng cao, đang tạo điều kiện cho Việt Nam tiến sâu vào chuỗi giá trị sản xuất thế giới, đặc biệt là các mặt hàng có giá trị cao như điện thoại, laptop, máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện; máy móc, thiết bị, máy ảnh, máy quay phim... Đó là những mặt hàng phải vận chuyển bằng đường hàng không.

Lượng khách du lịch dự báo sẽ phục hồi trở lại mức trước dịch. Trong tháng 2-2023, khách quốc tế đến Việt Nam đạt 933.000 lượt, tăng 7,1% so với tháng 1 và cao gấp 31,6 lần so với cùng kỳ năm 2022 do Việt Nam đã mở cửa du lịch, các đường bay quốc tế đang dần được khôi phục trở lại. Trong tổng số hơn 1.804,1 nghìn lượt khách quốc tế đến Việt Nam 2 tháng đầu năm nay, khách đến bằng đường hàng không tới 1.636,2 nghìn lượt, chiếm 90,7% lượng khách quốc tế đến Việt Nam và gấp 37,8 lần cùng kỳ năm 2022.

Cùng với đó, dự báo trong năm 2023, tỷ giá tại Việt Nam sẽ vẫn được Ngân hàng Nhà nước điều hành thận trọng, phù hợp với diễn biến thị trường và tiếp tục giữ ở mức ổn định, tăng khoảng 2-3% trong năm 2023, hỗ trợ cho hoạt động của các doanh nghiệp ngành hàng không. Giá nhiên liệu năm 2023 dự báo sẽ giảm so với năm 2022, mặc dù vẫn đứng ở mức cao, song sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp hàng không vượt khó.

Ở góc độ quản lý nhà nước, Chính phủ và Bộ Giao thông Vận tải đang quyết liệt xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông, nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng tăng của người dân. Do đó, về trung và dài hạn, ngành hàng không có nhiều tiềm năng phát triển.

Với những cơ hội đó, theo dự báo của Cục Hàng không Việt Nam, hàng không Việt Nam sẽ tăng trưởng nhanh. Năm 2023, thị trường vận tải hàng không Việt Nam đạt xấp xỉ 80 triệu lượt khách và 1,44 triệu tấn hàng hóa, tăng tương ứng 45,4% và 15% so với năm 2022; tăng tương ứng 1% và 14,8% so với năm 2019 (trước dịch Covid-19).

Trong đó, vận chuyển hành khách nội địa đạt 45,5 triệu lượt, tăng 5% so với năm 2022 và tăng 22% so với năm 2019; vận chuyển hàng hóa nội địa đạt 230.000 tấn, tăng 55% so với năm 2022 và bằng 85% so với năm 2019; vận chuyển hành khách quốc tế đạt 34 triệu lượt, gấp 3 lần so năm 2022 và bằng 83,5% so với năm 2019; vận chuyển hàng hóa quốc tế đạt 1,23 triệu tấn, tăng 10% so với năm 2022 và tăng 22,4% so với năm 2019...