Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày chiến thắng trở về của các chiến sỹ cách mạng bị địch bắt, tù đày (1973 - 2023); 48 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2023), Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò tổ chức trưng bày chuyên đề “Phút hồi sinh”.

Các đại biểu tham quan trưng bày

Sau thất bại liên tiếp ở các chiến trường, đặc biệt là cuộc tập kích 12 ngày đêm bằng không quân ra miền Bắc (12/1972), Mỹ buộc phải ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam (27/1/1973). Đây là mốc son lịch sử, mở đường cho ngày trở về của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt, tù đày.

Trưng bày chuyên đề “Phút hồi sinh” gợi nhớ thời khắc lịch sử hào hùng của những ngày chiến thắng trở về với cách mạng của hàng nghìn chiến sĩ cách mạng, đồng bào yêu nước bị địch bắt, tù đày. Cánh cửa ngục tù tăm tối ấy là biết bao xương máu của cộng đồng dân tộc Việt Nam đã chiến đấu, hy sinh để hiện thực hóa ước mơ hòa bình, độc lập, tự do cho đất nước.

Những câu chuyện, hình ảnh xúc động về "phút hồi sinh" của chiến sĩ bị địch bắt, tù đày

Trưng bày được thể hiện qua 3 nội dung: “Mở cửa ngục tù”, “Ngày chiến thắng trở về” và “Viết tiếp bản hùng ca”.

Phần “Mở cửa ngục tù”, thể hiện hình ảnh sau năm 1954, hệ thống nhà tù, trại giam được đế quốc Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa thiết lập khắp miền Nam. 6 nhà tù, trại giam được mệnh danh là “địa ngục trần gian” lớn nhất miền Nam là: Côn Đảo, Phú Quốc, Chí Hòa, Phú Lợi, Tân Hiệp, Thủ Đức. Tại đây, nhiều thủ đoạn tàn khốc đã được áp dụng nhằm đày ải về thể xác, tinh thần tù nhân. Kiên cường đấu tranh chống chế độ giam cầm hà khắc, nhiều chiến sĩ đã anh dũng hy sinh.

Với chủ đề “Ngày chiến thắng trở về” nói về quá trình thực hiện Hiệp định Paris, các cuộc trao trả tù binh, tù chính trị giữa ta và địch được triển khai từ tháng 2/1973. Các cuộc trao trả diễn ra nhiều đợt tại nhiều địa điểm khác nhau, trong đó hai địa điểm trao trả lớn nhất là sông Thạch Hãn (tỉnh Quảng Trị) và sân bay Lộc Ninh (nay thuộc huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước).

Chủ đề “Viết tiếp bản hùng ca” thể hiện khoảnh khắc sau ngày chiến thắng trở về, vượt qua nỗi đau thương tật, hoàn cảnh khó khăn, các cựu tù binh, tù chính trị vẫn vươn lên trong quá trình học tập, công tác với nỗ lực bền bỉ. Luôn nhớ về những đồng đội đã hy sinh tại nơi “địa ngục trần gian” năm xưa, những người tù đã phối hợp với lực lượng vũ trang của địa phương tổ chức tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ, thăm hỏi các bạn tù có hoàn cảnh khó khăn. Năm 2008, sau những đợt khai quật, hơn 1.300 hài cốt của các liệt sỹ tù binh Phú Quốc đã được tỉnh Kiên Giang và huyện Phú Quốc tổ chức an táng tại Nghĩa trang liệt sỹ Phú Quốc.

Hằng năm, Đảng, Nhà nước, TP Hà Nội tổ chức các cuộc gặp mặt, tri ân các cựu tù chính trị, cựu tù binh. Vào các năm chẵn nhân kỷ niệm ngày chiến thắng trở về, những cựu tù binh đã trở lại thăm “Địa ngục trần gian” Phú Quốc năm xưa, cùng các bạn tù ôn lại những kỷ niệm của một thời đấu tranh gian khổ, hào hùng không thể nào quên.

Hoạt cảnh “Phút hồi sinh” tái hiện phút giây lịch sử hào hùng của thời khắc trao trả những chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày tại bờ sông Thạch Hãn.

Không gian trưng bày chuyên đề nổi bật với tổ hợp cổng chào, tái hiện lại thời khắc lịch sử trao trả các chiến sỹ cách mạng bên bờ sông Thạch Hãn năm 1973. Hình ảnh những người tù lao mình xuống sông, ùa vào vòng tay yêu thương của đồng đội đón chào được in khổ lớn, gây ấn tượng, cảm xúc.

Tại lễ ra mắt trưng bày, các đại biểu đã xem hoạt cảnh “Phút hồi sinh”, tái hiện những phút giây lịch sử hào hùng của thời khắc trao trả những chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày tại bờ sông Thạch Hãn. Đồng thời, gặp gỡ các nhân chứng lịch sử là các cựu tù binh trại giam Phú Quốc từng được trao trả ở Thạch Hãn, Lộc Ninh năm 1973 - 1974.

Đến với chương trình, du bạn Anh Khôi (Thường Tín, Hà Nội) chia sẻ cảm nhận: "Trải nghiệm chương trình hôm nay khiến tôi thật xúc động. Bản thân hiểu rõ hơn về cuộc chiến đấu đầy hy sinh, gian khổ nhưng vô cùng vẻ vang của dân tộc, hiểu được những chiến công oai hùng của các thế hệ đi trước đã chiến đấu anh dũng, ngoan cường giành độc lập, tự do cho Tổ quốc dù cho bị kẻ địch hành hạ dã man".

Trưng bày “Phút hồi sinh” được diễn ra từ ngày 10/3 tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò (số 1 phố Hỏa Lò, Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Phú Văn

“Bài ca Kết đoàn”: Lời khẳng định “Đoàn kết là sức mạnh, là then chốt của thành công”

Tái hiện cuộc sống khắc nghiệt tại Nhà tù Hỏa Lò