Sáng 23/10, bên hành lang Quốc hội, bà Nguyễn Thị Xuân Thu - Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã chia sẻ với báo chí những vấn đề xung quanh việc các cá nhân vận động, kêu gọi ủng hộ đồng bào miền Trung trong những ngày mưa lũ vừa qua.

Tôn vinh cá nhân làm thiện nguyện

- Cá nhân bà nhìn nhận thế nào về các cá nhân tự kêu gọi làm từ thiện mà không thông qua tổ chức chính trị xã hội?

- Trong thiên tai thảm họa, tất cả những ai có tấm lòng thiện nguyện đều rất mong muốn làm điều gì đó giúp đỡ đồng bào - những người gặp hoạn nạn, không phân biệt ca sĩ hay mạnh thường quân khác, hay tổ chức, cá nhân có chức năng làm về công tác vận động và thực hiện nhiệm vụ nhân đạo.

Việc ca sĩ Thủy Tiên đứng ra kêu gọi, vận động nguồn lực hỗ trợ nhân dân kịp thời trong lúc khó khăn và cũng lặn lội đi đến tận nơi chia sẻ, giúp đỡ đồng bào là rất đáng hoan nghênh, trân trọng. Chúng ta không nên quá khắt khe khi một người có tấm lòng nhân hậu như vậy đã đứng ra giúp đỡ đồng bào của mình những lúc gặp khó khăn. Còn việc huy động được nhiều hay ít là do uy tín của từng cá nhân, tập thể. Vận động được nhiều thì sẽ có nhiều người được giúp đỡ và có nhiều cơ hội hơn để giúp người khác.

Bà Nguyễn Thị Xuân Thu - Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội. (Ảnh: Quốc Chính)

Tuy nhiên, một cá nhân đứng ra làm sẽ gặp rất nhiều rủi ro và rất vất vả, đặc biệt với nguồn tiền rất lớn thì sức của một người làm không thể làm hết được.

Còn về mặt pháp luật, họ không vi phạm vì theo Bộ Luật Dân sự, họ là người trung gian để đem vật chất, tiền bạc của người cho họ để gửi cho người nhận. Họ được ủy thác và theo luật là được phép. Họ không đại diện cho tổ chức nào nên họ hoàn toàn có quyền làm việc đó.

Vấn đề là làm thế nào để số tiền người khác ủy quyền cho họ đến đúng người, đúng nơi, không bị lợi dụng. Thực tế đã có trường hợp lợi dụng nguồn từ thiện này. Nếu nguồn tiền đó phân phối không công bằng, không có tiêu chí rõ ràng như các tổ chức nhân đạo đang làm thì phát sinh nhiều tiêu cực trong xã hội, thậm chí phát sinh sự mất đoàn kết của nhân dân trong cộng đồng khi người được, người không, họ sẽ phân bì. Chưa nói đến việc sẽ hỗ trợ cái gì, cái gì cần trước mắt, cái gì cần lâu dài. Việc này chắc người chọn cách làm từ thiện sẽ suy nghĩ, làm thế nào để giúp được nhiều nhất mà không bị mang tiếng nhất.

Hy vọng ca sĩ Thủy Tiên sẽ chọn được cho mình cách làm tốt, để hình ảnh của “Cô Tiên” giữa đời thường mãi sáng đẹp và được mọi người yêu quý.

- Bộ Tài chính đang đề nghị sửa Nghị định 64 - hiện nay chỉ quy định 3 tổ chức được tiếp nhận ủng hộ, từ thiện. Quan điểm của bà ra sao?

- Nghị định 64 thực chất là để áp dụng cho các tổ chức được Nhà nước giao thực hiện nhiệm vụ nhân đạo và đấy là một hình thức quản lý của Nhà nước với các tổ chức có nhiệm vụ được giao, như MTTQ, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, các quỹ xã hội, từ thiện, không áp dụng cho cá nhân.

Nếu lấy Nghị định 64 áp vào trường hợp của cô Thủy Tiên cũng không đúng. Còn Nghị định 64 đã ban hành lâu rồi, đến nay cần sửa đổi một số điều. Đó là Nghị định giúp Nhà nước quản lý tốt các nguồn viện trợ, nguồn đóng góp của cộng đồng để không bị thất thoát, lợi dụng và đặc biệt vận động, phân phối được đến đúng người, đúng nơi, đúng chỗ và hiệu quả.

Trong nghị định 64, vẫn có 1 điểm là khuyến khích những cá nhân những người có thể tham gia làm công tác thiện nguyện và cũng phải tôn vinh họ nếu như họ làm đúng, không vi phạm. Nếu như họ làm đúng quy định của pháp luật, họ không làm gì sai, chúng ta còn phải khuyến khích và tôn vinh họ nữa kia.

"Miếng lương khô không phải to tát lắm mà họ cố lấy về cho gia đình"

- Câu chuyện lũ lụt, cả nước hướng về miền Trung đã diễn ra nhiều năm, nhiều lần rồi. Song có ý kiến cho rằng sự tiếp nhận ủng hộ của người dân chưa kịp thời? Bà có ý kiến gì để thay đổi cách thức thực hiện?

- Thực ra, năm nào nước mình cũng có những nơi xảy ra thiên tai và mỗi lần như thế người dân cả nước và rất nhiều người mong muốn được đến để trợ giúp bằng hình thức khác nhau. Ai cũng muốn được trực tiếp đến đó để giúp đỡ. Đó cũng là nhu cầu chính đáng. Nhưng theo quy định về cứu trợ quốc tế, có 3 nguyên tắc cần phải tuân thủ.

Nguyên tắc thứ nhất, không phân biệt đối xử giữa những người ở những vùng xảy ra thảm hoạ. Thứ hai, không tạo áp lực cho những người tại đó, kể cả nạn nhân, kể cả chính quyền và các lực lượng để họ không bị áp lực thêm những công việc khác nữa. Thứ ba, giúp những gì họ cần, thay vì mình giúp những gì mình có.

Chính vì thế, cần phải có những tổ chức chuyên nghiệp làm công tác này và có sự điều phối của chính quyền, các lực lương chức năng, đặc biệt các tổ chức như Hội Chữ thập đỏ - tổ chức chuyên nghiệp trong công tác nhân đạo.

Thủy Tiên lênh đênh trên "biển nước" để đến từng nhà cứu trợ cho người dân

Nếu chúng ta tự phát, sẽ xảy ra rối loạn như hiện nay ở trong Quảng Bình, có rất nhiều đội vào để cứu trợ nhưng phương tiện không có, điều kiện tiếp cận gia đình, địa điểm cần thiết cũng rất khó để biết mà tiếp cận. Nên nơi tiếp cận dễ thì nhận nhiều, chỗ khó khăn thì lại không có.

Cho nên cần liên hệ với chính quyền địa phương, các cơ quan đầu mối. Ở đâu cũng có ban cứu trợ, ở đâu cũng có nơi tiếp nhận viện trợ như MTTQ, Hội Chữ thập đỏ, các hội đoàn để cùng nhau thực hiện tốt nhiệm vụ này.

- Trong buổi làm việc với Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình, Thượng tướng Lê Chiêm, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng có nói "phát hiện một số lãnh đạo địa phương (cấp cơ sở) chia lương khô cứu trợ cho cán bộ như làm quà". Thông tin này đưa ra khiến người dân bức xúc. Quan điểm của bà vế vấn đề này như thế nào?

- Cái này chỉ là cá biệt của một vài cá nhân ở cơ sở. Có thể chính gia đình họ cũng cần và họ cũng không nghĩ đến việc làm đấy ảnh hưởng xấu.

Tôi nghĩ, miếng lương khô không phải to tát lắm mà họ cố lấy về cho gia đình mình, thế nhưng cũng phải rút kinh nghiệm. Việc này bên quân đội, các lực lượng cứu hộ đã quán triệt rồi. Trong lúc này tất cả người dân đang hướng về miền Trung. Bất cứ hành động nào tuy là nhỏ đều trở thành vấn đề gây bức xúc cho xã hội. Cho nên, cũng không nên phân tích quá sâu vì nó chỉ là hiện tượng rất nhỏ, chứ không phải phổ biến. Nếu nhìn như thế sẽ phủ nhận hết cố gắng nỗ lực của quân đội, chính quyền, của các lực lượng vừa qua.

Thực sự trận lũ này gây hậu quả quá lớn và thiệt hại ngay chính lực lượng đi cứu nạn, người dân ở đó thì chính quyền cũng phải chịu trách nhiệm rất lớn, quân đội cũng chịu trách nhiệm lớn, họ đã làm hết sức mình. Để giám sát công tác cứu trợ, Chính phủ cũng đã giao cho các cơ quan chức năng với phương châm 4 tại chỗ, ở nơi nào xảy ra thiên tai, chính quyền và lực lượng cứu hộ, cứu nạn ở đó sẽ phải thực hiện công tác cứu hộ cứu nạn nhưng đồng thời giám sát việc đó.

Còn ở quy mô rộng hơn một vùng hay một tỉnh, Chính phủ có lực lượng để chỉ đạo thực hiện công tác cứu hộ, đồng thời giám sát chặt chẽ để việc cứu hộ, cứu trợ thực sự hiệu quả, tránh điều đáng tiếc xảy ra.

Hội Chữ thập đỏ luôn phản ứng rất nhanh và kịp thời bất cứ khi nào xảy ra thiên tai bằng quỹ cứu trợ thiên tai của hội. Hội ứng quỹ đó ngay để hội chữ thập đỏ các cấp phòng chống thiên tai trước khi xảy ra, tùy theo nhu cầu mà chúng tôi có hẳn quy trình phòng chống thiên tai, có những bước chuẩn bị trước, khi xảy ra và sau thiên tai. Có tất cả 8 bước và sẽ đánh giá nhu cầu, thiệt hại, trên cơ sở đó vận động các nguồn lực cung cấp đến đúng địa chỉ.

Việc này chúng tôi làm rất chuyên nghiệp. Hầu hết các tỉnh có thiên tai đều thành lập đội ứng phó khẩn cấp, là những người được đào tạo kỹ năng, những người này nắm chắc đúng quy trình. Hội thực hiện nhiều năm nay, hầu như không có gì đáng tiếc, sai sót trong quy trình cứu hộ, cứu nạn cả.

- Xin cảm ơn bà!

Theo Quang Phong (Dân trí)