Công khai minh bạch ngân sách
Tăng niềm tin của người dân
(PetroTimes) - Thúc đẩy sự minh bạch, giải trình và quản lý ngân sách Nhà nước, tạo động lực cạnh tranh, thu hút đầu tư… là các mục tiêu của việc khảo sát Chỉ số công khai ngân sách tỉnh (POBI). POBI 2020 có một số tiến bộ so với các năm trước, nhưng vẫn có những tỉnh có nhiều chỉ số rất thấp. Vì sao vậy?
 |
| TS Nguyễn Quang Thương |
TS Nguyễn Quang Thương - Phó giám đốc Trung tâm Phát triển và hội nhập (CDI): POBI là Tiêu chí để phân bổ ngân sách
Báo cáo POBI có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra một hệ thống thông lệ cho các cấp quản lý ngân sách ở Việt Nam, dần phù hợp thông lệ quốc tế trong chi tiêu công, dựa trên 4 trụ cột của quản lý ngân sách hiện đại: Tính minh bạch, tính giải trình, tính tiên liệu và sự tham gia của người dân. Kết quả đánh giá, cho điểm và xếp hạng các tỉnh theo chỉ số chung cũng như theo chỉ số thành phần của báo cáo là những dữ liệu cần thiết, hữu ích để người đọc có thể nhận diện được bức tranh chung về thu - chi ngân sách trên cả nước.
Điểm trung bình về công khai ngân sách tỉnh năm 2020 đạt 69,09 điểm trên tổng số 100 điểm, tăng thêm 3,54 điểm so với kết quả năm 2019. Năm 2020, có 27 tỉnh công khai “đầy đủ” thông tin về ngân sách Nhà nước, tăng 3 tỉnh so với năm 2019; 29 tỉnh công khai “tương đối đầy đủ”, tăng 2 tỉnh so với năm 2019; số tỉnh công khai “chưa đầy đủ” và “ít” lần lượt là 5 và 2 tỉnh, giảm lần lượt 4 và 1 tỉnh so với năm 2019.
Trong bảng xếp hạng POBI 2020, Vĩnh Long đứng đầu với 93,68 điểm, Đà Nẵng xếp thứ hai với 92,26 điểm, Bà Rịa - Vũng Tàu xếp thứ ba với 90,45 điểm. Hai tỉnh công khai “ít” thông tin nhất là Bình Phước (3,84 điểm) và Đắk Lắk (23,41 điểm). Tỉnh Lạng Sơn năm 2019 đứng áp chót bảng xếp hạng, nhưng năm 2020 đã vươn lên thứ 16 với 82,3 điểm, thuộc nhóm tỉnh công khai “đầy đủ” thông tin.
 |
| Xếp hạng POBI 2020 |
Qua 4 năm thực hiện khảo sát POBI, chúng tôi thấy có sự nỗ lực rất lớn của các UBND và các Sở Tài chính trong việc thực hiện công khai minh bạch ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 và các thông lệ quốc tế. Hy vọng trong thời gian tới, POBI sẽ được sử dụng như một trong các chỉ tiêu về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và được sử dụng như là một trong những tiêu chí để phân bổ ngân sách Nhà nước.
 |
| Nguyễn Đức Thành |
PGS.TS Nguyễn Đức Thành - Cố vấn trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR): Điểm số POBI cả nước tăng mạnh
Chỉ số POBI của các tỉnh năm đầu tiên thực hiện nhìn chung rất thấp, trung bình cả nước chỉ có 30 điểm (năm 2017), nghĩa là hầu như không tỉnh nào quan tâm đến việc tuân thủ minh bạch ngân sách theo tinh thần của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015. Sang năm 2018 có sự cải thiện mạnh mẽ khi các tỉnh nhận ra mình ở vị trí nào ở bảng xếp hạng, điểm số POBI trung bình cả nước tăng vọt lên đến 50 điểm và tiếp tục tăng lên 65 điểm vào năm 2019. Điều đó cho thấy các tỉnh đều có ý thức cải thiện tính minh bạch ngân sách theo Luật Ngân sách Nhà nước cũng như theo sự phát triển chung của xã hội.
Tuy nhiên, đến năm 2020, năm thứ tư thực hiện khảo sát POBI thì chúng tôi thấy sự cải thiện về số điểm có dấu hiệu chững lại. Điều tích cực là nhiều tỉnh trước đây thứ hạng rất thấp, chưa quan tâm thực hiện công khai minh bạch ngân sách thì năm 2020 đã có cải thiện đáng kể. Ngoài ra nhóm điểm cao, nhóm các tỉnh có truyền thống công khai minh bạch ngân sách, tuân thủ Luật Ngân sách Nhà nước vẫn giữ được “phong độ” ổn định.
 |
| PGS.TS Vũ Sỹ Cường |
PGS.TS Vũ Sỹ Cường - chuyên gia tài chính công: Cải thiện mức độ minh bạch ngân sách
Năm 2020 ghi nhận nhiều tỉnh, thành phố thực hiện tốt về công khai ngân sách. Báo cáo ngân sách Nhà nước dành cho công dân là tài liệu có sự cải thiện nhiều nhất về tính sẵn có. Mặc dù đây không phải là tài liệu bắt buộc phải công khai theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 nhưng đã có 22 tỉnh công khai tài liệu này trong năm 2020, tăng 8 tỉnh so với năm 2019. Kết quả chấm POBI 2020 cho thấy sự tiến bộ vượt bậc về tính thuận tiện khi 100% số tỉnh có thư mục công khai ngân sách và đa số các tài liệu được công khai dưới dạng Word/Excel hoặc định dạng PDF, dễ dàng sử dụng và chuyển đổi.
Năm 2020 cũng là năm đầu tiên thực hiện khảo sát về tính liên tục của các tài liệu được công khai. Kết quả khảo sát cho thấy có 49 tỉnh công bố tài liệu dự toán ngân sách tỉnh trình HĐND tỉnh liên tục trong 3 năm; 52 tỉnh công bố tài liệu dự toán ngân sách tỉnh được HĐND tỉnh duyệt liên tục trong 3 năm; 51 tỉnh công bố báo cáo quyết toán ngân sách tỉnh đã được HĐND tỉnh phê chuẩn liên tục trong 3 năm.
Tuy vậy, kết quả POBI 2020 cho thấy các tỉnh vẫn cần phải nỗ lực để tiếp tục cải thiện mức độ công khai minh bạch ngân sách.
 |
| Bà Nguyễn Thu Hương |
Bà Nguyễn Thu Hương - Quản lý cấp cao Chương trình quản trị, Oxfam Việt Nam: Nâng cao niềm tin của người dân vào chính quyền
POBI đã trở thành một công cụ khuyến khích các tỉnh, thành phố luôn tự cải thiện về công khai minh bạch ngân sách, tăng niềm tin từ người dân, tăng hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước.
Bên cạnh đó, POBI cũng giúp những thông tin hữu ích mang tính khoa học, kịp thời để Bộ Tài chính, Chính phủ có những chính sách điều chỉnh, hướng dẫn và thực hiện công khai minh bạch ngân sách Nhà nước, để Việt Nam ngày càng công khai minh bạch, tiến tới đạt được những tiêu chuẩn quốc tế về công khai minh bạch ngân sách.
| Trong bảng xếp hạng POBI 2020, Vĩnh Long đứng đầu với 93,68 điểm, Đà Nẵng xếp thứ hai với 92,26 điểm, Bà Rịa - Vũng Tàu xếp thứ ba với 90,45 điểm. Hai tỉnh công khai “ít” thông tin nhất là Bình Phước (3,84 điểm) và Đắk Lắk (23,41 điểm). |
Thành Công
